«Το σκληρά αντιδραστικό μέτρο του επιθεωρητισμού στιγμάτισε γενιές και γενιές ξεφτιλίζοντας το πρότυπο του παιδαγωγού»
Μόλις είχαμε επιστρέψει στα θρανία μας μετά από διάλειμμα και στη σχολική αίθουσα αντιλαλούσε η οχλοβοή από τα πειράγματα και τα γέλια μας που πάντα προσπαθούσαν να κερδίσουν χρόνο από την ώρα του μαθήματος.
Η δασκάλα εκείνη τη μέρα μπήκε στην τάξη αγέλαστη, με κυρτωμένη πλάτη σαν να σήκωνε ένα αόρατο φορτίο που δοκίμαζε τις αντοχές της. Μας κοίταξε όλους κατάματα με ένα βλέμμα γεμάτο αγωνία και εμείς κοκαλώσαμε, γιατί αμέσως νιώσαμε ότι κάτι πολύ σοβαρό συμβαίνει. Σε δύο μέρες, είπε, θα έρθει στο σχολείο μας ο επιθεωρητής, για να ελέγξει τον τρόπο με τον οποίο κάνουμε μάθημα.
Θέλω να είστε καλά διαβασμένοι και να συμμετέχετε όλοι σας! Προσέξτε! Η συμμετοχή σας είναι πάρα πολύ σημαντική! Το μάθημα στο οποίο θα κρίνονταν όλα ήταν η φυτολογία. Η δασκάλα προκειμένου να είναι σίγουρη για την απόδοσή μας και τη συμμετοχή της τάξης, αφιέρωσε δύο σχολικές ώρες στο ίδιο μάθημα. Φάνηκε να ένιωσε ασφαλής με το αποτέλεσμα. Η μεγάλη ώρα είχε έρθει.
Ο επιθεωρητής πέρασε το κατώφλι της τάξης και εμείς εξονυχιστικά κοιτάζαμε κάθε λεπτομέρεια της εμφάνισής του. Χαμηλού αναστήματος, στρουμπουλός, με ένα παχύ, ψαρό μουστάκι, με καφέ παντελόνι και σακάκι γεμάτο τσέπες που παρέπεμπαν στην αισθητική στρατιωτικής στολής. Μας χαιρέτησε και κάθισε κατευθείαν στην έδρα.
Η δασκάλα μάς ζήτησε να συμπεριφερθούμε σαν να μην είναι ο επιθεωρητής παρών. Μόλις άρχισε το μάθημα, η τάξη πήρε φωτιά. Όλοι σηκώναμε τα χέρια, όλοι είχαμε απαντήσεις και η συμμετοχή ήταν καθολική και ενθουσιώδης. Η εμβάθυνση στο μάθημα είχε πιάσει τόπο, καθώς μέσα μας νιώθαμε στέρεοι στο γνωστικό αντικείμενο και η απόδοση μας ήταν εντυπωσιακή.
Όμως επειδή όσο διεισδύεις στη γνώση τόσο γεννιούνται νέες απορίες και αγωνίες στην αναζήτηση απαντήσεων, βρέθηκα να σηκώνω το χέρι και όλο αυθορμητισμό να διατυπώνω μια ερώτηση η οποία ξεπερνούσε τη σχολική ύλη του μαθήματος. Η δασκάλα κοκάλωσε, αιφνιδιασμένη, καθώς βρισκόταν στην κόψη του ξυραφιού της κρίσης του επιθεωρητή που φούσκωναν τα μουστάκια του περιμένοντας την αντίδραση της.
Πέρασαν κάποια οδυνηρά δευτερόλεπτα που έμοιαζαν ατελείωτα. Ο επιθεωρητής είχε γουρλώσει το κοφτερό βλέμμα του πάνω μας, κρατώντας ανοιχτό το καφέ σημειωματάριό του, στο οποίο έγραφε με μολύβι. Η δασκάλα παρά τον αρχικό αιφνιδιασμό της, κατάφερε να διαχειριστεί τη δυσκολία της απάντησης στην εκτός ύλης ερώτηση και το μάθημα συνεχίστηκε κανονικά.
Ξανασυναντηθήκαμε λίγα χρόνια μετά την ενηλικίωσή μου με τη δασκάλα και αυτή τη φορά ήταν η σειρά μου να αιφνιδιαστώ. Όχι γιατί μου θύμισε το ξεχασμένο για μένα περιστατικό, αλλά για τον τρόπο που είχε κατασταλάξει μέσα της και τη βαθιά πικρία που της είχε αφήσει η τραυματική, όπως αποδείχτηκε, εμπειρία της εκτός ύλης του μαθήματος ερώτησης, που είχα αυθόρμητα διατυπώσει παρουσία του επιθεωρητή.
Ήταν η στιγμή που συνειδητοποίησα την οδυνηρή διάσταση που είχε λάβει μια αθώα ερώτηση την ώρα του μαθήματος, που θεωρητικά θα πρέπει να είναι το ζητούμενο της εκπαιδευτικής διαδικασίας και το εργαλείο της ζύμωσης, της γνώσης και της αναζήτησης της αλήθειας.
Ήταν η στιγμή που μπήκα στη θέση της δασκάλας και ένιωσα μέσα μου τη μέγγενη του επιθεωρητισμού και την ασφυξία που προκαλεί αυτό το ντροπιαστικό φακέλωμα στην ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία, στιγματίζοντας τραυματικά, το πιο ζωντανό κομμάτι της συμμετοχής και της αλληλεπίδρασης.
Είναι η στιγμή που πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουμε τι σημαίνει και κυρίως που στοχεύει η επαναφορά αυτού του σκληρά αντιδραστικού μέτρου του επιθεωρητισμού, το οποίο στιγμάτισε γενιές και γενιές τσαλακώνοντας την αξιακή έννοια της μόρφωσης και ξεφτιλίζοντας το πρότυπο του παιδαγωγού.
Είναι η στιγμή που ως κοινωνία οφείλουμε να ακούσουμε με προσοχή τις φωνές των εκπαιδευτικών, που έχουν ξεσηκωθεί καταγγέλλοντας το πού οδηγεί αυτή η περίφημη αξιολόγηση των «ικανών» και «λιγότερο ικανών», των «καλών» και των «κακών σχολείων», που θα συμπαρασύρει και τους όρους χρηματοδότησής τους, αλλάζοντας το DNA της δημόσιας εκπαίδευσης.
Είναι η στιγμή που πρέπει να σκεφτούμε όλοι μας τι σηματοδοτεί αυτή η νέα κανονικότητα που χτίζεται και κυρίως πού μας οδηγεί. Όπισθεν ολοταχώς!