Για τουλάχιστον σαράντα χρόνια η πιο κλισέ φράση στα χείλη των πολιτικών που περνούσαν ή δρούσαν στο νησί μας ήταν:
Κρήτη- Κέντρο της Νοτιοανατολικής Μεσογείου! Μεγαλεπήβολο, πιασάρικο, κοσμοπολίτικο. Εφάμιλλο της… Κρήτης των δύο θαλασσών και των τριών ηπείρων! Εντάξει, αυτό δεν διατυπώθηκε ποτέ έτσι ακριβώς, αλλά θα μπορούσε με τις μεγαλοστομίες των ανερμάτιστων πολιτικών μας- τοπικών και Αθηνοκεντρικών.
Τα χρόνια περνούσαν και το μόνο που είδαμε στην αρχή και το τέλος αυτής της τεσσαρακονταετίας ήταν τα ΜΟΠ (Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα) που παρουσίασε ο Ανδρέας στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου (και από τα οποία έφαγε ο κόσμος ψωμάκι) και η αναβάθμιση του ΤΕΙ Κρήτης επί Κεραμέως σε ΕΛ.ΜΕ.ΠΑ (Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο).
Τα τελευταία χρόνια το κλισέ άρχισε να ξεθωριάζει, καθώς με την παγκοσμιοποίηση το βεληνεκές της Κρήτης περιοριζόταν στα στενά όρια της λεκάνης της Μεσογείου. Και τα καλύτερα άρχισαν να έρχονται, όπως και το νέο σλόγκαν. Πιο δυναμικό, πιο διεισδυτικό και πιο φραγκάτο:
Κρήτη- διεθνής ενεργειακός κόμβος! Το «μικρό» και το «μεγάλο» καλώδιο για την ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με την Πελοπόννησο και την Αττική, αντίστοιχα, ήταν για προθέρμανση. Και για να είμαστε ακριβείς, τα μοναδικά πρότζεκτ που υλοποιούνται. Αυτά όμως είναι εγχώρια και δεν εξυπηρετούν παρά στο ελάχιστο το μεγάλο όραμα για την Κρήτη και τη γεωστρατηγική της θέση, ανεξάρτητα από τις σεισμικές πλάκες και τα τόξα που την καθορίζουν.
Το πραγματικά μεγάλο αφήγημα για τη διεθνοποίηση της Κρήτης, που θα την έβαζε στο χάρτη της ενέργειας με τους μεγάλους παίκτες, ήταν ο Αγωγός της Ανατολικής Μεσογείου. East Med θα λέγαμε και θα κλαίγαμε… Ο θαλάσσιος και χερσαίος αγωγός φυσικού αερίου, που θα συνέδεε απευθείας τις ενεργειακές πηγές της Ανατολικής Μεσογείου (θάλασσα του Λεβάντε) με την ηπειρωτική Ευρώπη, μέσω Ισραήλ και Κύπρου θα περνούσε και από την Κρήτη!
Ο Ερντογάν άρχισε να γκρινιάζει, αφού έμενε εκτός παιχνιδιού καίτοι ο αγωγός θα διεμβόλιζε τη «Γαλάζια Πατρίδα» που έχει στο άρρωστο μυαλό του. Εντούτοις, η Γερουσία των ΗΠΑ το 2019 παρείχε απόλυτη στήριξη στον East Med και για την οποία ενημέρωσε η Ελλάδα.
Ώσπου τον περασμένο Σεπτέμβριο οι Αμερικανοί διπλωμάτες άρχισαν να… κάνουν νερά, μιλώντας για το βαθύτερο και ακριβότερο αγωγό της ιστορίας, βάζοντας θέματα για τη βιωσιμότητά του, αλλά και περιβαλλοντολογικούς προβληματισμούς, λέγοντας ότι το φυσικό αέριο δεν μπορεί να συμβαδίσει με άλλες μορφές ενέργειας στο δρόμο της πράσινης μετάβασης… Σε κάθε περίπτωση, κατέληγαν, η αγορά θ’ αποφασίσει για την κατασκευή του αγωγού των 1.900 χιλιομέτρων και των 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Δεν ξέρουμε αν αποφάσισαν οι αγορές, αλλά οι Αμερικανοί κατέληξαν. Με έγγραφο που διέρρευσε τεχνηέντως το State Department, ο αγωγός «παγώνει» διότι εκτός όλων των παραπάνω δημιουργεί και εντάσεις στην περιοχή. Και τώρα τι θα γίνουμε χωρίς τον East Med; Ήταν και αυτός μια κάποια λύσης…
Μα την Κρήτη μην την κλαίτε, έχει και άλλα βέλη στην φαρέτρα της, καθώς είναι μέρος τουλάχιστον δύο ακόμα ενεργειακών πρότζεκτ, που δεν έχουν ναυαγήσει, μιας και είναι να περάσουν θάλασσα.
Το πρώτο είναι ο EuroAsia Interconnector, ο ευρωασιατικός διασυνδετήριος αγωγός. Μια προτεινόμενη διασύνδεση ηλεκτρικής ενέργειας Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, μέσω της μακρύτερης υποθαλάσσιας ηλεκτρικής τροφοδοσίας στον κόσμο, η οποία θα συνδέεται με το ευρωπαϊκό σύστημα! Το δεύτερο είναι ο EuroAfrica Interconnector, που θα συνδέει την Αφρική με την Ευρώπη, με το παραγόμενο ρεύμα από το φράγμα του Ασουάν να περνά επίσης από την Κρήτη.
Αλλά ακόμα και αν «στραβώσουν», έχουμε τα οικόπεδα των υδρογονανθράκων στα νότια της Κρήτης που μας κρατούν σταθερά στον ενεργειακό χάρτη και μας κάνουν εν δυνάμει κόμβο. Τι και αν τα ορυκτά καύσιμα επιτείνουν την κλιματική κρίση που ο πλανήτης θέλει να περιορίσει; Τι και αν οι σεισμικές έρευνες για τον εντοπισμό τους- όπως λένε οι Καναδοί και όχι οι δικοί μας επιστήμονες- μπορούν υπό προϋποθέσεις να ενεργοποιήσουν υφιστάμενα ρήγματα;
Αν φανταστώ ότι στο τέλος θα μείνουμε μόνο με το πρότζεκτ Αθερινόλακκος (στην κατά Σημίτη προσδιορισθείσα περιοχή ως… Στου Διαόλου τη Μάνα) αντί… κόμβο, θα πάθω ντουβρουτζά!