Όσα και να πουν, όσα και να κάνουν
ο Βενιζέλος ήταν ένας και μοναδικός
Άγιος ή σατανάς; Ημίθεος ή λαοπλάνος; Εθνάρχης ή κομματάρχης; Τεράστιος ηγέτης ή μικροπρεπής πολιτικός; Ακόμη και σήμερα, 88 χρόνια μετά τον θάνατό του (ο Ελευθέριος Βενιζέλος πέθανε στις 18 Μαρτίου 1936) ορισμένοι διχάζονται. Οι αναλυτές αναρωτιούνται για το πού και σε ποιο επίπεδο κατατάσσει η ιστορία τον Ελευθέριο Βενιζέλο! Όσο και αν πολλοί φανατικοί υποστηρικτές του από την μία πλευρά προσπάθησαν να τον τοποθετήσουν στο Πάνθεον των αλάνθαστων ή από τον άλλη, οι εμμονικοί επικριτές του να κατακρημνίσουν την προσωπικότητά του η αλήθεια είναι αμείλικτη:
Ο Βενιζέλος ήταν ένας και μοναδικός. Ήταν εκείνος που μεγάλωσε την Ελλάδα, την έβαλε στον ευρωπαϊκό και όχι μόνο χάρτη, της έδωσε περηφάνεια και αξιοπρέπεια. Εκείνος που ‘διάβαζε’ με εκπληκτική διορατικότητα τον παγκόσμιο γεωπολιτικό χάρτη. Ήταν αυτός που έκανε επιλογές με θάρρος, με τόλμη, με κόστος. Και με λάθη προφανώς. Πολλά λάθη. Ιστορικά και μοιραία. Όχι κατ’ ανάγκην αυτά που του καταλογίζουν, αλλά έκανε. Μερικά εκ των οποίων ακόμη και σήμερα η Ελλάδα κουβαλάει. Αλλά οι περισσότερες επιλογές του δικαιώθηκαν στην πορεία του χρόνου.
Τώρα πια μπορεί κάποιος να υποθέσει βασίμως ποια θα ήταν στα αλήθεια η Ελλάδα εάν δεν είχαμε μπει στους Βαλκανικούς Πολέμους ή αργότερα στο πλευρό της Αντάντ; Ποια θα ήταν η τύχη του ελληνισμού στην Μικρά Ασία εάν δεν είχε αποφασίσει την εκεί εκστρατεία. Ποια θα ήταν η τύχη των ανθρώπων μας στην Ανατολία εάν δεν είχε προτείνει και επιμείνει στην ανταλλαγή των πληθυσμών; Ποιες θα ήταν οι συνέπειες εάν δεν είχε υπογράψει το ελληνοτουρκικό σύμφωνο φιλίας αργότερα;
Από όπου και να το πιάσεις, υπήρξε η πιο ισχυρή πολιτική προσωπικότητα που ανέδειξε η Ελλάδα στα σύγχρονα χρόνια της. Δεν το λέμε εμείς, το είπαν ισχυροί άνδρες που τον γνώρισαν όπως ο Κλεμανσό, ο Πουανκαρέ, ο Τσώρτσιλ, ο Γ. Γουίλσον αλλά και ο Ντέιβιντ Λόιντ Τζωρτζ που είχε πει και το πιο εντυπωσιακό: «Ο Βενιζέλος είναι ο μεγαλύτερος πολιτικός άνδρας που έβγαλε η ελληνική φυλή από την εποχή του Περικλή. Σε ό,τι καταπιάστηκε ποτέ δεν υστέρησε έναντι του λαού του. Καταστροφή ακολούθησε πάντα κάθε φορά που οι Έλληνες αρνήθηκαν να τον ακολουθήσουν».
Τον συμπαθούσαν όλοι αυτοί; Προφανώς. Αλλά και ο μεγαλύτερος πολέμιός του, ο Γεώργιος Βλάχος της «Καθημερινής» είχε παραδεχθεί ότι ήταν η μεγαλύτερη πολιτική προσωπικότητα που πέρασε από τον τόπο. Δεν ήθελε να τον βλέπει στο άστρο του, αλλά τον παραδεχόταν.
Ο ίδιος ο Βενιζέλος υπήρξε ισοπεδωτικός σε ό,τι έκανε. Τα σάρωνε όλα. Τον χαρακτήριζε «μια προσωποκεντρική διαιρετική τομή» που τον καθιστούσε εκ των πραγμάτων σημείο αναφοράς κι έντασης. Και άρα διχαστικό. Ήταν συνεχώς στο μάτι του κυκλώνα. Όχι για τις ιδέες του, τα πιστεύω του, αλλά για την προσωπικότητά του. Ό,τι έλεγε για τους βενιζελικούς ήταν ευαγγέλιο. Για τους αντιπάλους του ήταν… ανάθεμα. Δεν αντιδρούσαν στο τι έλεγε, αλλά στο ότι… το έλεγε ο Βενιζέλος!
Γιατί όμως όλο αυτό; Γιατί τόσος φανατισμός και τόσο μίσος; Ένα ολόκληρο σύστημα προδήλως δεν συγχώρεσε, στον δικηγοράκο από τις Μουρνιές ,να έρθει και να αμφισβητήσει το… κατεστημένο, το Παλάτι αλλά και τους νεόκοπους γαλαζοαίματους της πολιτικής σκηνής που είχαν διαμορφωθεί στην χώρα ήδη από τον 19ο αιώνα. Ποιος ήταν εκείνος ο χωριάτης που τα έβαλε με τον «γιο του αετού», τον Κωνσταντίνο, τον συνεχιστή της παράδοσης των Παλαιολόγων;
Η καταγωγή του, η ισχυρή προσωπικότητα, η επιρροή που είχε στον λαό τον κατέστησαν…δαίμονα στις τάξεις αυτές. Τον είπαν νάρκισσο- ότι έγραψε ακόμη και τον…επικήδειό του!- τον είπαν καταστροφέα της χώρας, δήμιο. Έτρεφαν ένα μίσος στα όρια της τρέλας -θυμηθείτε το Ανάθεμα που ευχόταν να χτυπήσουν τον Βενιζέλο «τα εξανθήματα του Ιώβ, το κήτος του Ιωνά, η λέπρα του Ιεχωβά».! Η ίδια η βασίλισσα Όλγα έγραψε στον αδελφό της Γουλιέλμο: «Το μόνο που θα ευχόμουν είναι να κρεμούσε κάποιος τον Βενιζέλο, τον Λόυντ Τζωρτζ, τον Ριμπό, τον Κερένσκυ, τον Σοννίνο…Αυτά τα άτιμα γουρούνια, και προ πάντων εκείνη η καμήλα ο Ουίλσον, πόσο ηλίθιος και αδαής πρέπει να είναι.»
Ίσως και αυτό το… μίσος να έκανε το μπόι του να φαίνεται ακόμη μεγαλύτερο! Αλλά έτσι κι αλλιώς δεν ήταν τυχαίος. Ο ηγέτης που δεν φοβήθηκε να τα βάλει με βασιλιάδες, με αυτοκράτορες, με πάσης φύσεως εξουσίες. Κι έβαλε μπροστά το εθνικό συμφέρον πάνω από τις μικροπολιτικές λογικές και τις προσωπικές του περγαμηνές ή την υστεροφημία του. Προτίμησε πάντα να είναι ικανός, ωφέλιμος παρά αρεστός. Γι’ αυτό και η ιστορία τού επεφύλαξε μια ξεχωριστή θέση.