Μια κοινωνία που έχει ασκηθεί σε… επαναστατικές ασκήσεις
Στην επανάληψη ενός μαθήματος, με αφορμή την επέτειο των ημερών, ρώτησα τη μικρή: Ποια είναι η διαφορά Δημοκρατίας και δικτατορίας; Και η απάντηση άμεση, καταλυτική: «Δικτατορία είναι αυτό που είχαμε παλιά και σκοτώνανε τους φοιτητές. Δημοκρατία είναι αυτό που έχουμε τώρα, που ο καθένας κάνει ό,τι θέλει»!
Έκπληξη πρώτη: Ποιος τα λέει αυτά; Ποιος τα μαθαίνει αυτά στα παιδιά; «Τι ποιος, βρε μπαμπά, το μάθαμε!».
Έκπληξη δεύτερη η απάντηση, που είναι πιο απλή από όσο νομίζει κάθε γονιός, κάθε πολίτης αυτής της χώρας που μεγάλωσε με δημοκρατικές αξίες, γνώρισε τους κόπους και τις θυσίες γενεών ώστε να μπορούμε εμείς να είμαστε ελεύθεροι – μεγάλη κουβέντα, αλλά δεν βρίσκω κάτι καλύτερο.
Στο μαθαίνει λοιπόν μια ολόκληρη κοινωνία. Γίνεται γενικευμένη αίσθηση και νοοτροπία, ότι «μπορούμε σε αυτόν τον τόπο να κάνουμε ό,τι θέλουμε». Να σπάμε, να καίμε, να φωνάζουμε για το άσυλο και να καταπατάμε νόμους τους οποίους ατομικώς θεωρούμε ότι μας αδικούν.
Είναι η νοοτροπία του «δεν αφήνω τα αρχαία να φύγουν από το μουσείο», δεν αφήνω τον πολιτικό αντίπαλο να περάσει από τον δρόμο μου», κάνω κατάληψη στο σχολείο «γιατί η χούντα δεν τελείωσε το ‘73», δεν θα γίνει το τάδε και το δείνα έργο. Είναι δίπλα μας, είναι γύρω μας όλα αυτά.
Μια κοινωνία που δεν θέλει και δεν μπορεί να υπακούσει σε νόμους και διατάξεις. Γιατί; Ξέρω, θα μου πείτε πως δεν έχουμε συντεταγμένη Πολιτεία που να δίνει τον τόνο και το παράδειγμα. Και ξεκινά φαύλος κύκλος. Υπάρχει καθαρή πολιτική και νομοθετική εκπροσώπηση; Υπάρχει Δικαιοσύνη που να την εμπιστεύεσαι; Υπάρχει… τέταρτη εξουσία που να μην χάνεται στη διαπλοκή και στα συμφέροντα;
Εντάξει, να συμφωνήσουμε. Δεν υπάρχουν τα εχέγγυα. Αλλά ποιος τα καθορίζει; Μα, η ίδια η κοινωνία. Οι πολίτες επιβάλλουν τη δημοκρατία και εκ των πραγμάτων δεν μπορεί παρά να επιβάλλεται αυτού του τύπου η «δημοκρατία» στην οποία έχει ασκηθεί ο κόσμος. Και δεν αντιλαμβάνεται άραγε ο πολίτης ότι οι δημοκρατικές ασκήσεις αλλάζουν κατά το δοκούν ή αλά καρτ, ανάλογα από τη θέση που βρίσκεται -αντιπολίτευση ή συμπολίτευση- ο εκάστοτε προπαγανδιστής;
Η ιστορία έχει διδάξει πως δεν παίρνει κανένας μας το μάθημά του. Και το πιο εντυπωσιακό: Αυτή η λογική του σανού, όπως μάθαμε να τη λέμε, δεν διαπνέει έναν πολιτικό χώρο, αλλά όλους! Από τη Δεξιά και το Κέντρο μέχρι την Αριστερά και τα άκρα των πολιτικών χώρων.
Μοιάζουν όσο τίποτα στην αντίληψη που έχουν για το πολίτευμα που ξεκίνησε από τον τόπο αυτόν και συρρικνώθηκε μεταξύ δύο βράχων, Πνύκας και Ακρόπολης.
Και τι να πεις στα παιδιά, που έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα; Να πεις ότι δημοκρατία είναι ακριβώς το αντίθετο: το πολίτευμα που κανένας δεν κάνει ό,τι θέλει. Και πώς να σε πιστέψει;