Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νερού στις 22 Μαρτίου, έρχεται ξανά στο προσκήνιο ένα από τα πιο κρίσιμα περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα της Ελλάδας: η λειψυδρία στην Κρήτη.
Το μεγαλύτερο νησί της χώρας βιώνει ολοένα και πιο έντονα τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, με παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας, μείωση των βροχοπτώσεων και αυξανόμενη πίεση στους υδάτινους πόρους λόγω της ανεξέλεγκτης άντλησης και της υψηλής ζήτησης από τον αγροτικό και τουριστικό τομέα.
Η κατάσταση σε πολλές περιοχές της Κρήτης είναι πλέον οριακή. Σε χωριά του Ρεθύμνου και του Ηρακλείου, οι κάτοικοι έρχονται αντιμέτωποι με διακοπές νερού ακόμα και μέσα στο καλοκαίρι, όταν η ζήτηση κορυφώνεται λόγω τουρισμού.
Στην ανατολική Κρήτη, και ιδιαίτερα στη Σητεία και το Οροπέδιο Λασιθίου, η υπεράντληση έχει οδηγήσει σε υφαλμύρωση των υπόγειων υδάτων, καθιστώντας τα ακατάλληλα για κατανάλωση και άρδευση.
Παράλληλα, το φράγμα Αποσελέμη, που προοριζόταν να αποτελέσει βασική λύση για την υδροδότηση του Ηρακλείου και της ευρύτερης περιοχής, παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα στην πλήρωση λόγω της μειωμένης ροής των υδάτων.
Η λειψυδρία δεν είναι μόνο ζήτημα διαθεσιμότητας, αλλά και ποιότητας νερού. Σε αρκετές περιοχές, οι αγρότες αναγκάζονται να χρησιμοποιούν νερό χαμηλής ποιότητας για τις καλλιέργειές τους, γεγονός που επηρεάζει την αγροτική παραγωγή και την οικονομία του νησιού.
Επιπλέον, οι συνεχείς αντλήσεις από γεωτρήσεις βαθαίνουν την κρίση, καθώς το υπόγειο υδατικό δυναμικό μειώνεται, και η φυσική του αναπλήρωση γίνεται όλο και πιο δύσκολη.
Η κατάσταση όπως όλοι έχουμε αντιληφθεί δεν μπορεί να συνεχιστεί χωρίς δραστικές παρεμβάσεις. Χρειάζονται άμεσα μέτρα για την ενίσχυση των υδάτινων αποθεμάτων και την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των υδροφόρων οριζόντων.
Έργα όπως το Φράγμα Βαλσαμιώτη στα Χανιά και το Φράγμα Αποσελέμη πρέπει να ενισχυθούν, ώστε να αξιοποιείται στο μέγιστο η συλλογή και αποθήκευση βρόχινου νερού. Παράλληλα, νέα φράγματα μικρής και μεσαίας κλίμακας μπορούν να βοηθήσουν στη συγκράτηση του νερού και στην αποφυγή πλημμυρών που σπαταλούν πολύτιμους υδάτινους πόρους.
Η τεχνολογία της αφαλάτωσης μπορεί να προσφέρει λύση σε περιοχές με υφαλμύρωση, όπως η Σητεία και η Ιεράπετρα. Παρότι πρόκειται για ενεργοβόρα διαδικασία, οι νέες τεχνολογίες επιτρέπουν πιο αποδοτικές και φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους.
Σε πολλές πόλεις και χωριά της Κρήτης, το δίκτυο μεταφοράς νερού είναι παλιό και γεμάτο διαρροές, με αποτέλεσμα να χάνεται πολύτιμο νερό πριν καν φτάσει στους καταναλωτές. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, σε κάποιες περιοχές οι απώλειες λόγω διαρροών αγγίζουν το 40% του συνολικού όγκου του νερού.
Η γεωργία στην Κρήτη καταναλώνει το 85% των υδάτινων αποθεμάτων του νησιού. Είναι απαραίτητη η μετάβαση σε σύγχρονες, υδρο-αποδοτικές μεθόδους άρδευσης, όπως η στάγδην άρδευση και η χρήση ανακυκλωμένου νερού, ώστε να μειωθεί η πίεση στους φυσικούς πόρους.
Οι βροχοπτώσεις μπορεί να έχουν μειωθεί, αλλά παραμένουν μια σημαντική πηγή νερού. Η ενίσχυση των δεξαμενών συλλογής βρόχινου νερού στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις μπορεί να καλύψει ένα μέρος των αναγκών, μειώνοντας την εξάρτηση από τις υδροφόρες πηγές.
Η Παγκόσμια Ημέρα Νερού δεν είναι απλώς μια συμβολική υπενθύμιση της αξίας του νερού. Είναι μια ευκαιρία για να δούμε την πραγματικότητα κατάματα και να απαιτήσουμε λύσεις. Η Κρήτη βρίσκεται ήδη σε κατάσταση συναγερμού.
Αν δεν υπάρξουν άμεσες και ουσιαστικές παρεμβάσεις, οι επόμενες γενιές θα βρεθούν μπροστά σε μια κρίση άνευ προηγουμένου, με σοβαρές επιπτώσεις στην κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον.
Η εξοικονόμηση και η ορθή διαχείριση του νερού δεν είναι απλώς ευθύνη της Πολιτείας. Είναι ευθύνη όλων μας. Οι πολίτες, οι επιχειρήσεις, οι τοπικές αρχές πρέπει να συνεργαστούν για να προστατεύσουν το πιο πολύτιμο αγαθό του νησιού. Η Κρήτη δεν αντέχει άλλη αδιαφορία.
Τώρα είναι η στιγμή για δράση.