Να ταυτοποιήσουν τους νεκρούς, να τους κηδέψουν οι δικοί τους άνθρωποι…
Θα τη χαρακτήριζα «σιδηρά κυρία» της Ιατροδικαστικής στην Ελλάδα. Η χροιά της φωνής της και ο λόγος της αποπνέουν σιγουριά. Οι σκέψεις του ακροατή δεν…παλινδρομούν. Νιώθεις-και ας την ακούς για πρώτη φορά-ότι ο λόγος της είναι αξίωμα.
Η Χαρά Σπηλιοπούλου είναι η πρώτη γυναίκα κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθύντρια στο Εργαστήριο Ιατρικής και Τοξικολογίας του ΕΚΠΑ. Εκ των βασικών ομιλητών στην ημερίδα Ιατροδικαστικής που πραγματοποιήθηκε πριν λίγες ημέρες στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Η ομιλία της αφορούσε στην ασύλληπτη τραγωδία στο Μάτι αφού το θέμα ήταν η διερεύνηση θανάτων από μαζικές καταστροφές.
Σε εκείνη την περίπτωση ενεργοποιήθηκε για πρώτη φορά το Ειδικό Σχέδιο Διαχείρισης Ανθρώπινων Απωλειών, ένας ολόκληρος μηχανισμός, ο οποίος λειτούργησε ρολόι παρά τις τρομακτικές δυσκολίες… Τόσο που η γερμανική αντιπροσωπεία αναγκάστηκε απλώς να φύγει την επομένη της άφιξής της.
Προτεραιότητα είχε η διαδικασία της ταυτοποίησης των σορών και η απόδοσή τους στους συγγενείς, τους οποίους οι ιατροδικαστές ήξεραν πια με τα ονοματεπώνυμα τους… Είχε αναπτυχθεί μία σχέση σε άλλο επίπεδο. Οι ρυθμοί εξαντλητικοί και εκείνοι να μην σηκώνουν κεφάλι… Ήταν ρομπότ.
Ταχύτητα, ασφυκτική πίεση, χειρουργικές κινήσεις ακριβείας. Να ταυτοποιήσουν τους νεκρούς, να τους κηδέψουν οι δικοί τους άνθρωποι… Και προς Θεού να μην χαθούν τα προσωπικά τους αντικείμενα που φύλασσαν με θρησκευτική ευλάβεια σε ειδικό χώρο.
Ένας σκελετός γυαλιών, ένα ρολόι, ένας χρυσός σταυρός… ΜΑΤΙ 016, ΜΑΤΙ 08… Απλοί κωδικοί που έκρυβαν τον πόνο της οικουμένης. Σε περίπλοκα περιστατικά χρειάστηκε η πολύτιμη συνδρομή δικαστικών ανθρωπολόγων για να γίνει ο διαχωρισμός και η ταυτοποίηση των απανθρακωμένων σορών όπως στην περίπτωση οχήματος στο οποίο επέβαιναν πέντε άτομα.
Όμως ποια ήταν αυτά; Η δικαστική ανθρωπολογική εξέταση αποκάλυψε ότι τα τρία ήταν μέλη της ίδιας οικογένειας, το τέταρτο φιλικό πρόσωπο και το πέμπτο κάποιος διερχόμενος που μπήκε στο αυτοκίνητο για να γλιτώσει από τις φλόγες της κολάσεως.
Αλλά και στην περίπτωση απανθρακωμένων δίδυμων παιδιών, οι σοροί παραδόθηκαν στους γονείς όταν πλέον οι ιατροδικαστές ήταν σε θέση να προσδιορίσουν ποια σορός αντιστοιχούσε σε ποιο παιδί. Είχε σημασία; ΝΑΙ, χωρίς δεύτερη σκέψη.
«Όταν πλέον ταυτοποιήθηκε και η τελευταία σορός, νόμιζα ότι είχα σηκωθεί από μία μεγάλη αρρώστια» είπε η κ. Χαρά Σπηλιοπούλου, αποκαλύπτοντας ότι τόσο οι ιατροδικαστές όσο οι αστυνομικοί και οι πυροσβέστες στηρίζονταν από ψυχολόγους της Αστυνομίας για να μπορέσουν να αντέξουν τόσο πόνο.
Και ο πόνος αυτός ήταν παραλυτικός, όταν μπροστά τους είχαν μικρά παιδιά. Επέστρεφε στο σπίτι με την μυρωδιά του θανάτου στο πετσί της. Διάβασα ότι επέλεξε την Ιατροδικαστική για να «ξορκίσει» τον φόβο του θανάτου. Δεν είμαι σίγουρη ότι το έχει καταφέρει.