Τον περασμένο Αύγουστο, στη Νεάπολη Μεραμβέλλου έγινε η παρουσίαση ενός ιδιαιτέρως ενδιαφέροντος βιβλίου, με τον εν επικεφαλίδι τίτλο, του παραδοσιακού ποιητή Μανώλη Μπρόκου. Το βιβλίο παρουσίασαν ο κ. Μανώλης Μακράκης διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και συγγραφέας, η κ. Αναστασία Λασθιωτάκη, φιλόλογος και ο κ. Θανάσης Πατεράκης, πρόεδρος του Συλλόγου Στιχουργών Ν. Χανίων. Με εξαιρετικές ομιλίες και λογοτεχνική ανάλυση, απέδωσαν το θαυμάσιο περιεχόμενο του έργου και την αδιαμφισβήτητη αξία του.
Πρόκειται για την τρίτη ποιητική συλλογή του ταλαντούχου στιχουργού, ενός απλού, αλλά εξαιρετικά χαρισματικού ανθρώπου.
Ανεκτίμητο παραδοσιακό θησαυρό της Κρήτης, αποτελεί η ιδιωματική της γλώσσα, η περίφημη κρητική ντοπιολαλιά με τη λεκτική πλημμύρα και την απαράμιλλη εκφραστική δύναμη.
Γαλουχημένος από διαλεκτόφωνους γεννήτορες, ο Μανώλης Μπρόκος διαφύλαξε την πολύτιμη πατρογονική κληρονομιά, με ευλάβεια και την καλλιέργησε, με την έμφυτη ικανότητά του. Το πηγαίο και θεόδοτο ταλέντο του, στο παρόν ποιητικό δημιούργημα, ξεδιπλώνεται αβίαστα και φυσικά, αναδύοντας το μοναδικό άρωμα της κρητικής γνησιότητας.
Και στις τρεις ποιητικές συλλογές του εμπνευσμένου λογοτέχνη, εξέχουσα θέση κατέχουν οι γνήσιες κρητικές “μα-ντινιάδες”, όπως λέγονται στη διάλεκτο της ανατολικής Κρήτης.
Η μαντινιάδα είναι το εντυπωσιακότερο στοιχείο της κρητικής παράδοσης, το σημείο αναφοράς του λαού μας κι έχει χαρακτηριστεί ως το τελειότερο είδος ποιητικού λόγου. Όπως δε υποστηρίζουν διάσημοι γλωσσολόγοι, η κρητική μαντινάδα αποτελεί ισχυρό οπισθοφύλακα του λαϊκού μας πολιτισμού, αφού εξακολουθεί να παραμένει ζωντανή, ακόμα και στους σημερινούς χαλεπούς καιρούς που κινδυνεύει η εθνική μας ταυτότητα.
Οι περιεχόμενες στο παρόν βιβλίο μαντινιάδες έχουν αυτοτελές νόημα, περιέχουν εκπληκτικό στοχασμό, συναρπαστικές αλληγορικές και φιλοσοφικές έννοιες, πλούσια φαντασία, άψογο μέτρο και ομοιοκαταληξία και ανόθευτο κρητικό λεξιλόγιο:
Δε σωπατίζεις στην κορφή ποτέ χωρίς να ιδρώσεις
κι ούτε χαρά αιστάνεσαι α δεν κακοποδώσεις.
Ψηλή κορφή, καλοκαιριά το χιόνι ανεζητά το
κι ας το χαρίζει τση πηγής που ξεφλεγά στον πάτο.
Κισσός που σε ξερό κλαδί το μπόι ντου τραβήξει
ογλήγορα η φούντα ντου κατάχαμα θ’ αγγίξει.
Μέσα σ’ ένα πλήθος από εκθαμβωτικές, πρωτότυπες κι αριστουργηματικές μαντινάδες, δυσκολεύτηκα πολύ να διαλέξω.
Τα ομοιοκατάληκα και ακατάληκτα πολύστιχα στιχουργήματα, με την πολυμορφία των θεμάτων και την αφηγηματική χάρη, είναι ισάξια μεγάλων ποιητών.
Ασύγκριτο το κάλλος της διαλέκτου, αστείρευτη η έμπνευση, χιλιόμορφες ψιλοκεντημένες λέξεις, αριστοτεχνική η γραφή και μια ΚΡΗΤΗ σ’ όλο της το εκθαμβωτικό μεγαλείο:
ΚΡΗΤΗ μου, μάνα αρχόντισσα…
μυριόκαλλη και μερακλού και θαλασσοκορμάτη…
αδούλωτη, απροσκύνητη, ώριο μου περιβόλι…
Απ’ την πηγή τσ’ αθάνατης,
τση κρητικής λαλιάς σου,
πολλοί ναι που βυζάξανε
το θρεφτικό σου γάλα.
Προσωπικά είμαι τόσο γοητευμένη, που προλόγισα αυτό το συναρπαστικό βιβλίο, η μελέτη του οποίου μου χάρισε μια τόσο σπάνια ψυχική και πνευματική ευωχία, ώστε μου φαίνονται φτωχά, όσα κι αν γράψω. Για ένα πράγμα μπορώ να είμαι βέβαιη:
Ο κορυφαίος διαλεκτόφωνος παραδοσιακός ποιητής της Κρήτης Κωστής Φραγκούλης και ο μεγαλύτερος Έλληνας διαλεκτολόγος, ο κρητολάτρης γιατρός και συγγραφέας Μιχάλης Καυκαλάς, βραβευμένοι και οι δυό από την Ακαδημία Αθηνών, θα υπέγραφαν ευχαρίστως «Τους αθούς του νου και τση καρδιάς» προσθέτοντας τη λέξη «ΑΞΙΟΣ».