Όταν πρόσωπα ή γεγονότα μιας χώρας ή γεωγραφικής της ενότητας κυριαρχούν στο ιστορικό της προσκήνιο, αλλά φωτίζονται αμυδρά, η υποχρέωση όσων μπορούν να τα αναδείξουν και να τα προβάλλουν είναι αυξημένη και από τα πράγματα επιβαλλόμενη.
Στη λογική αυτή, που κινείται και πειθαρχεί στα όρια της εθνικής επιταγής, στρατεύτηκαν από κοινού δυο συνταξιούχοι εκπαιδευτικοί, και κυκλοφόρησαν το βιβλίο τους «Ο Καπετάν Ιωάννης Αϊνικολιώτης συμβολή στη νεότερη ιστορία της Κρήτης». Τα ονόματά τους Ζαχαρίας Καλοχριστιανάκης και Ειρήνη Ταχατάκη πιστοί εργάτες της πένας και ευφήμως γνωστοί για το πλούσιο συγγραφικό και άλλο τους έργο.
Είναι φυσικό, επαναστατικές μορφές με πλούσια δράση και μαρτυρημένη αντίσταση, να αφήνουν αποτυπωμένα τα πειστήριά τους, που η ποσότητα και η ποιότητά τους είναι ανάλογα με το εύρος της εθνικής τους προσφοράς. Στην υψηλόβαθμη αυτή κατηγορία ανήκει αναμφίβολα ο Καπετάν Ιωάννης Αϊνικολιώτης, από το ακατοίκητο σήμερα χωριό Άγιος Νικόλαος, που βρίσκεται στ’ ακρόνυχα των βορεινών αστερούσιων βουνών.
Από μια ανιχνευτική, ανύστακτη και κοπιαστική προσπάθεια στις υπάρχουσες συγγενικές ή άλλες ιστορικές, αρχειακές, γραφτές κα…ι προφορικές πηγές, συγκεντρώθηκε και αποθεματοποιήθηκε άφθονο και άγνωστο υλικό στο οποίο δομήθηκε το βιβλίο τους.
Και το έργο τους αυτό δεν περιποιεί τιμή μόνο στον ήρωα Αϊνικολιώτη και τους ίδιους τους συγγραφείς, αλλά αποτελεί βοήθημα της τοπικής μας ιστορίας για να ολοκληρώσει την αποστολή της, να ακεραιώσει το έργο της και να επιτελέσει τον υψηλό της ρόλο. Ας μην ξεχνούμε άλλωστε αυτό που έχει λεχθεί, ότι η ιστορική μνήμη είναι το ισχυρότερο όπλο κάθε οργανωμένης κοινωνίας.
Το περιεχόμενο του βιβλίου με τη γλωσσική του ομοιομορφία και τη λογοτεχνική του αρτιότητα, απλώνεται με χάρη, στις ακόλουθες επιμέρους θεματικές ενότητες. Οι ιστορικές ρίζες του Αϊνικολιώτη, η παιδική του ηλικία, η συμμετοχή του ως επικεφαλής της ελληνικής λεγεώνας στο Γαλλογερμανικό πόλεμο 1870-71 καθώς και η συμμετοχή και η δράση του στις όψιμες, κατά των Τούρκων, επαναστάσεις 1878-1897.
Ο τρόπος που οι συγγραφείς διεξέρχονται το έργο τους, έχει το χάρισμα της διεισδυτικότητας, της ενημέρωσης και της ακριβολογίας, γεγονός που προκαλεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Τα νέα στοιχεία που δημοσιεύονται για τον Αϊνικολιώτη και την επαναστατική του δράση, τα οποία θα έμεναν άγνωστα, συνθέτουν μεταξύ των άλλων και μια Κρητωφελή ιστορική προσπάθεια, άξια κάθε επαίνου.
* Ο Γ. Παναγιωτάκης είναι συγγραφέας – ιστορικός και ερευνητής