«Δεν έχομεν τα μέσα να τελέσωμεν εορτάς μεγαλοπρεπείς. Αλλά το εγκάρδιον της υποδοχής θα αναπληρώσει τας πολλάς ελλείψεις μας. Δεν θα παράσχωμεν εις τους ξένους μας διασκεδάσεις αξίας της περιστάσεως, αλλά έχομεν να δείξωμεν τα μνημεία και τα ερείπια της αρχαιότητος. Θα τους οδηγήσομεν εκεί όπου οι αρχαίοι ετέλουν τους ενδόξους αγώνας των. Εις τα Ολύμπια, τα Ισθμια, τους Δελφούς, την Επίδαυρον».
Απόσπασμα της εμπνευσμένης ομιλίας του Δημήτριου Βικέλα στο πρώτο Διεθνές Αθλητικό Συνέδριο στο Παρίσι το 1894, όπου αποφασίστηκε ομόφωνα η τέλεση των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα το 1896, ανατρέποντας την αρχική ιδέα του Πιέρ Ντε Κουμπερντέν να τελεστούν οι αγώνες στο Παρίσι το 1900.
Στο ίδιο συνέδριο ο Βικέλας εκλέχθηκε πρώτος πρόεδρος τότε της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (φωτο στο κέντρο) αυτοβούλως δε, όπως γράφεται, πρότεινε τη διεξαγωγή των αγώνων στην Αθήνα. Έναν αιώνα αργότερα, οι αείμνηστοι διάδοχοι του Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ και Ζακ Ρογκ, 7ος και 8ος αντίστοιχα πρόεδροι της ΔΟΕ, συνδέθηκαν με την τέλεση των αγώνων στην Αθήνα το 2004, ο πρώτος όταν επιλέγη η Αθήνα το 1997 και ο δεύτερος στη διάρκεια της τέλεσης των αγώνων.
Εξαιρετικοί οι συμβολισμοί των Γάλλων στην τελετή παραλαβής και μεταφοράς της Ολυμπιακής Φλόγας, πριν μερικές ημέρες, ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2024 στο Παρίσι, που συμπίπτουν ακριβώς 100 χρόνια μετά την τελευταία διοργάνωσή τους στο Παρίσι (1924). Για πρώτη φορά το Ολύμπιο Φως μεταφέρεται με πλοίο, το Belem (καθελκύστηκε στη Νάντη το 1896!), ένα ιστορικό τρικάταρτο ιστιοφόρο που αναμένεται να καταπλεύσει στις 8 Μαΐου, στη Μασσαλία, την αρχαία αποικία των Φωκαέων. Συναφής συμβολισμός και η ιστορική Τριήρης του Πολεμικού Ναυτικού μας «Ολυμπιάς», ομοίωμα αρχαίας ελληνικής τριήρους, που κατευόδωσε το ιστιοφόρο Belem έξω από το λιμάνι του Πειραιά. Συμβολική και η συμμετοχή με πρωταγωνιστικό ρόλο Ελλήνων της Διασποράς, στη Γαλλία, κατά την τελετή παράδοσης της Φλόγας στο Παναθηναϊκό Στάδιο.
Η διαδρομή αυτή, με ενδιάμεσες στάσεις σε Κατάνια Σικελίας και Όλβια Σαρδηνίας, επίσης αρχαίες ελληνικές αποικίες, αναβιώνει τα ταξίδια των Αρχαίων Ελλήνων για να αποικίσουν/εγκατασταθούν σε νέους τόπους, μεταλαμπαδεύοντας και δημιουργώντας τέχνες και πολιτισμό. Πολλές δεκάδες και οι ολυμπιονίκες στους αρχαίους χρόνους από τις ελληνικής αποικίες της Κεντρικής και Δυτικής Μεσογείου, μεταξύ των οποίων και ο Εργοτέλης ο Κνώσιος από την Ιμέρα της Σικελίας. Πιέρ Ντε Κουμπερντέν και Δημήτριος Βικέλας, πατέρες των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, ο πρώτος γιατί εμπνεύστηκε την αναβίωσή τους και ο δεύτερος που κατάφερε να ξεκινήσουν από την Αθήνα. Ο Βικέλας όμως έχει μια ιδιαίτερη σχέση με το Ηράκλειο.
Γεννήθηκε στη Σύρο το 1835 με καταγωγή από τη Βέροια, γόνος εύπορης οικογένειας, λόγιος, ποιητής και πεζογράφος συνέγραψε πλήθος διηγημάτων και ποιημάτων. Δεν έτρεφε ιδιαίτερη συμπάθεια στο εμπόριο, και ως κοσμοπολίτης ταξίδευε συστηματικά στην Ευρώπη και συνδιαλεγόταν με ανθρώπους του πνεύματος. Ενστερνίστηκε τους εθνικούς αγώνες και προσχώρησε στην Εθνική Εταιρεία το 1897, με προτροπή του ξαδέλφου του Παύλου Μελά.
Λιγότερο γνωστή αλλά σημαντική η πνευματική και οικονομική προσφορά του και στις κρητικές επαναστάσεις το 1866 και 1897 για την Ένωση με τη Ελλάδα. Ζώντας στο Λονδίνο, την περίοδο του 1866, αρθρογραφούσε στον αγγλικό τύπο υπέρ του Κρητικού Αγώνα, έγραφε επιστολές σε Άγγλους ποιητές και λόγιους για τις κινητοποιήσεις των Κρητών, συνέστησε επιτροπή στην Αγγλία για την Ένωση της Κρήτης και το 1866 αγόρασε και απέστειλε 4.000 τουφέκια και 1 εκ. καψύλια. Πλήθος επιστολών του από το αρχείο του αναφέρονται στην ανάγκη στήριξης του κρητικού αγώνα, πρωτοστάτησε δε στη δημιουργία ερανικών επιτροπών στο εξωτερικό υπέρ των Κρητών.
Ομοίως, άρθρα του, εκτός από τον ελληνικό τύπο, φιλοξενήθηκαν στους Times του Λονδίνου το 1897 και στη γαλλική εφημερίδα La Justice, την ίδια δε περίοδο βρετανικά περιοδικά Oxford Magazine και Oxford Chronicle υπογράμμισαν το ρόλο του Βικέλα στη συγκέντρωση χρημάτων για τους πρόσφυγες της Κρητικής Επανάστασης του 1897. Η μεγάλη του όμως συνεισφορά στην Κρήτη και το Ηράκλειο ήταν η δωρεάν παραχώρηση της πολύτιμης βιβλιοθήκης του (5.000 περίπου βιβλία) στο δήμο Ηρακλείου, και όχι στη γενέτειρα του Ερμούπολη ή στην απώτερη καταγωγή του τη Βέροια, χωρίς όμως στη διαθήκη του να κατονομάζει ρητά τους λόγους της δωρεάς αυτής.
Λίγο πριν τον θάνατο το 1908 επισκέφθηκε το Ηράκλειο, σε μία περίοδο που οι αρχαιολογικές ανασκαφές του Έβανς στην Κνωσό είχαν φέρει στο φως τα πρώτα ευρήματα του Μινωικού Πολιτισμού και το Ηράκλειο να έχει καταστεί κέντρο παγκόσμιου ενδιαφέροντος. Υποστηρίζεται ότι, διαβλέποντας το σπουδαίο πολιτιστικό αντίκτυπο που θα είχε το Ηράκλειο και η Κρήτη από την ανακάλυψη της Κνωσού πήρε την απόφαση αυτή, συνάμα με το ενδιαφέρον του για την Κρήτη. Ο δήμος Ηρακλείου αποδέχθηκε την δωρεά το 1908 και μετονόμασε το 1910 τη Δημοτική Βιβλιοθήκη του σε Βικελαία Βιβλιοθήκη Ηρακλείου προς τιμήν του.
Έκτοτε, πλήθος άλλων δωρητών ακολούθησε το παράδειγμα του Βικέλα, με χιλιάδες βιβλία, τόμους και αρχεία να περιέρχονται στη Βικελαία Βιβλιοθήκη, καθιστώντας την από τις πιο πλούσιες βιβλιοθήκες της χώρας. Βραβευμένη βιβλιοθήκη και από την Ακαδημία Αθηνών με πλήθος επιστημονικών εκδηλώσεων και ποικίλης ύλης εκδόσεις κάθε χρόνο. Η Βιβλιοθήκη αυτή, μετά από μία περιπλάνηση δεκαετιών, στεγάζεται σήμερα στο εμβληματικό και ανακαινισμένο το 2016 κτήριο, στο κέντρο του Ηρακλείου και στην πιο ιστορική πλατεία της πόλης.
Οι συμβολισμοί συνήθως παραπέμπουν σε γεγονότα, συνδέουν το παρόν με το παρελθόν, αναγνωρίζουν αξίες, μεταφέρουν μηνύματα και εκφράζουν ευχαριστίες, στις πλείστες των περιπτώσεων με απλές ενέργειες. Το Ηράκλειο υποδέχθηκε και αυτή τη φορά την Ολυμπιακή Φλόγα, στις 18 Απριλίου, σε μια πλατεία, με μια μεγαλοπρεπή και κάθε επισημότητα τελετή αποδοχής.
Όμως, τιμήν ένεκεν και για συμβολικούς λόγους η τελετή αυτή θα μπορούσε να πραγματοποιείται έμπροσθεν του κτηρίου της Βικελαίας Βιβλιοθήκης του Ηρακλείου.
Ιστορικές πηγές: – περιοδικό «Παλίμψηστον», Αφιέρωμα στον Δημ. Βικέλα, 2008 •Ιστότοπος ΒΔΒ