Μόνο στο πρώτο τετράμηνο του 2024 καταγράφηκαν 3.515 τροχαία ατυχήματα με 171 νεκρούς. Δυστυχώς τα τροχαία ατυχήματα στους ελληνικούς δρόμους είναι ένα σύνηθες φαινόμενο με ολέθριες κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις και τούτο γιατί τα θύματα συνήθως είναι νεαρά άτομα στην πιο παραγωγική τους ηλικία.
Ο αριθμός των τροχαίων ατυχημάτων στην Ελλάδα κινείται σχεδόν σταθερά στα επίπεδα πέριξ των 11.000 ετησίως από το 2017 με εξαίρεση τη μείωση του 2020 λόγω της πανδημίας. Επιπλέον, κατά τους θερινούς μήνες, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, παρατηρείται σημαντική αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων, με το φετινό καλοκαίρι δυστυχώς να μην αποτελεί εξαίρεση.
Οι καλοκαιρινοί μήνες είναι οι πιο «αιματηροί» στους ελληνικούς δρόμους, εδώ και πολλά χρόνια. Αν και από την περασμένη δεκαετία η κατάσταση έχει βελτιωθεί σημαντικά, με το σύνολο των θανάτων να μειώνεται από το υψηλό των 362 το καλοκαίρι του 2010, στους 206 το καλοκαίρι του 2023, είναι η δεύτερη φορά τα τελευταία έξι χρόνια (από το 2018) που οι νεκροί ξεπέρασαν τους 200.
Ειδικότερα για τον Αύγουστο που αποτελεί τον κατεξοχήν μήνα άδειας των Ελλήνων, τα οδικά τροχαία ατυχήματα που καταγράφηκαν σε ολόκληρη τη χώρα και προκάλεσαν το θάνατο ή τον τραυματισμό ατόμων, αυξήθηκαν από 793 τον Αύγουστο του 2022 σε 943 τον Αύγουστο του 2023.
Μεταξύ των παθόντων καταγράφηκαν 54 νεκροί και 57 βαριά τραυματίες τον Αύγουστο του 2022, έναντι 63 νεκρών και 69 βαριά τραυματιών τον Αύγουστο του 2023. Ουσιαστικά, πρόκειται για αύξηση κατά 16,7% στους νεκρούς και κατά 21,1% στους βαριά τραυματίες.
Ο μεγαλύτερος αριθμός των τροχαίων κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, πιθανά να οφείλεται τόσο στην αύξηση των μετακινήσεων λόγω των θερινών διακοπών (ας μην ξεχνάμε ότι το καλοκαίρι και ειδικά τον Αύγουστο, παραδοσιακά λαμβάνουν χώρα πολλές εκδηλώσεις αλλά και γάμοι, βαπτίσεις και εμποροπανηγύρεις), όσο και σε παράγοντες που αφορούν τη γενική συμπεριφορά των οδηγών.
Μελέτες δείχνουν, ότι οι Έλληνες οδηγοί κατατάσσονται σε αυτούς που υιοθετούν πιο επιθετικές συμπεριφορές κατά τη διάρκεια της οδήγησης, ενώ κατατάσσονται και στις πρώτες θέσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο σε μια σειρά άλλων θεμάτων όπως: η χρήση κινητού κατά τη διάρκεια της οδήγησης, η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και η μη τήρηση των κανόνων οδικής κυκλοφορίας.
Είναι σχεδόν σίγουρο ότι και άλλοι παράγοντες όπως: ο γερασμένος στόλος των αυτοκινήτων και η κακή κατάσταση του οδικού δικτύου παίζουν ρόλο στην αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων, φαίνεται όμως πως πλέον δεν αποτελούν τους κύριους παράγοντες πρόκλησης ατυχήματος.
Και τούτο γιατί υπήρξε θεαματική βελτίωση στο κομμάτι των υποδομών μετά από την ολοκλήρωση του δικτύου αυτοκινητοδρόμων της ηπειρωτικής χώρας. Σήμερα τα περισσότερα τροχαία καταγράφονται σε αστικά κέντρα και επαρχιακούς δρόμους, λόγω της ελλιπής συντήρησής τους αλλά και του απαρχαιωμένου σχεδιασμού τους, που τους καθιστά ξεπερασμένους σε ό,τι αφορά την οδική ασφάλεια.
Ακόμη και στην Κρήτη που εκκρεμεί η κατασκευή του ΒΟΑΚ και ουσιαστικά δεν υπάρχει αυτοκινητόδρομος, τα περισσότερα τροχαία σε αντίθεση με ό,τι πιστεύουν οι πολίτες, καταγράφονται σε επαρχιακούς δρόμους.
Η μελέτη: “Τροχαία Ατυχήματα στην Κρήτη” που δημοσιεύθηκε το 2018 στον τόμο: “Η Κρήτη στον 21ο Αιώνα: Προβλήματα, Προκλήσεις, Προοπτικές”, Εκδόσεις Πεδίο, Αθήνα 2018, δείχνει ότι σχεδόν το 60% των ατυχημάτων γίνονται σε επαρχιακούς οδούς και το 20-25% σε αστικά κέντρα.
Σύμφωνα με την παραπάνω μελέτη, οι θάνατοι λόγω των τροχαίων στην Κρήτη ανέρχονται σε 60 έως 70 άτομα ετησίως, ενώ συχνότερα εμπλεκόμενοι είναι άνδρες, πιθανά γιατί οι γυναίκες οδηγούν πιο προσεκτικά. Ένα στα τρία ατυχήματα αφορά δίκυκλα με νέους οδηγούς συχνά ταχυμεταφορείς (delivery) που τραυματίζονται συχνά.
Στα παραπάνω νούμερα, τόσο για την Κρήτη όσο και για το σύνολο της χώρας, δεν περιλαμβάνονται οι βαριά τραυματίες, που τελικά απεβίωσαν μετά το ατύχημα. Δεν περιλαμβάνονται οι παραπληγικοί και οι μόνιμα ανάπηροι, ούτε το κοινωνικό και οικονομικό κόστος της επίδρασης των ατυχημάτων για τα θύματα, την οικογένεια και για την κοινωνία.
Σύμφωνα με τη μόνιμη ειδική επιτροπή της Ελληνικής Βουλής για την οδική ασφάλεια, στη 15ετία 2000-2015 είχαμε 22.397 νεκρούς και 32.555 βαριά τραυματίες και ανάπηρους. Σύμφωνα με τα παραπάνω στοιχεία το κόστος των ατυχημάτων της 15ετίας, ανέρχεται σε περισσότερα από 81 δισεκατομμύρια, σχεδόν το ένα τρίτο του ΑΕΠ της χώρας.
Τι μπορεί όμως να γίνει για τη μείωση των ποσοστών αυτών; Θεμέλιο λίθο πρέπει να αποτελεί το τρίπτυχο «ενημέρωση – εκπαίδευση – ευαισθητοποίηση», είναι αλήθεια τις τελευταίες δεκαετίες έχουν γίνει σημαντικά βήματα ως προς την κατανόηση της ανάγκης αλλαγής της οδικής μας συμπεριφοράς, που δυστυχώς αποτελεί το κύριο αίτιο των θανατηφόρων ατυχημάτων.
Σύμφωνα με δημοσκόπηση του Πολυτεχνείου, οι πολίτες της Κρήτης πιστεύουν ότι τα δύο κύρια αίτια πρόκλησης ατυχημάτων είναι: η υπερβολική ταχύτητα και η κατανάλωση αλκοόλ, γεγονός που αντικατοπτρίζει τον υψηλό βαθμό υπευθυνότητας και υπαιτιότητας των ίδιων των οδηγών ανεξάρτητα από την ποιότητα και λειτουργικότητα του οδικού δικτύου.
Για να αλλάξει όμως η οδική μας συμπεριφορά, απαιτείται συνεχόμενη εκπαίδευση που θα πρέπει να αρχίσει από το δημοτικό ή το νηπιαγωγείο, καθώς τα παιδιά αποτελούν την επόμενη γενιά των οδηγών, και η οποία θα φέρει αποτελέσματα μετά από ένα σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα. Έως τότε, βασική παράμετρος θα παραμένει και ο έλεγχος από τις αστυνομικές αρχές με το «φόβητρο» των προστίμων να οδηγεί σε άμεσα αποτελέσματα.
Τελικά όμως, όλα ξεκινούν και τελειώνουν στο ζήτημα της δικής μας συμπεριφοράς δεν μπορεί να υπάρχουν αστυνομικοί παντού, οπότε εμείς οι ίδιοι θα πρέπει να αποφεύγουμε συμπεριφορές οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο ατυχήματος. Ας αγαπήσουμε τη ζωή και τα παιδιά μας, περισσότερο από την ταχύτητα και το αλκοόλ.