Η μοναξιά και η κοινωνική απόσυρση είναι συχνό φαινόμενο, ιδιαίτερα στις μεγαλουπόλεις. Η συνταξιοδότηση, η απομάκρυνση των παιδιών, σε κάποιες περιπτώσεις και η απώλεια του συντρόφου, αποτελούν καθοριστικές αλλαγές στη ζωή και είναι αναμενόμενο να συνοδεύονται από μελαγχολία και σκέψεις απελπισίας. Το άγχος για τις αλλαγές αυτές συχνά γίνεται χρόνιο και, όπως σε όλες τις περιπτώσεις του χρόνιου στρες, αναπόφευκτα οδηγεί σε κατάθλιψη.
Οι πενιχρές συντάξεις, από την άλλη, και τα προβλήματα υγείας, κάνουν το πρόβλημα χειρότερο περιορίζοντας τις διεξόδους και οδηγώντας ακόμα περισσότερο στην απόσυρση.
Στην ελληνική κοινωνία, οι ηλικιωμένοι υπομένουν τη θλίψη τους σιωπηλά, σπάνια εκφράζουν τα συναισθήματά τους και ακόμα σπανιότερα ζητάνε βοήθεια για να αντιμετωπίσουν το βαρύ φορτίο της μοναξιάς ή να βοηθηθούν στη φροντίδα του εαυτού τους. Στη νοοτροπία της κοινωνίας υποβόσκει μια τάση υποτίμησης και περιθωριοποίησης προς τους ηλικιωμένους, και υποβάλλεται η ιδέα ότι η ζωή στα γηρατειά δεν έχει πλέον ευκαιρίες για χαρά, δεν έχει νόημα και αξία.
Πώς μπορείτε να βοηθήσετε τους ηλικιωμένους που βρίσκονται στον περίγυρό σας ή τι μπορείτε να κάνετε αν είστε ο ίδιος ηλικιωμένος;
Η διατήρηση μιας όσο γίνεται καλύτερης κοινωνικής ζωής αποτελεί παράγοντα κλειδί και βασική προϋπόθεση για την αποφυγή των καταθλιπτικών συμπτωμάτων.
Η αλληλεπίδραση, το μοίρασμα, η αίσθηση του ανήκειν, το ενδιαφέρον των άλλων, η αίσθηση ότι είναι επιθυμητοί, χρήσιμοι και απαραίτητοι, είναι όπλα ενάντια στην απελπισία και τις ζοφερές σκέψεις και βοηθάει τους ηλικιωμένους να δώσουν νόημα στη ζωή τους μέσα από τις ανθρώπινες σχέσεις και την αγάπη.
Όταν όμως τα αγαπημένα πρόσωπα είναι μακριά ή για κάποιο λόγο η επικοινωνία είναι δύσκολη, θα μπορούσαν ακόμα και διάφοροι σύλλογοι να αποτελέσουν ευκαιρία για νέες γνωριμίες και σχέσεις, τουλάχιστον για όσους είναι αρκετά λειτουργικοί, ώστε να μπορούν να δραστηριοποιούνται εκτός σπιτιού.
Ακόμα, δεν πρέπει να ξεχνάμε την πολύτιμη συντροφιά που μπορεί να προσφέρει ένα κατοικίδιο που συχνά αποδεικνύεται πολύτιμος και αναντικατάστατος φίλος. Ο ηλικιωμένος χρειάζεται να είναι απασχολημένος ένα σημαντικό μέρος της ημέρας.
Η δημιουργικότητα φέρνει αισιοδοξία, ενώ παράλληλα λειτουργεί ως παράγοντας απόσπασης από αρνητικά συναισθήματα και σκέψεις. Ένας μικρός κήπος, τα οικιακά, μαστορέματα στο σπίτι, ένα σταυρόλεξο, μια αγαπημένη σειρά στην τηλεόραση, μια βόλτα, το ψάρεμα, μπορούν να αποτελέσουν τα μέσα προς αυτή την κατεύθυνση.
Η σωματική άσκηση είναι σίγουρα πολύτιμος σύμμαχος. Το περπάτημα και το κολύμπι είναι τα πλέον κατάλληλα γιατί είναι ήπια, δεν καταπονούν το σώμα και μπορούν να γίνονται σε τακτική βάση. Η άσκηση δεν ωφελεί μόνο την υγεία, αλλά αυξάνει την παραγωγή ενδορφινών που θεραπεύουν τα καταθλιπτικά συμπτώματα.
Ας μην ξεχνάμε και το βαλσαμόχορτο, το βότανο που έχει αποδειχτεί επιστημονικά ότι έχει ισάξια αποτελέσματα με τη φαρμακευτική αγωγή.
Η τρίτη ηλικία, όπως κάθε περίοδος της ζωής, έχει τις ομορφιές της και τις δυσκολίες της. Ας παραδειγματιστούμε από τον τρόπο ζωής των ηλικιωμένων στις χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης. Είναι φανερό ότι αντιμετωπίζουν τη ζωή με περισσότερη αισιοδοξία και αυτοεκτίμηση και δίνουν στον εαυτό τους το δικαίωμα να χαρούν την καθημερινότητά τους.
* Η Γιάννα Χουρδάκη είναι ψυχολόγος