«Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες, τρεις του Σεπτέμβρη να περνάς και τσικουδιά στους καφενέδες τα παλικάρια να κερνάς…». Είναι το ρεφρέν από το τραγούδι, τους στίχους του οποίου έγραψε το 1977 ο Μάνος Ελευθερίου και μελοποίησε λίγο αργότερα, το 1979, ο Ηλίας Ανδριόπουλος.
Η 3η του Σεπτέμβρη αποτελεί ημερομηνία – ορόσημο για δύο σημαντικά γεγονότα που είναι καταγεγραμμένα πλέον στην ιστορία μας. Το πρώτο αφορά στην επανάσταση της 3ης του Σεπτέμβρη του 1843, που, με πρωτεργάτη τον στρατηγό Μακρυγιάννη, οδήγησε στην σύνταξη του πρώτου Ελληνικού Συντάγματος και την υπογραφή του το 1844 από τον βασιλιά Όθωνα.
Το δεύτερο γεγονός και πιο πρόσφατο αφορά στην ίδρυση του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑ.ΣΟ.Κ.), που πραγματοποιήθηκε στις 3 του Σεπτέμβρη του 1974 από τον Ανδρέα Παπανδρέου και στιγμάτισε ιστορικά την πολιτική ζωή του τόπου.
Το τραγούδι με τον τίτλο «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες», αποτέλεσε επί σειρά ετών, εμβληματικό ύμνο του ΠΑΣΟΚ, λόγω της αναφοράς των στίχων του στην 3η του Σεπτέμβρη κι ας γράφτηκε αυτό για εντελώς διαφορετικούς λόγους.
Συγκεκριμένα, γράφτηκε «για να εξυμνήσει την πιο ανιδιοτελή, την πιο τίμια και αγωνιστική μορφή του Ελληνισμού και του ’21, τον Μακρυγιάννη», όπως χαρακτηριστικά είχε δηλώσει σε συνέντευξή του ο ίδιος ο συνθέτης του ομώνυμου τραγουδιού το 2011, όταν απαγόρευσε στο ΠΑΣΟΚ να «παίζει» το εν λόγω τραγούδι στις συγκεντρώσεις του.
Δικαιολόγησε τότε την απόφασή του λέγοντας: «Τώρα που πήραν τα πράγματα αυτή τη στροφή και το ΠΑΣΟΚ κατέληξε έτσι όπως κατέληξε, δεν υπάρχει πλέον κανένας λόγος, να χρησιμοποιεί ως άλλοθι το τραγούδι αυτό και να το εκμεταλλεύεται. Ας κρατήσουν οι άνθρωποι τη συναισθηματική τους σχέση με ό,τι θυμίζει την νεότητά τους και τα χρόνια του ’70 και του ’80. Όλα τα άλλα, δεν χρειάζονται..!»
Η Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη του 1974 αποτελεί ένα πολύ προωθημένο, τολμηρό κείμενο και μια ριζοσπαστική ιστορική, πολιτική πρόταση, με βαθιά κοινωνικό χαρακτήρα και με καθαρά αντιιμπεριαλιστικό περιεχόμενο. Αποτέλεσε ουσιαστικά μια καταγραφή, μια «ακτινογραφία» της τότε ελληνικής κοινωνίας, που αναγνώριζε πως ο μετασχηματισμός τον οποίον επαγγελλόταν δεν θα μπορούσε να γίνει με την πρωτοπορία της εργατικής τάξης και τους συμμάχους της, όπως όριζε το καταστατικό της «Τρίτης Διεθνούς».
Η Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη προσδιόριζε με λεπτομέρεια και σαφήνεια τους ρόλους των ανθρώπων της εργατικής τάξης, των αγροτών-καλλιεργητών, των μικροαστικών στρωμάτων και της νεολαίας. Αργότερα όμως, ο Ανδρέας Παπανδρέου, μιλώντας για «Τρίτο Δρόμο», άρχισε ουσιαστικά να προσαρμόζει, να «στρίβει» και να εξειδικεύει το κόμμα του, που βρισκόταν προ των πυλών της εξουσίας, οδηγώντας το ουσιαστικά σε έναν δρόμο κοντινό της σοσιαλδημοκρατίας.
Σήμερα, 45 χρόνια μετά, κανένα από τα βασικά στοιχεία της Διακήρυξης της 3ης του Σεπτέμβρη του 1974 δεν αφορά τη μετεξέλιξη-μετάλλαξη του ΠΑΣΟΚ, δηλαδή το σημερινό ΚΙΝΑΛ. Μπορεί μεν οι εμπνευστές και εκφραστές του ΚΙΝΑΛ να επιθυμούν να ζουν τώρα με τις αναμνήσεις μιας μεγάλης Δημοκρατικής Παράταξης, όμως και οι ίδιοι αναγνωρίζουν πολύ καλά πως δεν είναι σε θέση να εκφράζουν πλέον αυτήν την πάλαι ποτέ παράταξη.
Ειδικά τα τελευταία χρόνια, η σημερινή διάδοχος παράταξη δείχνει να έχει χάσει εντελώς τον πολιτικό προσανατολισμό της, το στίγμα της στην κοινωνία, την αντοχή και την συνοχή της και η κοινοβουλευτική ομάδα εμφανίζεται τώρα τριχοτομημένη και προβληματισμένη για το αβέβαιο μέλλον. Η δημιουργία του ΚΙΝΑΛ, εξάλλου, είχε έναν πολύ συγκεκριμένο πολιτικό στόχο, την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ, για την επίτευξη της οποίας συνέβαλε ουσιαστικά.
Η ολική «κατάρρευση» όμως του ΠΑΣΟΚ, επήλθε από το ίδιο το κίνημα και τους τότε «ιδιοκτήτες» του, το 2011, όταν αποδέχθηκε να μείνει υπό την ΝΔ του Αντώνη Σαμαρά. Τότε χάθηκε εντελώς η ταυτότητα, ο προσανατολισμός και ο χαρακτήρας της παράταξης και κατά συνέπεια και η εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων της.
Εκεί ακριβώς ήρθε ο ΣΥΡΙΖΑ, να προσελκύσει τους νοσταλγούς του «παλιού» ΠΑΣΟΚ να αξιοποιήσει το προδομένο συναίσθημα και να εμπνεύσει τις μελλοντικές γενιές, δια μέσου του χαρισματικού αρχηγού του, που «πλασάρεται» ως «ο συνεχιστής του Ανδρέα».
Σε εκείνους πάντως που βιάζονται να «ενταφιάσουν» το ΠΑΣΟΚ, θα θυμίσω τη ρήση του ιδρυτή του: «Το ΠΑΣΟΚ έρχεται από μακριά και θα πάει μακριά». Ενδεικτικό του πόσο βαθιά είναι ριζωμένο το ΠΑΣΟΚ στο DNA της ελληνικής κοινωνίας φαίνεται από το παράδοξο ότι «όλοι καταριούνται το ΠΑΣΟΚ, αλλά όλοι επιθυμούν να αξιοποιούν τα στελέχη και την κληρονομιά του, ακόμα και σήμερα», όπως δήλωσε πρόσφατα με παράπονο, ο πρώην γραμματέας του, Σωκράτης Ξυνίδης.
Η σημερινή πολιτική ηγεσία του ΚΙΝΑΛ, αν πραγματικά θέλει να σεβαστεί την ιστορική διαδρομή του κινήματος, οφείλει να αφήσει κατά μέρος τις προσωπικές φιλοδοξίες και να διαμορφώσει μια νέα διακήρυξη πολιτικών αρχών, θέσεων και στρατηγικών συνεργασιών με τις προοδευτικές δημοκρατικές δυνάμεις του τόπου. Θα πρέπει επίσης να σταματήσει να προειδοποιεί αλαζονικά τους διαφωνούντες με το εκβιαστικό δίλημμα, «όσοι θέλετε να φύγετε, να φύγετε τώρα!», ερχόμενη σε πλήρη αντίθεση με τις βασικές αρχές του ΠΑΣΟΚ, ως ανοιχτό, μαζικό και δημοκρατικό κίνημα, που σέβεται την διαφορετική άποψη.
Η 3η του Σεπτέμβρη για τους Νεοέλληνες αποτελεί ένα σύμβολο-σταθμό της ιστορίας μας. Κάθε φορά η ημερομηνία θα είναι η αφορμή, όμως η φασαρία και ο θόρυβος θα γίνεται για το σύμβολο. Και το σύμβολο δεν είναι ούτε το ΠΑΣΟΚ, αλλά ούτε και ο «ήλιος» του!
Είναι ο ίδιος ο ιδρυτής του. Είναι το όνομα «Ανδρέας Παπανδρέου»!
Ο εμπνευστής και συντάκτης της Διακήρυξης της 3ης του Σεπτέμβρη είναι και ο πρώτος ουσιαστικά που την εγκατέλειψε και μετά ακολούθησαν οι «επίγονοι», που διαδοχικά, ο ένας μετά τον άλλον στη συνέχεια «αποποιήθηκαν» την βαριά πολιτική «κληρονομιά».
Όμως «ο Ανδρέας», ως σύμβολο εξακολουθεί να αποτελεί, έως και στις μέρες μας, σημείο αναφοράς, πόλο έλξης και έμπνευσης, αλλά και αντικείμενο φτηνής μικροπολιτικής εκμετάλλευσης.
Οι καιροί έχουν αλλάξει και τα τραγούδια δεν διακινούν πλέον «πολιτικό συναίσθημα», αφού και αυτό είναι υπό εξαφάνιση.
Οι μπαξέδες δεν αποτελούν σήμερα σημεία συνάντησης, δεν σε περιμένει κανένας και δεν περνάς πια από εκεί.
Τα καφενεία έχουν μετεξελιχθεί σε καφετέριες και τα παλικάρια, δεν τα κερνάς τώρα με τσικουδιά, αλλά με ουίσκι.
Εσύ έχεις «μετακομίσει» πολιτικά και το ΠΑΣΟΚ δε μένει πια εδώ…