Ορισμένες φορές πολλοί ηλικιωμένοι που έχουν ρίζες από την Μ. Ασία απορούν γιατί τόσο γρήγορα έχουν ξεχαστεί τα βιώματά τους και δεν τα γνωρίζουν τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους. Γι’ αυτό τους ενημερώνουμε εμείς ότι αρκετοί από αυτούς τα έχουν γράψει σε βιβλία και όσοι ενδιαφέρονται μπορούν να ενημερωθούν από αυτά. Κοντά σε αυτά θα ενημερωθούν ακόμα ότι όταν ταξιδέψανε οι παππούδες τους και ήρθανε στη χώρα μας φέρανε μαζί τους και πολλές παροιμίες και συνήθειες που σήμερα όλες εφαρμόζονται στην καθημερινή μας ζωή.
Μέσα στις συνήθειες ήτανε και μία που κατά τη γνώμη μας παλιά και σήμερα δεν ωφελεί όταν εφαρμόζεται από τον άνθρωπο. Αυτή είναι: το ταμάχι (η πλεονεξία). Έτσι αυτή τη φορά εντοπίσαμε ένα ηλικιωμένο σε γειτονικό μας νομό και κάναμε και εμείς το ταξίδι μας για να μας ενημερώσει για την παρούσα συνήθεια και με εύχαρη διάθεση μας είπε: Αμαρτία είναι από το Θεό να είσαι ταμαχιάρης –για να ζήσεις μόνο εσύ και ο άλλος ας ποθάνει– και ο πλεονέκτης άνθρωπος δεν έχει καμία αξία – μόνος του κυκλοφορεί μέσα στην κοινωνία.
Και στη συνέχεια πάλι μας είπε: Από τους παππούδες μου και από τους γονείς μου την είχα ακούσει αυτή την συνήθεια για ένα χωριανό τους που είχε πάθος για να έχει πολλή περιουσία και πολλά λεφτά.
Τον λέγανε όλοι (κρυφά) ταμαχιάρη και αυτό ήτανε το όνομά του στο χωριό μας. Ήθελε να είναι ο πλουσιότερος του χωριού. Εκμεταλλευότανε τους εργαζόμενους και όταν τους έπαιρνε στην εργασία του δεν τους άφηνε να πάρουνε ούτε ανάσα.
Αν κάποιος ήτανε αργός κατά την ώρα της εργασίας μετά από δύο ημέρες του έλεγε να φύγει. Αυτά τα μαθαίνανε οι γονείς μου από τους χωριανούς στα καφενεία και τα βράδια αμέσως μας συμβουλεύανε να είμαστε προσεκτικοί, να εργαζόμαστε κανονικά και ότι μας φθάνουνε αυτά που έχουμε και τίμια θα φύγουμε από τη φτώχεια μας.
Εμείς τα εκτελούσαμε όπως μας τα λέγανε. Και η γιαγιά μας έλεγε ότι το ταμάχι όσοι το έχουν για να κάνουνε πολλά αδικούν τους ανθρώπους και οι φτωχοί γίνονται περισσότεροι και γι’ αυτό ο Θεός τους τιμωρεί πολύ αυστηρά και μια μέρα θα γίνουνε και αυτοί φτωχοί. Ο Θεός δεν θέλει την αδικία γιατί είναι αμαρτία. Με την υπομονή μας και με το καλό κουμάντο θα γίνουμε και εμείς καλύτεροι.
Το ταμάχι είναι αρρώστια και στην κοινωνία που κυκλοφορεί δεν έχει καμία αξία όποιος το έχει.
Θα σας πω και ένα περιστατικό από ένα γείτονά μου που το θυμούμαι ακόμα. Την κατοχή που την έζησα όλα τα χρόνια μου έχει αφήσει πολλές αναμνήσεις και όταν τις σκέπτομαι δεν κοιμούμαι τα βράδια. Από αυτές θα σας πω μία που έχει σχέση για την συνήθεια που μου ζητήσατε να σας ενημερώσω. Ήτανε είπε ένας γείτονάς μου ο πιο πλούσιος της περιοχής μας και στο σπίτι του στο υπόγειο είχε αμέτρητες οκάδες λάδι. Δεν έδωσε ποτέ ούτε μια οκά στην εκκλησία ούτε σε φτωχούς του χωριού μας. Όμως η πείνα ανάγκαζε τους χωριανούς να πάνε να τους δώσει δανεικό με την εξής συμφωνία:
όταν ένας έπαιρνε 10 οκάδες για δύο χρόνια και όταν το γύριζε όφειλε να του δώσει 30 οκάδες. Οι 20 οκάδες ήτανε ο φόρος που του έπαιρνε ο πλεονέκτης χωριανός τους. Όλα τα χρόνια της κατοχής είχε γεμίσει με αυτό τον τρόπο πολλά πιθάρια. Υπόψιν ότι δεν το ζύγιαζε αλλά το υπολόγιζε με ένα κουρούπι των 10 οκάδων και με το ίδιο όταν το γύριζε. Αν κάποιος δεν τηρούσε την συμφωνία έκανε καταγγελία στον Ενωμοτάρχη της περιοχής.
Ήτανε πολύ πλεονέκτης ακόμα και στις γυναίκες που χρησιμοποιούσε για να μαζέψει τις ελιές. Τις υποχρέωνε να εργάζονται από την ανατολή μέχρι τη δύση του ηλίου. Όλοι οι χωριανοί τον περιφρονούσανε για την συμπεριφορά του, οι δε ηλικιωμένες γυναίκες λέγανε κατάρες για να τον τιμωρήσει ο Θεός, επειδή ήθελε να ζήσει μόνο αυτός και για τους άλλους δεν τον ενδιάφερε. Τελειώνοντας μας είπε ότι και άλλοι δυο χωριανοί είχανε την αρρώστια της πλεονεξίας αλλά πότε –πότε πηγαίνανε λάδι στην εκκλησία και βοηθούσανε λίγο τους φτωχούς.
Έφθασε και η δική μας σειρά να αναφέρουμε και για την συμπεριφορά των ανθρώπων της νέας εποχής. Δυστυχώς σήμερα υπάρχουν περισσότεροι ταμαχιάρηδες από την παλιά εποχή εις τις οικογένειες, στα επαγγέλματα, στις υπηρεσίες ακόμα και στην πολιτεία που επιδιώκουν να αποκτήσουν πολλά χρήματα ή ακίνητα και δεν τους ενδιαφέρει αν είναι εις βάρος των άλλων.
Συχνά γράφονται και αναφέρονται ότι ορισμένοι έχουν μεγάλα ποσά χρημάτων και πολλά ακίνητα κυρίως σπίτια και απορούν οι υπόλοιποι πώς τα έχουν αποκτήσει. Όμως όταν ελέγχονται απαντούν ότι προέρχονται από τους προγόνους τους και εκεί σταματούν όλα. Πάντως από όπου και να προέρχονται σίγουρα η πλεονεξία έχει λάβει μέρος. Μόνο οι εργαζόμενοι εκεί που εργάζονται τα γνωρίζουν όλα και μόνο αυτοί δίνουν την αληθινή απάντηση.
*Ο Γιάννης Τσακπίνης είναι απόστρατος αξιωματικός