Λέγεται πως στη χώρα μας λίγοι διαβάζουν και πως πολλοί, μάλλον περισσότεροι, εκδίδουν βιβλία. Φυσικά κάτι τέτοιο δεν μπορεί να υποστηριχτεί επίσημα ελλείψει κατάλληλων, λεπτομερών και εμπεριστατωμένων μετρήσεων. Όμως, ενώ για την εκδοτική παραγωγή είμαστε σίγουροι ή ακριβείς σε μεγάλο βαθμό, μέσω της πρόσβασης στη γνωστή βάση την βιβλιονετ του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, για την περίπτωση των αναγνωστών και του ιδιαίτερου προφίλ τους, μόνο έμμεσα συμπεράσματα μπορεί να εξαχθούν.
Ένα άλλο στοιχείο σχετικό είναι ότι το ηλεκτρονικό βιβλίο ενώ στην αρχή πολλοί είχαν διατυπώσει την άποψη πως θα εξοστρακίσει σταδιακά το έντυπο, για την ώρα τουλάχιστον διαψεύστηκαν, όχι μόνο εδώ αλλά και διεθνώς. Για το βιβλίο και την αξία του εκφράστηκαν πολλοί και διαχρονικά. Ο Ουμπέρτο Έκο, ένας μεγάλος συγγραφέας, με πολυποίκιλες επίσης παρεμφερείς ιδιότητες, ήταν ευτυχής, έλεγε, γιατί διαβάζοντας μάθαινε εκείνα που δεν ήξερε, «ενώ όταν γράφεις, γράφεις μόνο αυτά που ξέρεις ήδη»!
Ανατρέχοντας στην ιστορία του βιβλίου και την πορεία που διέσχισε διαμέσου των αιώνων, παρατηρούμε τις διάφορες μορφές που είχε η πηγή αποτύπωσης και απόκτησης γνώσεων από το ανθρώπινο γένος. Πολλά αποτυπώθηκαν σε πέτρες, πηλό και αργότερα σε πάπυρο, χαρτί κοκ., ανάλογα με τις διαθέσιμες διευκολύνσεις και φυσικά τα τεχνικά μέσα των γραφέων των διαφόρων εποχών, για να φτάσουμε στη σημερινή μορφή στην οποία περιλαμβάνεται και το ψηφιακό βιβλίο ή e-book, όπως είθισται να αποκαλείται διεθνώς.
Για την ιστορία αυτής της εξέλιξης γράφτηκαν κατά καιρούς πολλά και ειδικά για την αναμφισβήτητη συμβολή του στον σημερινό πολιτισμό. Ο κάθε πολίτης έχει βεβαίως τη δική του κοσμοθεωρία και άποψη για τα βιβλία αλλά και για το περιεχόμενο εκείνων που έχει διαβάσει. Πολλά απ’ αυτά συνοδεύουν τον κάτοχό τους σε ταξίδια κοντινά και μακρινά. Αλλάζουν αναγκαστικά κι αυτά σπίτι, αναπνέουν ξένο αέρα, ή θρονιάζονται σε αλλότριες βιβλιοθήκες, λησμονούνται για άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα στα κατάβαθα των βιβλιοθηκών όπου συσσωρεύουν φθοροποιό σκόνη, αλλά πάντα είναι διαθέσιμα για μια εκ νέου αναψηλάφησή τους. Όλα μάς οδηγούν νοσταλγικά σε ιδιαίτερες στιγμές που τα αποκτήσαμε, τον τρόπο, την εποχή, τη στιγμή, την παρέα που είχαμε όταν διαβάζονταν!
Υπάρχουν και κάποιοι απαισιόδοξοι στις μέρες μας, ισχυριζόμενοι ότι σε βάθος ικανού χρόνου το έντυπο θα καταργηθεί από το επελαύνον ψηφιακό, ή και από το ηχητικό βιβλίο, το audio book, για όσους έχουν προβλήματα όρασης ή δεν θέλουν να διαβάζουν προτιμώντας απλώς την ακρόαση, από κάποιες άλλες εναλλακτικές μορφές του βιβλίου, όπως γνωρίσαμε. Φυσικά δεν μπορούμε να στρέψουμε την πλάτη στην τεχνολογία ούτε και στην εξέλιξη πάνω στις έννοιες της δημιουργίας ή της απόλαυσης του περιεχομένου ενός βιβλίου.
Αλλά η έντυπη μορφή για τους εραστές της, αποτελεί ερωτικό αντικείμενο, με ανάλογο κάλεσμα των αισθήσεων του ιδιοκτήτη τους. Υπό αυτή την έννοια το βιβλίο δεν θα πεθάνει ποτέ. Και όσο υπάρχουν άνθρωποι στον πλανήτη που ονειρεύονται και θέλουν να μοιραστούν τα όνειρά τους με άλλους, πάντα κάποια μορφή του θα βρίσκεται διαθέσιμη.
Διάβασα πρόσφατα, την ποιητική συλλογή «Ανοιχτός Ουρανός» του Γιώργου Μολέσκη. Γεννημένος στην Κύπρο, σπούδασε αρχικά εκεί και αργότερα στο Λομονόσοφ, το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας, την Ρωσική γλώσσα και λογοτεχνία.
Πολυγραφότατος, δημοσίευσε δεκάδες μελετών και δοκιμίων, ενώ εργάστηκε για πολλές δεκαετίες στις πολιτιστικές υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου, καθώς και στο ίδρυμα Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου. Στην προαναφερόμενη ποιητική συλλογή υπάρχει το ποίημα «Τα παλιά βιβλία», όπου διαβάζουμε: «Σ’ ένα παλιό ράφι της βιβλιοθήκης μου/στέκουν κάτι παλιά, ξεθωριασμένα βιβλία/με μισοσχισμένα φύλλα/που έφερα κάποτε παράνομα από τη Ρωσία… Σκέφτομαι καμιά φορά/όταν δεν βρίσκω χώρο για καινούργια βιβλία/να τα ξεφορτωθώ όλα αυτά…».
Και συνεχίζει λίγο πιο κάτω: «Μα πως να πετάξεις πράγματα/που τα κρατάς στα χέρια σου/σαν την ίδια την ιστορία/κυρίως αυτό/με τη χειρόγραφη επιγραφή/που ένας άνθρωπος έγραψε με τόση αγάπη/ενάμιση αιώνα πριν/για να μπορείς να βλέπεις/την κίνηση του χεριού του/να νιώθεις το χτύπο της καρδιάς του/την αγάπη του/για τούτα τα ελληνικά γράμματα/που την κρατούσε ζωντανή και την περιέφερε/στα λύκεια/και τις βιβλιοθήκες της Ρωσίας»!