Είχαμε την ευκαιρία με αυτά τα σημειώματα να δείξουμε τις επιπτώσεις
από ενδεχόμενη επισιτιστική κρίση, μεταξύ των άλλων από τις αποφάσεις
των Ευρωπαίων ηγετών έναντι της Μόσχας. Ειδικότερα για τη χώρα μας, όπου
το πρόβλημα παίρνει σημαντικές διαστάσεις λόγω εφαρμογής μιας επιλεκτικής Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ), που οδήγησε τον κλάδο της αγροτικής
παραγωγής σε σημαντικά αδιέξοδα. Τα αδιέξοδα αυτά καλύπτονται μόνο
με διόρθωση της πορείας. Το ζητούμενο είναι η λύση που πρέπει να προταθεί
για άμεση εφαρμογή, έστω και αργοπορημένα, αλλά τουλάχιστον για να μειωθεί η ένταση της επισιτιστικής ανάγκης που είναι προ των πυλών μας.
Η ευρωπαϊκή εικόνα, κομμάτι της οποίας είναι και η θλιβερή εξέλιξη της ελληνικής αγροτικής παραγωγής, όπως καταδείξαμε και με στοιχεία, και με σαφήνεια, είναι το αποτέλεσμα συνειδητής επιλογής των ταγών της Ευρώπης. Η απόδειξη για το ποια είναι η μοίρα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων φαίνεται από την εξελικτική πορεία που εδράζεται η επιλογή αυτή. Να μείνουν λίγες υπερμεγέθεις εκμεταλλεύσεις και όσοι έχουν και επιμένουν σε μικρές εκμεταλλεύσεις να δουν μειούμενες τις σχετικές επιδοτήσεις.
Αυτό δείχνουν οι μειώσεις των ποσοστιαίων ποσών που επιδοτείται η ΚΓΠ. Εξηγήσεις για την εξέλιξη αυτή είναι πολλές με προεξάρχουσα τη γερμανική θέση, να έχουν όλοι οι δορυφόροι της ΕΕ αγροτικά προϊόντα για να μπορούν να αγοράζουν τις δικές της εργαλειομηχανές. Είναι μια καταστροφική και ελεεινή εξέλιξη. Για το λόγο αυτό επιμένουμε ότι οι αντιστάσεις που θα αναπτυχθούν θα είναι σοβαρές για τις επόμενες γενιές.
Σε αυτό το περίβλημα η μέχρι σήμερα ανάλυση των 10 προηγούμενων σημειωμάτων μας, δίνει τα ακόλουθα βασικά αποτελέσματα, που επιβεβαιώνονται και από πολλές μελέτες των σχετικών δεξαμενών σκέψεων:
- Ο αριθμός των εκμεταλλεύσεων στην ΕΕ-27 μειώθηκε μεταξύ 2003 και 2016 από περίπου 15 σε 10 εκατομμύρια (-32%).
- Εντονότερη μείωση παρατηρείται μεταξύ των μικρών εκμεταλλεύσεων (με λιγότερα από 50 στρέμματα · -38%) και τη μέτρια μεταξύ των μεσαίων εκμεταλλεύσεων (50 -190 στρέμματα, 200-490 στρέμματα, 17% και 12%, αντίστοιχα).
- Ο αριθμός των μεγάλων εκμεταλλεύσεων ( πάνω από 500 στρέμματα) έχει αυξηθεί κατά 7%.
- Η πολύ μεγάλη πλειονότητα των περιφερειών (NUTS-2) της ΕΕ προβλέπεται να βρίσκεται υπό μέτριο κίνδυνο μείωσης των αριθμών, ενώ το 16% είναι υπό υψηλό (8%) ή πολύ υψηλό (8%) κίνδυνο (Προβολή από το 2016 έως το 2040).
- Έως το 2040, η ΕΕ ενδέχεται να χάσει επιπλέον 6,4 εκατομμύρια αγροκτήματα, με αποτέλεσμα έναν υπόλοιπο αριθμό περίπου. 3,9 εκατομμύρια αγροκτήματα σε ολόκληρη την ΕΕ, μια εντυπωσιακή μείωση 62% σε σύγκριση με τα στοιχεία του 2016.
Οι εξελίξεις αυτές είναι που έχουν επιτρέψει (μεταξύ άλλων) στη Ρωσία να κρατάει το κλειδί της επισιτιστικής ασφάλειας, αφού ελέγχει και την παγκόσμια αγορά λιπασμάτων.
Παρά την παρουσία ορισμένων μέτρων πολιτικής για την αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αλλαγών, η κοινή γεωργική πολιτική έχει περιορισμένη και έμμεση επίδραση στις δομές. Η κατανομή των κεφαλαίων και των μέτρων της επικεντρώνεται σε οικονομικές πτυχές και κατά συνέπεια ευνοεί μεγάλες, εντατικές εκμεταλλεύσεις, επιδεινώνοντας τη στροφή προς τη συγκέντρωση που υπαγορεύεται από τις δυνάμεις της αγοράς.
Τα υφιστάμενα διαρθρωτικά μέτρα (Μειονεκτικές Περιοχές/Περιοχές που αντιμετωπίζουν φυσικούς περιορισμούς, πληρωμή για μικρές εκμεταλλεύσεις και νέους αγρότες) δεν αντισταθμίζουν αυτό το αποτέλεσμα λόγω κακής στόχευσης ή ανεπαρκών κονδυλίων, αλλά δείχνουν ξεκάθαρα ότι οι άμεσοι στόχοι και η στοχοθετημένη χρηματοδότηση θα μπορούσαν να επιτύχουν διαρθρωτικούς στόχους.
Συμπεράσματα και προτάσεις πολιτικής
Η ΚΓΠ και άλλες σχετικές πολιτικές της ΕΕ μπορούν μόνο εν μέρει ή έμμεσα να αντιμετωπίσουν τις εξωτερικές προκλήσεις που επηρεάζουν τον γεωργικό τομέα και ελάχιστα να μειώσουν τις επιπτώσεις των μηχανισμών της παγκόσμιας αγοράς στη διαρθρωτική προσαρμογή και την ανθεκτικότητα των συστημάτων τροφίμων.
Η ΚΓΠ δεν μπορεί να αντιμετωπίσει επαρκώς τις νέες κοινωνικές προκλήσεις και περιορίζεται στη συμφιλίωση των περιορισμών των γεωργικών αγορών με τις αναδυόμενες κοινωνικές απαιτήσεις. Καθώς οι δομές των γεωργικών εκμεταλλεύσεων δεν αντιμετωπίζονται ως τέτοιες στους στόχους της ΚΓΠ, τα μέτρα της ΚΓΠ πρέπει να ενσωματώνουν με μεγαλύτερη σαφήνεια και συγκεκριμένα τις συνέπειες για τη διαρθρωτική προσαρμογή και τη διατήρηση της ποικιλομορφίας των γεωργικών πρακτικών.
Για την αντιμετώπιση αυτών των αλλαγών και την προώθηση της βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητας, πρέπει να Δουμά το προφίλ των αγροτών που θα κληθούν να εφαρμόσουν νέες πρακτικές, αφού καθοριστούν οι επιθυμητές προσαρμοστικές στρατηγικές. Η ισόρροπη εξέταση των πιθανών επιπτώσεων της πολιτικής στις διαρθρω-
τικές αλλαγές θα μπορούσε να αποδειχθεί καθοριστική για την καλύτερη ευθυγράμμιση με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης. Η ιεράρχηση των διαρθρωτικών αλλαγών και των τύπων αγροκτημάτων, η κατηγοριοποίηση των δικαιούχων και η προσαρμογή των εργαλείων πολιτικής για την άμεση στόχευση κάθε ομάδας είναι σημαντική για να έχουμε αποτέλεσμα.
Οι περιπτώσεις που πρέπει να εξεταστούν άμεσα, θα περιλαμβάνουν για την ελληνική περίπτωση σημαντική ώθηση στην επαναλειτουργία γεωργικών εκμεταλλεύσεων μικρού και μεσαίου μεγέθους γεωργικών εκμεταλλεύσεων.
Τουλάχιστον τέσσερις είναι οι παράγοντες που πρέπει να εξεταστούν για την αύξηση της ανθεκτικότητας των εκμεταλλεύσεων:
– Τα μέτρα πρέπει να υποστηρίζουν την προστιθέμενη αξία στα προϊόντα,
– Να παρέχονται εκπαίδευση και συμβουλευτικές υπηρεσίες,
– Να αρθούν οι φραγμοί εισόδου στις αγορές, και να
– Υποστηριχθεί η διαχείριση κινδύνων και η συλλογική δράση σε μεγαλύτερο βαθμό,
Αυτή η διαδικασία απαιτεί γενική αναθεώρηση της γεωργικής πολιτικής και μεγαλύτερη στροφή προς μέτρα αγροτικής ανάπτυξης, και όταν επιτευχθούν νέα αποτελέσματα, τότε μπορούμε να μιλήσουμε εκ νέου για το Τμήμα Εγγυήσεων του ΦΕΟΓΚΑ, για όσους το θυμούνται ακόμη.
Στην ουσία, η πρότασή μας στοχεύει στην αναζωογόνηση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, συνυπολογιζομένων και
- του νέου προφίλ αναδυόμενων αγροτών,
- Σαφείς, στόχους και στοχευμένα μέτρα για την προσαρμογή σε μεγαλύτερη ποικιλομορφία,
- Καλύτερη ευθυγράμμιση με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης,
- Γενική αναμόρφωση της γεωργικής πολιτικής και μεγαλύτερη στροφή προς τα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης.
Αλλιώς, να περιμένουμε την εφαρμογή των κανόνων της Μονσάντο, που για τους μη γνωρίζοντες είναι η παγκόσμια γενετήσια δύναμη των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ), ουσιαστικά απαγορευμένων στην επικράτεια της ΕΕ και της Ρωσίας, μαζί με το δηλητήριο των εδαφών που ακούει στο όνομα ΡΑΟΥΝΤΑΠ (Roundup), αποτελεσματικό ζιζανιοκτόνο, με ανυπολόγιστη ζημιά για τις μελλοντικές γενιές.
Και όπως έχουμε σημειώσει, η αμερικάνικη πολιτική που έχει επικρατήσει πλήρως στην Ουκρανία, μας ενημερώνει ότι εκεί και οι ΓΤΟ επιτρέπονται και το Roundup. Οι λαλίστατοι όμως αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων δε μας είπαν τη λεπτομέρεια πώς θα ενταχθεί η χώρα αυτή στην ΕΕ: με ή χωρίς τη Μονσάντο;