Έχουμε και λέμε: Ανοίγουν οι «καταρράκτες» του ουρανού μέσα στο κατακαλόκαιρο βυθίζοντας την Ευρώπη στα νερά και τις λάσπες, αφήνοντας πίσω εκατόμβη νεκρών και μια βιβλική καταστροφή. Ξεσπούν, περισσότερα από 80 πύρινα μέτωπα στην Αμερική, κατακαίγοντας 13 Πολιτείες των ΗΠΑ, και 71 εστίες πυρκαγιάς στη Νότια Τουρκία καταστρέφοντας δασικές εκτάσεις και κατοικημένες περιοχές, με νεκρούς, ενώ σε πύρινο κλοιό βρέθηκαν η Σαρδηνία και η Σικελία, εξαφανίζοντας εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα δάσους και κάθε ίχνος ζωής.
Η εικόνα της κατακαημένης Ελλάδας που φλέγεται απ’ άκρου εις άκρον κάθε καλοκαίρι είναι πια κοινότοπη. Φέτος, ήταν ακόμα χειρότερη, αφού έγιναν στάχτη ένα εκατομμύριο στρέμματα δάσους. Δερματικά εγκαύματα υπέστησαν οι σολομοί στον ποταμό Κολούμπια των ΗΠΑ, λόγω του πρωτοφανούς καύσωνα που πλήττει την περιοχή.
Αποκολλούνται και καταρρέουν γιγαντιαία παγόβουνα στο Νότιο Ημισφαίριο, μετατοπίζοντας τα «θεμέλια» της Ανταρκτικής, ενώ η Γροιλανδία «λιώνει» σαν παγωτό. Σείονται σχεδόν καθημερινά τα τάρταρα της Γης, από το Αρκαλοχώρι μέχρι το Περού, την Αϊτή και την μακρινή Αλάσκα, εκτονώνοντας την οργή του Εγκέλαδου. Και όλα αυτά εν μέσω μιας παγκόσμιας επιδημίας που δοκιμάζει την ανθρώπινη επιβίωση. Σεισμοί, λοιμοί, καταποντισμοί, πυρκαγιές, πανδημίες, αρρώστιες, θάνατοι.
Τα ύστερα του κόσμου;
Όλα αυτά τα «σημάδια» είναι προειδοποιήσεις ότι ο κόσμος μας μεταμορφώνεται.
Το κλίμα αλλάζει στην κυριολεξία, σε παρελθόντα αλλά και σε παρόντα χρόνο.
Η διαπίστωση αυτή έπαψε πλέον να αφορά μόνο το μέλλον και αποτελεί μια ιδιαίτερα ανησυχητική πραγματικότητα. Ακραία καιρικά φαινόμενα πλήττουν σχεδόν καθημερινά τον πλανήτη. Απανωτοί καύσωνες, παρατεταμένη περίοδος ξηρασίας, καταστροφικές πυρκαγιές, έντονες ξαφνικές βροχοπτώσεις και εκτεταμένες πλημμύρες, άνοδος της στάθμης της θάλασσας και λιώσιμο των πάγων, είναι τα φαινόμενα που συνθέτουν το νέο τρομακτικό περιβαλλοντικό τοπίο, όπως αυτό διαμορφώνεται.
Το σύστημα της ανθρώπινης ανάπτυξης εξελίχθηκε με τρόπο βίαιο που έβλαψε σοβαρά τα οικοσυστήματα και οδήγησε ολόκληρο τον πλανήτη στην κλιματική κρίση που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Ο ανθρώπινος παράγοντας επηρεάζει ολοένα και περισσότερο το κλίμα και τη θερμοκρασία της Γης, μέσω της χρήσης ορυκτών καυσίμων, της αποψίλωσης των δασών και της κτηνοτροφίας.
Οι δραστηριότητες αυτές προσθέτουν τεράστιες ποσότητες αερίων στην ατμόσφαιρα, επιδεινώνοντας «το φαινόμενο του θερμοκηπίου» και την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Η κλιματική αλλαγή που συντελείται ήδη, οφείλεται κατά κύριο λόγο στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που προέρχεται κατά βάση από τις καύσεις ορυκτών καυσίμων, δηλαδή γαιάνθρακα, λιγνίτη, λιθάνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Η συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα το 2020 ήταν κατά 48% υψηλότερη από το προβιομηχανικό της επίπεδο, δηλαδή πριν από το 1750. Τα φυσικά αίτια (ηλιακή ακτινοβολία, ηφαιστειακή δραστηριότητα κ. λ. π.) εκτιμάται ότι έχουν συμβάλει λιγότερο από 0,1 βαθμούς Κελσίου στη συνολική αύξηση της θερμοκρασίας για το χρονικό διάστημα μεταξύ 1890 και 2010.
Η περίοδος 2011-2020 ήταν η θερμότερη δεκαετία που έχει καταγραφεί ποτέ, καθώς η παγκόσμια μέση θερμοκρασία ξεπέρασε τα προβιομηχανικά επίπεδα κατά 1,1 βαθμούς Κελσίου το 2019. Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, η ανθρωπογενής υπερθέρμανση του πλανήτη αυξάνεται επί του παρόντος με ρυθμό 0,2 βαθμούς Κελσίου ανά δεκαετία.
Εκτιμάται ότι, μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2 βαθμούς Κελσίου, σε σχέση πάντα με την προβιομηχανική εποχή, θα έχει σοβαρότατες αρνητικές επιπτώσεις για το φυσικό περιβάλλον, αλλά και για την ανθρώπινη υγεία και ευεξία. Η διεθνής κοινότητα έχει αναγνωρίσει την ανάγκη του περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας, στο επίπεδο των 1,5 βαθμών Κελσίου και σε κάθε περίπτωση κάτω από τους 2 βαθμούς.
Πολλοί μιλούν κατά καιρούς για τα τεράστια οικονομικά οφέλη από την καύση ορυκτών καυσίμων, αλλά σπάνια ακούγεται η άποψη ότι μακροπρόθεσμα θα στοιχίσουν πολύ ακριβότερα από την κλιματική αλλαγή που αυτά προκαλούν. Τα ορυκτά καύσιμα μπορεί να βοήθησαν την παγκόσμια οικονομία να φτάσει στα σημερινά επίπεδα ευμάρειας, αλλά τώρα μας έρχεται ο «λογαριασμός» και αποκαλύπτεται το πραγματικό τους κόστος.
Υπολογίζεται από τους επιστήμονες ότι από τον 18ο αιώνα μέχρι σήμερα η ατμόσφαιρα επιβαρύνθηκε περισσότερο από 240 δισεκατομμύρια τόνους άνθρακα (κυρίως με τη μορφή διοξειδίου του άνθρακα) και οδεύουμε αυξητικά. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι δεν θα χρειαστούν πολλές δεκαετίες ακόμα να διανύσουμε για να ανέβει η θερμοκρασία της Γης κατά 2 έως 4 βαθμούς, με ό, τι αυτό συνεπάγεται.
Σήμερα, η μέση θερμοκρασία του πλανήτη είναι κατά 0,8 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από εκείνη του 1900 και η θερμοκρασία της Ευρώπης σχεδόν κατά 1 βαθμό. Στην Ευρώπη, οι μεγαλύτερες αυξήσεις θερμοκρασίας παρατηρούνται στη νότια Ευρώπη και την περιφέρεια της Αρκτικής. Τα ακραία φαινόμενα που ήδη παρατηρούμε να παρουσιάζουν μεγάλη αύξηση στη συχνότητά τους, όπως είναι οι πλημμύρες, οι ξηρασίες, οι καταιγίδες, οι τυφώνες οι παρατεταμένοι καύσωνες, προκαλούν, εκτός από τις ανθρώπινες απώλειες και καταστροφές στις υποδομές, στις καλλιέργειες και σε άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες.
Υπάρχουν ένα σωρό μελέτες που έχουν εκπονηθεί την τελευταία δεκαετία και αφορούν προβλέψεις από την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη. Η Παγκόσμια Τράπεζα σε έκθεση που δημοσιεύθηκε το 2012, αναφέρεται σε πιθανή άνοδο της θερμοκρασίας κατά 4 βαθμούς και συνέπειες που όλοι απευχόμαστε. Τέτοιες συνέπειες είναι η αδυναμία εργασίας στο ύπαιθρο, η ξηρασία και η λειψυδρία στη Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και την Υποσαχάρια Αφρική, η άνοδος της θάλασσας και η εξάπλωση ξεχασμένων νόσων που έπληξαν θανάσιμα την ανθρωπότητα κατά το παρελθόν.
Άλλη έκθεση που δημοσιεύθηκε την ίδια χρονιά, από την Εθνική Ακαδημία Επιστημών των ΗΠΑ, επισημαίνει τον κίνδυνο της διάλυσης του κοινωνικού ιστού πολλών χωρών του πλανήτη, λόγω της μαζικής μετανάστευσης σε άλλες χώρες, καθώς επίσης και η έκρηξη της βίας που θα πυροδοτήσει η έλλειψη νερού και τροφής. Μια άλλη, ενδιαφέρουσα έκθεση που δημοσιεύθηκε από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ έδειξε ότι, σε εποχές οικονομικής ύφεσης, συμφέρει τα κράτη να επενδύουν σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, καθώς η κλιματική αλλαγή έχει υψηλότερο κοινωνικό κόστος στις φτωχότερες χώρες απ’ ό, τι στις πλούσιες.
Όλες αυτές οι εκθέσεις βέβαια, αποτιμούν την κλιματική αλλαγή με καθαρά οικονομικούς όρους. Όμως οι πραγματικές συνέπειες, όπως είναι οι πρόωροι θάνατοι, οι ασθένειες, οι ξεριζωμοί, η ανεργία η πείνα και η δίψα, δεν αποτιμούνται με χρήματα…
Η κλιματική αλλαγή δεν γνωρίζει σύνορα, δεν κάνει διακρίσεις ανάμεσα στις χώρες και η πορεία της δεν επηρεάζεται από συναισθηματισμούς, αλλά από τον φυσικό κανόνα δράσης – αντίδρασης, ως φυσική συνέπεια της ανεξέλεγκτης ανθρώπινης δραστηριότητας.
Η επιστήμη είναι κάτι παραπάνω από σαφής: «Η κλιματική αλλαγή που ήδη συντελείται είναι ανθρωπογενής και αν δεν περιορίσουμε άμεσα τις καύσεις ορυκτών καυσίμων, θα υποστούμε στο μέλλον ακόμα πιο οδυνηρές συνέπειες». Η όποια αντίδραση πρέπει να είναι συλλογική και άμεση. «Σκέψου παγκόσμια, δράσε τοπικά» είναι το κεντρικό σύνθημα των διαφόρων περιβαλλοντικών οργανώσεων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Οι κυβερνήσεις οφείλουν να αναλογιστούν τις τεράστιες ευθύνες τους και να τολμήσουν επιτέλους να εξέλθουν από την χρόνια παθητική τους αδράνεια.
Το κλίμα αλλάζει. Γιατί όμως δεν αλλάζουμε κι εμείς; Ίσως γιατί νομίζουμε ότι έχουμε ακόμα χρόνο μπροστά μας να το σκεφτούμε. Το ίδιο βέβαια νόμιζαν και οι δεινόσαυροι, αλλά πριν από 66,5 εκατομμύρια χρόνια. Τώρα πια δεν το νομίζουν.
https://moschonas.wordpress.com