Πρόσφατα εγκρίθηκε πρόταση της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης-Αποχέτευσης Ηρακλείου (ΔΕΥΑΗ) για χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, ύψους 18,50 εκατομ. €, που αφορά την τριτοβάθμια επεξεργασία των εκροών της Μονάδας Επεξεργασίας Αστικών Υγρών Αποβλήτων (ΜΕΑΑ) του Δήμου Ηρακλείου και την επαναχρησιμοποίησή τους για άρδευση καλλιεργειών και χώρων αναψυχής.
Θερμά συγχαρητήρια σε όλους, πολιτικούς και μη, που συνέδραμαν σε αυτή την πρωτοποριακή προσπάθεια και ευχές για καλή επιτυχία. Ανάλογο έργο είχε προγραμματισθεί από την ΔΕΥΑΗ στις αρχές της 10/ετίας του 90, πιθανόν την λαμπρότερη της Προεδρίας με τον κ. Γιάννη Σμπώκου, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής της ΜΕΥΑ.
Συγκεκριμένα, όπως έχω ξανααναφέρει, έγινε πρόταση από τη ΔΕΥΑΗ για χρηματοδότηση καινοτόμου πιλοτικού έργου, εκείνης της εποχής, από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), προκειμένου να επεξεργασθούν συμπληρωματικά οι εκροές των αστικών υγρών αποβλήτων και να επαναχρησιμοποιηθούν για άρδευση των πέριξ περιοχών τους θερινούς μήνες, για εμπλουτισμό του υποκείμενου υδροφορέα το χειμώνα και για πιθανές άλλες χρήσεις.
Αυτό το ανταγωνιστικό έργο, ιδιαίτερα πρωτοποριακό και καινοτόμο, εγκρίθηκε στο τέλος του 1994 με χρηματοδότηση 2 εκατομ. € από την ΕΕ. Δυστυχώς, η Δημοτική Αρχή, που εκλέχτηκε το 1995 και η τότε νέα Διοίκηση της ΔΕΥΑΗ, θεώρησαν περιττή την υλοποίηση αυτού του έργου και παρά τις προσπάθειες του κ. Σμπώκου, τις δικές μου και πολλών άλλων μελών της προηγούμενης Διοίκησης της ΔΕΥΑΗ, άκουσον-άκουσον, επέστρεψαν στην ΕΕ την πρώτη δόση του ύψους 1/4 του συνολικού εγκριθέντος ποσού, που εν τω μεταξύ είχε εκταμιευθεί στο ταμείο της ΔΕΥΑΗ.
Απίστευτο και όμως αληθινό και πρωτόγνωρο για τα χρονικά της ΕΕ (Αγγελάκης, 2022α). Και όχι μόνο αυτό, όλοι αυτοί οι κύριοι μέχρι σήμερα πιστεύουν ότι έπραξαν τα καλύτερο για την πόλη μας.
Ούτε μια απλή συγγνώμη! Σημειώνεται ότι οι εκροές της ΜΕΥΑ Ηρακλείου είναι 12 εκατομ. m3/ετησίως και για τριάντα ολόκληρα χρόνια διατίθενται στην θάλασσα, εκτός από ένα περίπου εκατομ. m3 που μετά από τριτοβάθμια επεξεργασία χρησιμοποιούνται την θερινή περίοδο για άρδευση.
Το νέο έργο τριτοβάθμιας επεξεργασίας των επεξεργασμένων εκροών των υγρών αποβλήτων της ΜΕΥΑ και του δικτύου μήκους 33 km με 5 δεξαμενές, άρδευσης αγροτικών περιοχών του Δήμου, όπως η Φοινικιά, οι Μαλάδες, ο Αγ. Βλάσσης, ο Αγ. Σύλλας, οι Βασιλιές, η Σίλαμος, ο Μαραθίτης και ο Προφήτης Ηλίας, είναι μια σημαντική επιτυχία της ΔΕΥΑΗ, που αφορά την πρωτοποριακή χρήση μη συμβατικών υδατικών πόρων, σε έναν από τους μεγαλύτερους Δήμους της χώρας μας.
Επίσης σε αυτό το έργο προβλέπεται να συμπεριληφθεί και η άρδευση του περιαστικού πρασίνου της πόλης, όπως τα Ενετικά τείχη, η παραλιακή λεωφόρος, η περιοχή του Παγκρητίου Σταδίου και άλλα.
Όμως, εκτός της άρδευσης τους θερινούς μήνες θα πρέπει να εξετασθεί η δυνατότητα χρησιμοποίησης των εκροών της ΜΕΥΑ κατά την χειμερινή περίοδο για εμπλουτισμό και βελτίωση της ποιότητας του υπόγειου υδροφορέα της Φοινικιάς ή άλλου της γειτονικής περιοχής. Μια άλλη πιθανή χρήση τους θα ήταν η δυνατότητα χρησιμοποίησης της δεξαμενής, που θα βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο για την παραγωγή ενέργειας με αντλιοταμίευση. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι οι έννοιες νερό και ενέργεια συνδέονται άρρηκτα (Εικ. 1).
Το διαθέσιμο, τεχνικά, δυναμικό ανάπτυξης της υδροηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα και σε άλλα μέρη του πλανήτη, είναι πολύ μεγαλύτερο από την πραγματικά παραγόμενη και χρησιμοποιούμενη ενέργεια. Σε αρκετές χώρες της Ευρώπης (π.x. Νορβηγία), χρησιμοποιείται το 100% του υδροηλεκτρικού δυναμικού τους, ενώ η Ελλάδα παραμένει σχεδόν η τελευταία χώρα.
Το ποσοστό της δυνητικής υδροηλεκτρικής ικανότητας στη χώρα μας εκτιμάται ότι είναι 65% των ενεργειακών μας αναγκών και από αυτό χρησιμοποιείται μόνο το 1/3 περίπου. Στην Κρήτη, ένα πολύ σημαντικό έργο είναι το φράγμα Ποταμών.
Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο υβριδικό έργο του Ρεθύμνου, που αξιοποιεί́ την αιολική παραγωγή́ 26 ανεμογεννητριών και την συνδυάζει με σχήμα ελεγχόμενης λειτουργίας και αποθήκευσης (αντλιοταμίευσης), με προσθήκη στο ηλεκτρικό δίκτυο της Κρήτης συνολικής ετήσιας παραγόμενης ενέργειας της τάξης των 226,56 GWh.
Είναι ένα παράδειγμα προς μίμηση. Είναι έργο πολλαπλών χρήσεων, όπως άρδευσης, ύδρευσης (της βόρειας παραλίας του Νομού Ρεθύμνου), παραγωγής ενέργειας και αναβάθμισης του περιβάλλοντος (Nikolaou et al., 2017). Αξίζει να σημειωθεί ότι την δεκαετία του ΄90, η ΔΕΥΑ εξυπηρετούσε με ιδιαίτερη επιτυχία την ύδρευση και την αποχέτευση της πόλης μας, με στελεχιακό δυναμικό 230 νέους(ες), δραστήριους(ες) και επίλεκτους(ες) με υψηλή επιστημονική επάρκεια.
Σήμερα, ενώ ο πληθυσμός έχει διπλασιαστεί, το προσωπικό έχει υποδιπλασιαστεί, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Είναι απορίας άξιον ότι η ΔΕΥΑ Λάρισας, στην οποία ο εξυπηρετούμενος πληθυσμός είναι ελαφρώς μικρότερος από αυτόν της ΔΕΥΑΗ, το απασχολούμενο σήμερα προσωπικό της υπερβαίνει τους 300. Είναι πασιφανές ότι απαιτείται άμεση αντιμετώπιση της κατάστασης, που επικρατεί στην μεγαλύτερη πιθανόν επιχείρηση της Κρήτης, με αντικείμενα απασχόλησης άμεσα συνδεμένα με την ποιότητα ζωής και τη μακροζωία των κατοίκων.
Βιβλιογραφία
- Αγγελάκης, Α. Ν. (2022α). Η ΔΕΥΑΗ (Δημοτική Επιχείρηση ΄Ύδρευσης-Αποχέτευσης Ηρακλείου): Ιστορία, Διδάγματα και Προοπτικές. ΠΑΤΡΙΣ Ηρακλείου 21/01/2022, https://patris.gr/ 2022/01/21/i-deyai-dimotiki-epicheirisi-ydreysis-apocheteysis-irakleioy-istoria-didagmata-kai-prooptikes/
- Αγγελάκης, Α. Ν. (2022β). Νερό και Ενέργεια. ΠΑΤΡΙΣ Ηρακλείου 16/06/2022, https://www.patris.gr /2022/06/16/nero-kai-energeia/
- Nikolaou, T. G., Christodoulakos, I., Peperides,P., and Angelakis, A. N. (2017). Evolution of Cretan (Greece) Aqueducts and their Potential for Hydroelectric Exploitation. Water 9 (31): 1-19; DOI:10.3390/w9010031.
*Ο Ανδρέας Ν. Αγγελάκης είναι επίτιμο μέλος και διακεκριμένο fellow της Παγκόσμιας Εταιρείας Υδατικών Πόρων (IWA)