Ηθικό χρέος μάς επιβάλλει να αποτίσουμε τον οφειλόμενο φόρο τιμής στις ηρωικές μορφές των έξι (6) κομάντος σαμποτέρ του Special Air Service (S.A.S.), που αψηφώντας κάθε κίνδυνο αποβιβάζονται τη νύκτα της 12ης προς 13ης Ιουνίου 1942 στις κρητικές ακτές για να ταράξουν τον ύπνο του κατακτητή με το παράτολμο εγχείρημά τους να κτυπήσουν στην καρδιά την πανίσχυρη γερμανική LUTWAFFE στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου που ενοχλούσε, εμπόδιζε και κατέστρεψε τις συμμαχικές εφοδιοπομπές στη Μεσόγειο.
Είναι νομίζω το καλύτερο μνημόσυνο για τους ήρωες που τιμούμε, να αφήσουμε τη μνήμη μας να ανατρέξει για λίγο στο παρελθόν και επιτρέψτε μου να σας θυμίσω τα γεγονότα του καιρού εκείνου με ένα σύντομο ιστορικό οδοιπορικό.
Από τις 20 Μαΐου 1941 οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές πέφτουν κατά κύματα σε όλη την Κρήτη και οι ηρωικοί Κρητικοί, με τους εναπομείναντες ΝεοΖηλανδούς, Αυστραλούς και Άγγλους, αγωνίζονται, μέχρι εσχάτων, για την απόκρουση και καταστροφή του εξ ουρανού εισβολέα.
Έτσι, μετά από αγώνες δέκα ημερών έληξε η Μάχη της Κρήτης, με επικράτηση των γερμανικών δυνάμεων, παρά τη γενναιότητα με την οποία πολέμησαν οι συμμαχικές δυνάμεις και την πείσμονα αντίσταση του ηρωικού κρητικού λαού, του οποίου το θάρρος, η τόλμη και το πνεύμα αυτοθυσίας υπήρξαν ανυπέρβλητα και προκάλεσαν το θαυμασμό όλων των Συμμάχων αλλά και αυτών ακόμη των Γερμανών.
Με το τέλος των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων στις 29 Μαΐου 1941 η σημαία με τον αγκυλωτό σταυρό κυματίζει σε ολόκληρο το νησί.
Μπόρεσαν, βέβαια, οι επίλεκτες αερομεταφερόμενες μονάδες του Χίτλερ να καταλάβουν το νησί, δεν μπόρεσαν, όμως, να δαμάσουν την αδούλωτη Κρητική ψυχή, που στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα θα δώσει στον Γερμανό κατακτητή μια νέα εμπειρία, που δεν έχει συναντήσει σε κανένα μέρος του ευρωπαϊκού ή του αφρικανικού μετώπου. Η νέα αυτή εμπειρία δεν είναι τίποτε άλλο από την αντίσταση του άμαχου πληθυσμού που συνεχίστηκε με παράτολμες ενέργειες, οι οποίες κατέπληξαν τον κόσμο, κατά τη διάρκεια του πολέμου και διατήρησαν άσβεστη την ελπίδα για τη συντριβή των δυνάμεων του Άξονα.
Χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση αρχίζουν, αμέσως μετά τη συνθηκολόγηση (30 Μαΐου 1941), να ξεπηδούν σε ολόκληρο το νησί οι πρώτες αντάρτικες ομάδες, συνεχίζοντας έτσι την αντίσταση του κρητικού λαού. Η συμμετοχή των ομάδων αυτών, σε συμμαχικά σαμποτάζ και άλλες δολιοφθορές, βοήθησε σημαντικά την όλη υπόθεση του αγώνα, ο οποίος τώρα διευθύνεται και καθοδηγείται από το συμμαχικό Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής, όπου βρίσκεται και η Ελληνική Κυβέρνηση.
Στον αγώνα αυτό ο ρόλος του Νομού Ηρακλείου είναι σημαντικός γιατί από το λιμάνι του και τα αεροδρόμια στις Ρουσσές, όπως ονομάζετο τότε ο χώρος του σημερινού αεροδρομίου, αλλά και του Καστελίου και του Τυμπακίου, καθώς και από τις αποθήκες των Πεζών ο Ρόμελ ενισχύεται με άνδρες και ανεφοδιάζεται με τρόφιμα και πολεμικό υλικό.
Παράλληλα, με τη δράση των ανταρκτικών δυνάμεων της Κρήτης το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής αποφασίζει στις αρχές του 1942 να κτυπηθούν οι πιο πάνω στόχοι στο Νομό Ηρακλείου από σαμποτέρ, προκειμένου να σταματήσει ο ανεφοδιασμός του Ρόμελ.
Στην ομάδα των σαμποτέρ μετέχουν Έλληνες, Γάλλοι και Άγγλοι κομάντος, γνωστοί για το θάρρος και την άρτια εκπαίδευσή τους στις ειδικές πολεμικές επιχειρήσεις.
Ένα χρόνο, λοιπόν, μετά την κατάληψη της Κρήτης, τον Μάιο του 1942, οι αλεξιπτωτιστές της ελεύθερης Γαλλίας, με την ονομασία French Squadron (Γαλλική Μοίρα) θα ενταχθούν σε μια μυστηριώδη μονάδα με τη ονομασία «Ειδική Εναέρια Υπηρεσία», τη γνωστή μας S.A.S. (Special Air Service), με στόχο να κάνει επιδρομές στα μετόπισθεν του εχθρού και να πραγματοποιεί σαμποτάζ, ιδιαίτερα για την καταστροφή αεροπλάνων και αεροπορικών εγκαταστάσεων του άξονα.
Στις 6 Ιουνίου 1942, στη γεμάτη από χάρτες αίθουσα επιχειρήσεων του Στρατηγείου της Μέσης Ανατολής στην Αλεξάνδρεια, μια ομάδα έξι ανδρών της Ειδικής Εναέριας Υπηρεσίας (SAS), την οποία αποτελούν: ο Διοικητής της αποστολής Γάλλος Λοχαγός Μπερζέ, ο Ανθυπολοχαγός του Αγγλικού Στρατού Τζωρτζ Τζέλικο, ο Γάλλος Λοχίας Τζακ Μουό, ο Γάλλος Δεκανέας Πιέρ Λεοστίκ, ο Γάλλος Λοχίας Τζακ Σιμπάρ και ο Έλληνας έφεδρος ανθυπολοχαγός Κωστής Πετράκης, είναι συγκεντρωμένοι γύρω από ένα Βρετανό Αξιωματικό, ο οποίος τους ανακοινώνει την παρακάτω διαταγή:
«Η ομάδα σας θα επιβιβαστεί στο υποβρύχιο “ΤΡΙΤΩΝ” τη Νύκτα της 7ης Ιουνίου, θα κινηθεί προς Κρήτη με αποστολή να αποβιβαστεί τη νύκτα 10 προς 11 Ιουνίου στην παραλία Μιλάτου και να ενεργήσει σαμποτάζ τη νύκτα 12 προς 13 Ιουνίου για την καταστροφή των βομβαρδιστικών αεροσκαφών, των αποθηκών υλικού – οπλισμού & καυσίμων, που ευρίσκοντο στην περιοχή Αεροδρομίου. Επάνοδος στη βάση της ομάδας μετά πέρας αποστολής με ταχύπλοο Vendette.
Με την αποστολή αυτή ξεκίνησαν οι τιμώμενοι ήρωές μας την πορεία τους στην αθανασία γιατί εκεί τους οδήγησε η τόλμη, το πνεύμα αυτοθυσίας, το θάρρος και η υπερβολική αγάπη τους για την ελευθερία αλλά και το πείσμα τους για τη συντριβή των δυνάμεων του κατακτητή.
Τα γεγονότα από την εξέλιξη της αποστολής του σαμποτάζ στο αεροδρόμιο Ηρακλείου είναι γνωστά και ιστορικά τεκμηριωμένα, τόσο από τα αρχεία του συμμαχικού Στρατηγείου της Μέσης Ανατολής, όσο και από τις αφηγήσεις των ίδιων των πρωταγωνιστών του εγχειρήματος.
Έτσι, λοιπόν, σύμφωνα με την επίσημη γαλλική έκθεση, η ηρωική ομάδα, μετά την προγραμματισμένη αναχώρηση της από τις αιγυπτιακές ακτές θα κατευθυνθεί με το Γαλλικής κατασκευής & προέλευσης, αλλά Ελληνικής ιδιοκτησίας, παλαιό υποβρύχιο «ΤΡΙΤΩΝ» προς τις ακτές της Κρήτης, όπου την Νύκτα της 11ης προς 12ης Ιουνίου θα αναδυθεί στα βαθυγάλανα νερά του Κρητικού Πελάγους για να αφήσει το πολύτιμο ανθρώπινο φορτίο του, αλλά και τα απαραίτητα υλικά μέσα να συνεχίσει το έργο του με τη βοήθεια τριών σωσίβιων λέμβων, που αφού το μεταφέρουν στην ακτή θα καταλήξουν στο βυθό, αφού δεν έχουν πια λόγο υπάρξεως και για να εξαφανιστεί κάθε σημάδι της παρουσίας σαμποτέρ στο χώρο της επιχείρησης.
Η απόσταση της ακτής αποβάσεως από το στόχο (25 περίπου χιλιόμετρα) και οι ανάγκες ασφαλείας της ομάδας θα επιβάλλουν την ανάγκη εξαντλητικής πορείας μιας μέρας και μιας νύκτας και το πρωί της 12ης Ιουνίου το αεροδρόμιο φαίνεται μπροστά τους.
Μια σπηλιά θα επιτρέψει να ξεκουραστούν οι άνδρες και να προετοιμαστούν για την επίθεση. Το εδαφικό, όμως, ανάγλυφο του χώρου δράσεως, με τις έντονες και βαθιές πτυχώσεις του, αλλά και η ανάγκη αναγνωρίσεως στην περιοχή του στόχου (αεροδρόμιο) θα επιβάλουν τελικά την αναβολή της προσβολής για την επόμενη νύκτα 13 προς 14 Ιουνίου.
Η πραγματοποιηθείσα αναγνώριση του στόχου πείθει τον επικεφαλής της ομάδας ότι ευνοϊκότερες συνθήκες για την προσβολή του αεροδρομίου παρέχονται από τον δυτικό τομέα, πράγμα που και τελικά υιοθετείται.
Μόλις πέφτει το σκοτάδι της νύκτας 13ης προς 14ης Ιουνίου η ομάδα ξεκινά. Με προσεκτικές και βραδείες κινήσεις, περί το μεσονύκτιο φθάνουν στους στόχους τους, χωρίς καθυστερήσεις, ο Διοικητής Μπερζέ, ο Σιμπάρ και ο Μουό, τοποθετούν τις ημιεκρηκτικές – ημιεμπρηστικές βόμβες Lewis στα βομβαρδιστικά JU 88 κοντά στις δεξαμενές καυσίμων των αεροσκαφών και οι υπόλοιποι της ομάδας θα ασχοληθούν με τις αποθήκες βομβών και καυσίμων αλλά και με μια αποθήκη εφεδρικών μηχανών αεροσκαφών, που θα ανακαλυφθεί τυχαία.
Γύρω στις 2:00 το πρωί οι ηρωικοί άνδρες έχουν περατώσει τις παγιδεύσεις των στόχων τους, επισκευάζουν τα ανοίγματα στα συρματοπλέγματα και κινούνται προς Νότο για να αποφύγουν τη σύλληψη αλλά και να προετοιμάσουν τη διαφυγή τους προς τη Μέση Ανατολή.
Λίγο αργότερα οι εκρήξεις νίκης διαδέχονται η μία την άλλη και κάνουν τους ήρωες να αναπηδήσουν από χαρά.
Ο δρόμος της επιστροφής στην Αλεξάνδρεια φαίνεται εύκολος.
Η ομάδα κινείται προς την περιοχή της Μεσαράς, ενώ οι Γερμανοί εξαγριωμένοι & ταπεινωμένοι, από τη δράση των σαμποτέρ, εξαπολύουν εκστρατεία αναζήτησης των δραστών του σαμποτάζ, αλλά και για να κατατρομάξουν τον άμαχο πληθυσμό με τη γνωστή ναζιστική μέθοδο των αντιποίνων. Έτσι, την επομένη, 14 Ιουνίου, οι Γερμανοί εκτελούν 50 ομήρους από τους 62 εθνομάρτυρες, που ήδη έχουν συλλάβει και κρατούν οι γερμανικές αρχές του Ηρακλείου.
Πανικόβλητοι οι Γερμανοί κινούνται ταχύτατα και κατορθώνουν την 19η Ιουνίου να περικυκλώσουν έξω από τα Βασιλικά Ανώγεια της Μεσσαράς τους Ταγματάρχη Μπερζέ, Λοχία Μουό, Λοχία Σιμπάρ και τον μικρότερο της ομάδας Πιέρ Λεοστίκ, ο οποίος αμυνόμενος έπεσε από τα γερμανικά πυρά.
Οι τρεις συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα αιχμαλώτων στη Γερμανία, απ’ όπου ο Ζακ Σιμπάρ θα καταφέρει να δραπετεύσει και να επιστρέψει αργότερα στην Αγγλία, ενώ ο Ταγματάρχης Μπερζέ θα απελευθερωθεί με τη λήξη του πολέμου. Ο τρίτος των συντρόφων θα πεθάνει, όπως χιλιάδες άλλοι, στα γερμανικά στρατόπεδα αιχμαλώτων.
Ο Λόρδος Τζέλικο και ο Κωστής Πετράκης, που βρέθηκαν, λόγω αποστολής έξω από τον γερμανικό κλοιό θα καταφέρουν να διαφύγουν λίγες μέρες αργότερα στη Μέση Ανατολή.
Αργότερα, από αναφορές των τοπικών πληροφοριοδοτών θα μάθουμε ότι ο αριθμός των μαχητικών αεροπλάνων που καταστράφηκαν ήταν 21, καθώς επίσης και η αποθήκη με τα πολεμοφόδια και διάφορα κτίρια του αεροδρομίου.
Για μια ακόμη χρονιά τιμούμε σήμερα αυτούς που μπόρεσαν να αντέξουν τις δυσκολίες, τους κινδύνους, τις κακουχίες, τις βαρβαρότητες αλλά και αυτόν ακόμη το θάνατο, για να είμαστε εμείς σήμερα ελεύθεροι και υπερήφανοι να γιορτάζουμε και να προβάλλουμε γεγονότα, που μας τιμούν ως λαό και ως έθνος και τα οποία χωρίς αμφιβολία άλλαξαν τον ρουν της Ιστορίας με τη βεβαιότητα ότι θα υπάρχουν μιμητές των ηρώων, που σήμερα τιμούμε, εφόσον παραστεί ανάγκη.
Ας είναι αιωνία η μνήμη των γενναίων αυτών μαχητών της ελευθερίας.