– Παππού, ρώτησε η φοιτήτρια εγγονή, μπορείς να φανταστείς κάτι απέραντο, που να μην έχει ούτε αρχή ούτε τέλος; Ποτέ του να μην τελειώνει;
– Ασφαλώς. Μιαν ευθεία γραμμή μπορείς επ’ άπειρον να την εκτείνεις και ποτέ να μην τελειώνει. Επίσης έναν αριθμό μπορείς επ’ άπειρον να τον μεγαλώνεις ή και να τον μικραίνεις με κλασματικές υποδιαιρέσεις της μονάδας, και ποτέ να μην τελειώνει.
– Εγώ, παππού, εννοούσα όχι αφηρημένες έννοιες, αλλά συγκεκριμένα πράματα. Εννοούσα το σύμπαν. Πώς μπορεί να μην έχει μιαν αρχή και ένα τέλος; Να μη φτάνεις κάποτε σε μιαν άκρη. Εκεί που να αρχίζει ή να τελειώνει ο κόσμος, το σύμπαν. Εγώ αυτό δεν μπορώ να το φανταστώ. Επίσης και ο χρόνος – αφηρημένη έννοια αυτός. Δεν πρέπει και αυτός να έχει μιαν αρχή και ένα τέλος;
– Ο χώρος και ο χρόνος. Προβλήματα επιστημονικά, φιλοσοφικά, που ανέκαθεν βασάνιζαν την ανθρώπινη σκέψη. Κάποτε, στο Κιλκίς – υπηρετούσα τότε την στρατιωτική μου θητεία εκεί – άκουσα γι’ αυτό το θέμα μιαν διάλεξη από έναν επιστήμονα. Ούτε το όνομά του θυμάμαι τώρα ούτε τι είδους επιστήμονας ήταν. Ούτε ξέρω αν ζει ακόμη ή πέθανε. Πιθανώς ήταν καθηγητής αστροφυσικής.
Θυμάμαι όμως ότι το θέμα της διάλεξης ήταν ακριβώς αυτό: «Η απεραντοσύνη του σύμπαντος». Μας εξηγούσε λοιπόν ότι στην πραγματικότητα ευθεία γραμμή δεν υπάρχει. Η θεωρούμενη από εμάς ως ευθεία είναι στην πραγματικότητα τμήμα του μέγιστου υπάρχοντος (ή αλλιώς του άπειρου) κύκλου. Σύμφωνα λοιπόν με την θεωρία αυτή το σύμπαν είναι μια άπειρου μεγέθους σφαίρα.
Θεωρητικώς, αν αρχίσεις να κινείσαι στο σύμπαν «κατ’ ευθείαν» προς τα εμπρός, χωρίς να παρεκκλίνεις ούτε προς τα δεξιά ούτε προς τα αριστερά ούτε προς τα επάνω ούτε προς τα κάτω, μετά από χρόνο άπειρο θα φτάσεις στο σημείο από το οποίο ξεκίνησες. Και πρόσεξε: Στον κύκλο το ελάχιστο, το τίποτε, το μηδέν μοίρες, συμπίπτει με το μέγιστο, τις 360 μοίρες. Η αρχή συμπίπτει με το τέλος. Το ίδιο συμβαίνει και με τον χωροχρόνο.
– Και έξω από αυτήν την «σφαίρα» τι υπάρχει;
– Η «σφαίρα» του σύμπαντος είναι χωρίς πέρας, απέραντη. «Έξω» δεν υπάρχει. Έτσι μας είχε πει. Υπάρχουν βέβαια και άλλες πολύ περίπλοκες θεωρίες για το σύμπαν.
Η εγγονή όμως δεν έμεινε ευχαριστημένη με την εξήγηση. Αλλά και ο παππούς αμφέβαλλε.