Στα χρόνια της χρεοκοπίας, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε τόλμησε να πει ότι η Ελλάδα είναι αποτυχημένο κράτος. Και τι δεν άκουσε. Μόνο οι πέτρες δεν σηκώθηκαν εναντίον του. Ο κανιβαλισμός εις βάρος του δεν είχε προηγούμενο. Η πλειονότητα της πολιτικής τάξης της χώρας μας στράφηκε εναντίον του με απαράδεκτες και χυδαίες εκφράσεις. Μάλιστα διάφοροι τηλεαστέρες, του έσουρναν τα εξ αμάξης, εκτοξεύοντας εναντίον του ρατσιστικούς χαρακτηρισμούς, φτάνοντας στο σημείο να αποκαλούν έναν άνθρωπο ανάπηρο, «καροτσάκια».
Οι αχρείοι ελληναράδες, θεώρησαν ανοσιούργημα την άποψη που εξέφρασε για τη χώρα μας, ο τότε Γερμανός υπουργός οικονομικών, μολονότι αποτύπωνε την αδιάψευστη πραγματικότητα. Η άρνηση της αλήθειας, κάθε άλλο παρά αθώα αντίδραση είναι. Δεν υποκρύπτει μόνο πρόθεση συγκάλυψης. Αλλά και αναμφισβήτητες ενοχές.
Οι στυλοβάτες της υστέρησης εξοργίζονται όταν κάποιος τραβάει τις κουρτίνες στην άκρη και αποκαλύπτονται οι νοσογόνες επιλογές τους. Αμφισβητούν αυτονόητες παραδοχές. Αντιστρατεύονται τις αναγκαίες αλλαγές. Αντιστέκονται χωρίς αναστολές, στις όποιες προσπάθειες εξυγίανσης και εκσυγχρονισμού επιχειρήθηκαν στον τόπο μας. Δεν είναι τυχαίο ότι κορυφαίες πολιτικές προσωπικότητες που ενσάρκωναν την εκσυγχρονιστική επαγγελία, υπονομεύθηκαν, ενοχοποιήθηκαν και συκοφαντήθηκαν.
Το άγος των Τεμπών επαναφέρει με τον πιο δραματικό τρόπο τις διαχρονικές εκκρεμότητες που αντιμετωπίζουμε ως χώρα και ως κοινωνία. Και κυρίως την προσήλωση στις πολιτικές ενός κρατικοδίαιτου, πελατειακού ακόμη και παρασιτικού κράτους. Η ανικανότητα, η μετριότητα, η αναποτελεσματικότητα, συνιστούν κυρίαρχά του στοιχεία. Οι ιθύνοντές του στηρίζονται στην ανταποδοτική πελατεία με σκοπό την συντήρηση και την εδραίωσή τους. Οι μεταπράτες της πολιτικής εξαγοράζουν την ψήφο των πολιτών, καταφεύγοντας σε πρακτικές που αποσκοπούν στη διασφάλιση της απήχησης και της αποδοχής τους. Έτσι άλλωστε εξηγείται η ανθεκτικότητα και η βιωσιμότητά τους.
Η τραγωδία στα Τέμπη έρχεται να μας δείξει πως ο θάνατος συνανθρώπων μας και οι λαβωμένες ζωές δεν οφείλονται στην καταστροφική μανία της φύσης. Αλλά είναι η αναπόφευκτη κατάληξη της αμεριμνησίας και της εγκληματικής αδιαφορίας που επέδειξαν οι εμπλεκόμενοι αυτουργοί, φυσικοί και ηθικοί, του πρωτοφανούς αυτού ατυχήματος. Οι ευθύνες τους δεν είναι αντικειμενικές, όπως κάποιοι βιάστηκαν να υποστηρίξουν. Αντιθέτως είναι άκρως υποκειμενικές. Εδράζονται στην ανεπάρκεια, διαχειριστική και πολιτική, όλων εκείνων που υποχρέωσή τους ήταν η απρόσκοπτη και εύρυθμη λειτουργία του ελληνικού σιδηρόδρομου.
Η αποσιώπηση και η μετακύλιση ευθυνών μόνο σε δικολάβους παλαιών εποχών παραπέμπει. Και το χειρότερο είναι ότι υποτιμά τη μνήμη και την κρίση μας, βγάζοντάς μας από τις ράγες της λογικής. Όπως αποδεικνύεται ο ΟΣΕ είναι ένα εμβληματικό μνημείο πολιτικαντισμού. Τα σπαράγματά του δεν αποκολλήθηκαν καθόλου από τις κακές του συνήθειες. Ουσιαστικά έγιναν δέσμια συναλλαγών και σκοτεινών μεθοδεύσεων. Η περίπτωση της Ιταλικής εταιρείας είναι αποκαλυπτική. Ο αμοραλισμός και η αναλγησία της φάνηκαν καιρό τώρα. Στα Τέμπη αποκαλύφθηκε το πραγματικό της πρόσωπο.
Αν πράγματι θέλουμε να δούμε την πραγματικότητα κατάματα, εύκολα διαπιστώνουμε ότι δεν είναι στραβός ο γιαλός, αλλά στραβά αρμενίζουμε. Η παλιά Ελλάδα την οποία προσφάτως μας υπενθύμισε ο Πρωθυπουργός, εξακολουθεί και είναι παρούσα.
Υπουργοί του, διοικήσεις που η κυβέρνησή του διόρισε, στελέχη του κόμματός του, την ενσαρκώνουν με τον πιο αυθεντικό τρόπο, κάνοντας φύλλο και φτερό τις μεταρρυθμιστικές του εξαγγελίες.
Αναμφίβολα οι δυνάμεις της παλιάς Ελλάδας φωλιάζουν σε όλα τα κομματικά σχήματα. Έτσι εξάλλου έχουν καταστεί διαχρονικά ατελείς οι προσπάθειες εκσυγχρονισμού της χώρας. Εστίες υστέρησης, μετριοκρατίας, αναξιοκρατίας και διαφθοράς έχουν διαχυθεί σε ένα αναχρονιστικό και μπλοκαρισμένο πολιτικό σύστημα, καταλύοντας κομματικά τείχη.
Το πολιτικό οικοδόμημα, το οποίο έχει δημιουργηθεί, είναι εμποτισμένο από αναχρονιστικές ιδέες και πελατειακές πρακτικές, από δίκτυα συμφερόντων και πλειάδα γόνων, από αχαλίνωτες προσωπικές φιλοδοξίες και αχόρταγες πλεονεξίες. Εξου και αντιστρατεύεται την εξυγίανση και αναμόρφωση του εγχώριου πολιτικού συστήματος.
Ως εκ τούτου, η πικρή αλήθεια του Σόιμπλε περί αποτυχημένου κράτους, είχε και έχει πρακτικό αντίκρισμα. Η σκληρή πραγματικότητα μάς το υπενθυμίζει. Τα τραγικά γεγονότα στα Τέμπη το επιβεβαιώνουν.
* Ο Γιώργος Πανταγιάς είναι σύμβουλος στρατηγικής και επικοινωνίας, πρόεδρος και δ/νων σύμβουλος της εταιρείας POLITY