«Η Ελλάς εδοκίμασε τα δεινά του πολέμου και υπέστη τας συνεπείας του, όπως ίσως καμιά άλλη χώρα της Ευρώπης». Βάλτερ Φουνκ, Υπουργός Οικονομίας του Ράιχ, 1943.
Το 2025 συμπληρώνονται 80 χρόνια από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, του πιο καταστροφικού πολέμου στην ιστορία της ανθρωπότητας. Στις 8/9 Μαΐου 1945 η Βέρμαχτ συνθηκολόγησε άνευ όρων με τους Συμμάχους, το Γ’ Ράιχ κατέρρευσε και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε (σε ό,τι αφορά στην Ευρώπη, καθώς η Ιαπωνία συνέχισε να μάχεται σκληρά στον Ειρηνικό Ωκεανό μέχρι τον Αύγουστο του 1945).
Ο ναζισμός – φασισμός ηττήθηκε κατά κράτος με αποφασιστική συμβολή της Ελλάδας, που πλήρωσε βαρύτατο τίμημα για την ελευθερία της και τη συντριβή του Άξονα: ο πληθυσμός της πατρίδας μας αποδεκατίστηκε, ο εθνικός μας πλούτος λεηλατήθηκε συστηματικά, οι δημόσιες και ιδιωτικές υποδομές καταστράφηκαν, το μέλλον της χώρας και του λαού μας υπονομεύθηκε.
Η λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου σηματοδοτεί και την αφετηρία για την έναρξη διεκδίκησης των δίκαιων, απαράγραπτων και τεκμηριωμένων αξιώσεων της Ελλάδας έναντι της Γερμανίας για αποζημιώσεις, επανορθώσεις, επιστροφή του κατοχικού δανείου και επαναπατρισμό των αρχαιολογικών και άλλων πολιτισμικών θησαυρών.
Διεκδικήσεις που, πράγματι, τέθηκαν επισήμως από την ελληνική κυβέρνηση για πρώτη φορά στη Συνδιάσκεψη των Παρισίων για τις Επανορθώσεις, που έλαβε χώρα από τις 9 Νοεμβρίου έως τις 21 Δεκεμβρίου 1945! Συνεπώς, φέτος συμπληρώνονται και 80 χρόνια αγώνα διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών!
Πρόκειται, λοιπόν, για μία σημαντική διπλή επέτειο, που πρέπει να αναδειχθεί και να αποτελέσει ορόσημο σημαντικών εξελίξεων!
Το ορόσημο της Καντάνου
Το 2024 κλείνει με μία σημαντική νίκη: η δυναμική υποδοχή που επεφύλαξε στον Πρόεδρο της Ο.Δ. της Γερμανίας Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάιερ στην μαρτυρική Κάντανο το κίνημα διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών – με καθοριστικό το ρόλο των επιζώντων της Κατοχής, που επέδειξαν γενναιότητα και αξιοζήλευτη πολιτική ωριμότητα και καίρια την παρέμβαση της Εκκλησίας – έχει ήδη φέρει τους πρώτους καρπούς.
Λίγες μέρες μετά την εξαιρετικά επιτυχημένη κινητοποίηση του Εθνικού Συμβουλίου και των Ενώσεων Θυμάτων στην Κάντανο, η Εκκλησία της Κρήτης με ομόφωνη απόφαση της Ιεράς Συνόδου στις 18 Νοεμβρίου 2024 μπήκε στην πρώτη γραμμή του αγώνα για τις Γερμανικές Αποζημιώσεις!
Σε άρθρο μας στην Κυριακάτικη Κόντρα της 1ης Δεκεμβρίου 2024 σημειώναμε χαρακτηριστικά: «Καταλύτης μίας ευρύτερης αλλαγής και προπομπός σημαντικών εξελίξεων στη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών είναι η απόφαση της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης, της 18ης Νοεμβρίου 2024, υπέρ των Γερμανικών Αποζημιώσεων!».
Η Εκκλησία στην πρώτη γραμμή του αγώνα
Η πρόβλεψή μας φάνηκε να δικαιώνεται καθώς γρήγορα το νήμα του αγώνα έπιασαν Ιεράρχες της ηπειρωτικής Ελλάδας: στην πρόσφατη τελετή μνήμης για την 81η επέτειο του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος (13.12.2024), ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Ιερώνυμος και, ιδίως, ο Μητροπολίτης Σερρών και Νιγρίτης Θεολόγος, με τις πύρινες ομιλίες τους τεκμηρίωσαν ιστορικά, ηθικά και εκκλησιολογικά τις δίκαιες αξιώσεις της Ελλάδας έναντι της Γερμανίας καλώντας τη φίλη, σύμμαχο και εταίρο χώρα να αναλάβει τις υποχρεώσεις της απέναντι στο Διεθνές Δίκαιο και την Ιστορία.
Μας δόθηκε το δικαίωμα να σχολιάσουμε, ενώπιον του εκπροσώπου της κυβέρνησης και πολιτικών αρχηγών, ότι η Εκκλησία μπήκε μπροστά στον αγώνα αφήνοντας πίσω της την πολιτική τάξη της χώρας!
Δεν προσκλήθηκε ο Γερμανός πρέσβης στα Καλάβρυτα
Όμως, τα καλά νέα δεν σταματούν εδώ: ο Δήμαρχος Καλαβρύτων και Πρόεδρος του Δικτύου Μαρτυρικών Δήμων Θανάσης Παπαδόπουλος, υλοποιώντας την απόφαση του Δικτύου Μαρτυρικών Δήμων που εκδόθηκε στις 31.10.2024, λίγες ώρες πριν την επίσκεψη του Προέδρου της Ο.Δ.Γ. στη μαρτυρική Κάντανο, προέβη σε μία κίνηση ύψιστης συμβολικής σημασίας, καθώς ζήτησε από τον Πρεσβευτή της Ο.Δ. της Γερμανίας στην Αθήνα να μην προσέλθει στην τελετή μνήμης του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος!
Ήταν η πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια που εκπρόσωπος του γερμανικού κράτους απουσίαζε και το κλίμα στα Καλάβρυτα ήταν πλέον πολύ διαφορετικό σε σύγκριση με τα αμέσως προηγούμενα χρόνια όταν κάποιοι, προφανώς σε ένδειξη υποτέλειας, έσπευδαν να εμποδίσουν ακόμη και τη δημοκρατική και εντός ορίων διαμαρτυρία των οικογενειών των θυμάτων και των μελών του Εθνικού Συμβουλίου (όπως του Χαρίλαου Ερμείδη το 2022) για την υποκριτική στάση της Γερμανίας.
Τη σειρά έχουν τώρα όλοι οι μαρτυρικοί δήμοι της χώρας, οι Δήμαρχοι των οποίων καλούνται «να εξαιρούν απ’ τις προσκλήσεις των επετειακών εκδηλώσεων των Ολοκαυτωμάτων την Πρεσβεία της Γερμανίας», έως ότου η γερμανική πλευρά «αναθεωρήσει την απαράδεκτη στάση της». Στην τελετή μνήμης και σε όλες τις εκδηλώσεις στα Καλάβρυτα συμμετείχε πολύς κόσμος, που τίμησε σε κλίμα ομοψυχίας τα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας εκδηλώνοντας παράλληλα την στήριξή του στον αγώνα για την υπεράσπιση της Ιστορίας μας και τη διεκδίκηση των Γερμανικών Αποζημιώσεων.
Το «παρών» έδωσαν πολλοί μαθητές από σχολεία της περιοχής με συνθήματα κατά του φασισμού και υπέρ της ειρήνης. Πολύ σημαντική ήταν και η έκθεση φωτογραφίας σε επιμέλεια του νέου Προέδρου της Ένωσης Θυμάτων Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος Φάνη Παπαγεωργίου, η οποία είχε ως θέμα τη συμμετοχή απλών πολιτών στις ετήσιες τελετές μνήμης.
Η οδύνη, το πένθος, η σκληρότητα της Κατοχής αποτυπωνόταν ξεκάθαρα στα πρόσωπα των μελών των οικογενειών των θυμάτων του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος, στοιχεία που δεν υποχωρούσαν με το πέρασμα του χρόνου. Αν έλειπε και η κατάθεση στεφάνου από τους όψιμους ζηλωτές του ναζισμού και αποκλεισμένους κατόπιν δικαστικής απόφασης από τη συμμετοχή τους στις Ευρωεκλογές «Σπαρτιάτες», που παριστάνουν τους πατριώτες, ενώ είναι πατριδοκάπηλοι και εχθροί του λαού και του έθνους, όλα θα ήταν υπέροχα!
Ελπίδες και καθήκοντα για το 2025
Η νέα χρονιά σηματοδοτεί σημαντικά καθήκοντα αλλά και πολλές ελπίδες. Το Εθνικό Συμβούλιο, οι Ενώσεις Θυμάτων, οι Μαρτυρικοί Δήμοι, οι ενεργοί πολίτες είμαστε αποφασισμένοι να κλιμακώσουμε τον αγώνα μας και να εντείνουμε την πίεση προς την ελληνική κυβέρνηση και συνολικά την πολιτική τάξη ώστε το 2025 να σηματοδοτήσει την απαρχή σημαντικών εξελίξεων για τη δικαίωση της Αντίστασης και της θυσίας της Ελλάδας.
Η Κυβέρνηση, η Βουλή των Ελλήνων, οι Περιφερειακές και Δημοτικές Αρχές καλούνται να αφιερώσουν το 2025 στη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών. Ως πρώτο βήμα καλείται η Κυβέρνηση να χαράξει Εθνική Στρατηγική Διεκδίκησης και να εκπονήσει οδικό χάρτη, στο πλαίσιο της ιστορικής απόφασης της Βουλής των Ελλήνων της 17ης Απριλίου 2019, σηματοδοτώντας την έναρξη της ουσιαστικής περιόδου της διεκδίκησης.
Καλείται επίσης «να προχωρήσει στην άμεση αναστολή της λειτουργίας των περιβόητων γερμανοελληνικών ιδρυμάτων και πρωτοβουλιών («Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον», «Ελληνογερμανικό Ίδρυμα Νεολαίας», «Ελληνογερμανική Συνέλευση», πρόγραμμα «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα» – MOG, κ.α.), μέχρις ότου η Γερμανία προσέλθει σε διαπραγματεύσεις για την επίλυση του ζητήματος των γερμανικών οφειλών», «να καταργήσει το αντισυνταγματικό άρθρο 923 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και να άρει κάθε άλλο νομικό κώλυμα που εμποδίζει την δικαίωση των θυμάτων του ναζισμού και του φασισμού από την ελληνική Δικαιοσύνη».
Σε μία περίοδο καταστροφικών πολέμων, αναθεώρησης της Ιστορίας και επικείμενων ραγδαίων γεωπολιτικών αλλαγών είναι σαφές ότι θα επιβιώσουν μόνο τα έθνη εκείνα, που διαθέτουν σχέδιο για το παρόν και το μέλλον. Αλλά δεν μπορεί να υπάρξει σχέδιο για την Ελλάδα αφενός χωρίς συλλογική εθνική μνήμη και αφετέρου χωρίς διεκδίκηση των εθνικών μας δικαίων.
Ο Λαός και η Εκκλησία δείχνουν τον δρόμο. Η πολιτική τάξη, άραγε, είναι σε θέση να αναλάβει τις ιστορικές της ευθύνες; Ας το ελπίσουμε!
Ο δρ. Αριστομένης Ι. Συγγελάκης είναι πανεπιστημιακός, συγγραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα [email protected]