Για την πηγή Αλμυρού ποταμού που απέχει από το Ηράκλειο περί τα 8 km και παρά τις τεράστιες ποσότητες νερού που απορρέει, περίπου 240 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού υφάλμυρο εκτός ορισμένων χρονικών διαστημάτων ημερών, εβδομάδων ή και μηνών που το νερό είναι γλυκό (ανάλογα με τις βροχοπτώσεις και χιονοπτώσεις) με μέση παροχή 3,5m3/sec που αντιστοιχεί σε μια ημερήσια παροχή 302.400m3/ημέρα τους καλοκαιρινούς μήνες τον χρόνο και τον χειμώνα ανάλογα με τις βροχοπτώσεις μπορεί να φτάσει σε παροχές μεγαλύτερες των 30m3/sec που αντιστοιχεί σε μια ημερήσια παροχή 2.592.000m3/ημέρα ή και παραπάνω ανάλογα πάντα με τις βροχοπτώσεις παρά ταύτα παραμένει ανεκμετάλλευτος αν και οι εργασίες αξιοποίησής του άρχισαν το έτος 1961 από το Ι.Γ.Ε.Υ σε συνεργασία με την F.A.O και στην συνέχεια άλλων ερευνητών.
Το Ι.Γ.Ε.Υ σε συνεργασία με την εταιρεία LITTON το 1968 είχε κατασκευαστεί ένας αριθμός γεωτρήσεων ανάντη της πηγής, στην συνέχεια η LITTON-BELELUX 1968 επιχειρεί ανεπιτυχώς την απόφραξη των αγωγών της πηγής και η Υ.Ε.Β το 1973 προχωρά στην ανέγερση ρυθμιστικού φράγματος ύψους 10 μ. το οποίο δοκιμάστηκε με δύο test, το πρώτο έγινε το καλοκαίρι του 1977 το οποίο κράτησε μικρό χρονικό διάστημα παρά ταύτα το κλείσιμο του φράγματος επέφερε μικρή μόνο βελτίωση στην αλμυρότητα του νεύρου, και το δεύτερο test έγινε από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1987 σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα τα αποτελέσματα αυτά δίνουν ελπίδες για την επιτυχή έκβαση της μεθόδου με την κατασκευή ενός υψηλότερου φράγματος σύμφωνα και με την πρόταση του δρ. Μαραμαθά Αθανάσιου Υδρογεωλόγου 2003 όπως προκύπτει από την προσομοίωση της από το μαθηματικό μοντέλο MODKARST για υφάλμυρες πηγές. Από το 1979 -1990 το Ι.Γ.Μ.Ε άρχισε να ασχολείται με την πηγή του Αλμυρού από τους δρ Κάρολο Μπεζέ, Γ. Ζαμπετάκη υδρογεωλόγοι όπου το ΙΓΜΕ προχώρησε στην εκτέλεση ιχνηθέτησης στα σημεία:
1ον υποθαλάσσια πηγή στο όρμο του Μπαλί ο ιχνηθέτης ανιχνεύτηκε κατά το ΙΓΜΕ μόνο στην υποθαλάσσια πηγή σίφουνα και όχι στην πηγή του Αλμυρού, ενώ σύμφωνα με τον γεωλόγο Περικλή Οικονομόπουλο ο ιχνηθέτης ανιχνεύτηκε στον Αλμυρό, 2ον οι ιχνηθετήσεις που έγιναν στον χώνο, Αγία Μαρίνα και το οροπέδιο της Νίδας ο ιχνηθέτης ανιχνεύτηκε στην πηγή Αλμυρού, πράγμα που δείχνει ότι ο Αλμυρός τροφοδοτείται από όλα τα παραπάνω σημεία ιχνηθέτησης.
Όπως και πολλοί άλλοι ερευνητές ασχολήθηκαν με την πηγή Αλμυρού Π. Οικονομόπουλος, Δ. Μονόπωλης ,Π.Σοφίου και άλλοι. Από το 1986 -1987 άρχισαν από την Δ.Ε.Υ.Α.Η σε συνεργασία με τον μελετητή Κάρολο Μπεζέ όπου ανάντη της πηγής έγιναν ένας αριθμός γεωτρήσεων περίπου 7 γεωτρήσεις στην περιοχή της Τυλίσου και στην συνέχεια 10 γεωτρήσεις στο διάστημα 1989-1992 στην περιοχή της Κέρης και 7 γεωτρήσεις στην περιοχή Κρουσώνα για την ύδρευση του Ηρακλείου.
Μετά από τα παραπάνω και επειδή δεν έχει ξεκαθαρίσει (η διερεύνηση του μηχανισμού υφαλμύρωσης του αλμυρού) ακόμη από πού υφαλμυρώνει ο Αλμυρός προτείνεται να επαναληφθεί η ιχνηθέτηση στον κόλπο του Μπαλί με ταυτόχρονο ανίχνευση του ιχνηθέτου στον Αλμυρό με αισθητήρες συνεχούς καταγραφής και όχι με παρατηρητές, 3ον να γίνει κλείσιμο του φράγματος στα 10μ. για 2-3 υδρολογικά έτη αφού προηγουμένως αντικατασταθούν τα ρυθμιζόμενα θυροδιαφράγματα και να κατασκευαστεί αυτόματη ρυθμιζόμενη θύρα στον υπερχειλιστή, καθώς και εγκατάσταση αυτόματου καταγραφικού σταθμού στην περιοχή της πηγής για την μέτρηση της παροχής, αγωγιμότητας, χλωριόντων και αισθητήρων ανίχνευση ιχνηθέτη κ.λπ. συνεχούς καταγραφής, η ανύψωσης της στάθμης του νερού στο φράγμα στα 10 μ. θα βοηθήσει ακόμα στον περαιτέρω εμπλουτισμό των ανάντη του φράγματος γεωτρήσεων στην περιοχή της Κέρης και Τυλίσου.
Από τα αποτελέσματα των μετρήσεων του πειράματος με την ανύψωση του νερού στο υπάρχων φράγμα για 2-3 έτη, της ιχνηθέτησης και αφού ληφθούν υπόψη όλες οι προηγούμενες μελέτες και έρευνες που έχουν γίνει μέχρι τώρα και συμπληρωθούν με επιπλέον έρευνες (γεωφυσικές, μαγνητικές) θα προχωρήσουμε με ποιο τρόπο θα γίνει αξιοποίηση του.
Παράλληλα όμως μπορεί να γίνει αξιοποίηση του νερού κατά την χειμερινή περίοδο που το νερό είναι γλυκό με την μεταφορά και αποθήκευσης του νερού σε ταμιευτήρα που θα κατασκευαστεί στην τοποθεσία Ταθερώνα Τυλίσου ή και ακόμα μπορεί να γίνει αξιοποίηση αυτού για ύδρευση τόσο της πόλεως του Ηρακλείου όσο και του Γαζίου, αφού προηγουμένως καθαρίσει η λίμνη από το οργανικό φορτίο κ.λπ.
Η Πηγή αξιοποιείται σήμερα κατά ένα μικρό ποσοστό από γεωτρήσεις της Δ.Ε.Υ.Α.Η ανάντη της πηγής και από την Δ.Ε.Υ.Α Μαλεβιζίου με δύο μονάδες αφαλάτωσης, μία 2.000m3/ημέρα από γεωτρήσεις στις παρυφές της Κέρης και μία 3.000m3/ημέρα από τον Αλμυρό, με προοπτική περαιτέρω αύξησης των ποσοτήτων γλυκού νερού με την παραπάνω μέθοδο.
Ο Ηρακλής Μπουλουκάκης είναι
δρ γεωλόγος-υδρογεωλόγος
MSc μηχανικός Περιβάλλοντος
πρώην δ/ντης Δ/νσης Υδάτων