Ένα παιδί που εισέρχεται στο σχολείο είναι φορέας της εμπειρίας που έχει αποκτήσει στο οικογενειακό περιβάλλον. Στο σχολείο αρχίζει για πρώτη φορά να ζει υπό την επίδραση όχι μόνο των γονέων αλλά και των σχολικών σχέσεων, αρχίζοντας να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως μέρος μιας κοινότητας ανθρώπων, πέραν της οικογένειας.
Στην Ελλάδα το μαθητικό σώμα διαπερνάται από πολλές κοινωνικές αντιθέσεις. Η πρόσβαση στα πνευματικά αγαθά είναι άνιση, καθώς το κοινωνικό περιβάλλον καθορίζει το βαθμό της εξοικείωσης με τη γλώσσα και την κουλτούρα με την οποία φτάνουν τα παιδιά στο σχολείο. Εδώ πρέπει να επέμβει το σχολείο κηρύσσοντας την κοινωνική ισότητα. Στην σχολική κοινότητα, τα παιδιά θα πρέπει να προετοιμάζονται για τη ζωή.
Οι ανισότητες θα πρέπει να εξαλείφονται στο πλαίσιο του σχολείου και να μην αναπαράγονται. Το σχολείο θα πρέπει να είναι σε θέση να διορθώνει την πολιτισμική αποστέρηση που έχει τις ρίζες της στο οικογενειακό περιβάλλον, και να προετοιμάζει τα παιδιά για την ζωή και όχι τις εξετάσεις.
Θα πρέπει να επιτρέπει την ονειροπόληση και να αναγνωρίζει τα συναισθήματα. Σύμφωνα με μελέτες τα σχολεία που διδάσκουν συναισθήματα, έχουν λιγότερα κρούσματα σχολικού εκφοβισμού, καλύτερες επιδόσεις μαθητών και χαμηλότερα επίπεδα μαθητικού στρες. Θα πρέπει να μην κοιτάζουμε τα παιδιά ως «μέσους όρους βαθμολογίας» αλλά ως δημιουργικά υποκείμενα σκέψης και δράσης με όνειρα και συναισθήματα.
Γι’ αυτούς τους λόγους θα πρέπει οι ελληνικές κυβερνήσεις να πάψουν να τρέμουν την ισότητα στο σχολείο. Φωνές επικριτικές που υποστηρίζουν πως έτσι σκοτώνεται το ταλέντο και δεν επιτρέπεται στους χαρισματικούς μαθητές να προοδεύσουν περισσότερο, ας μην εισακουστούν, έστω προσώρας.
Οι άριστες επιδόσεις στη δημόσια παιδεία χωρών (κυρίως Σκανδιναβικών) που έχουν υιοθετήσει αυτό το μοντέλο εκπαίδευσης είναι μια πρώτη απάντηση.
Ενώ στη χώρα μας οι μαθητές εξακολουθούν να αποστηθίζουν σελίδες και να πέφτουν μαζικά –τουλάχιστον οι μισοί- κάτω από τη βάση, σύμφωνα με τα στατιστικά των πανελλαδικών εξετάσεων. Αξίζει λοιπόν να δοθεί μια ευκαιρία σε ένα νέο εκπαιδευτικό σύστημα…
* Ο Αριστείδης Γ. Αρχοντάκης είναι φυσικός-συγγραφέας