Τη γλώσσα μού έδωσαν ελληνική.
Το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου.
ΕΛΥΤΗΣ
Οι συμπατριώτες του από την ευρύτερη περιοχή της Ιεράπετρας στην Αθήνα, αφού η ζωή του Χριστόφορου Χαραλαμπάκη ανέτειλε στο Ιεραπετρίτικο χωριό Ανατολή, έκαναν μια εκδήλωση τιμής γι’ αυτόν (αλλά στην πραγματικότητα για τους εαυτούς τους) στην Αίθουσα Αντώνης Τρίτσης του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων στις παραμονές των Χριστουγέννων 2023. Έχοντας όμως την εμπειρία να έχουν μπροστά τους όχι έναν κορυφαίο γλωσσολόγο σε παγκόσμια κλίμακα, αλλά κάτι πιο σπάνιο: έναν απλό στο φέρσιμό του και στην αντίληψή του συντοπίτη, που μοιραζόταν μαζί τους τις ίδιες συγκινητικές στιγμές.
Η πορεία του και οι περγαμηνές του είναι πλούσιες, κατά το «πολλά ίδεν άστεα και νόον έγνω» του Ομήρου και το «μακρύς ο δρόμος, γεμάτος καλοκαιρινά πρωιά, γεμάτος γνώση» του Καβάφη. Πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με μεταπτυχιακές σπουδές στα γερμανικά πανεπιστήμια της Κολωνίας και της Χαϊδελβέργης. Το 1976 ανακηρύχθηκε διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Κολωνίας με θέμα της διατριβής του «Φθάνω – συμβολή στην ελληνική λεξικογραφία».
Υπηρέτησε ως ερευνητής στην Ακαδημία Αθηνών και ως καθηγητής Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Σήμερα είναι πλέον ομότιμος καθηγητής Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κατέχει μεγάλο ερευνητικό έργο, με άξονες την αρχαία αλλά και την νέα ελληνική διαλεκτολογία, καθώς και την ηλεκτρονική λεξικογραφία, τη σχέση Γλώσσας και Λογοτεχνίας και παράλληλα τη γλώσσα της εκπαίδευσης – με έμφαση στην αξιοποίηση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και της υψηλής τεχνολογίας.
Έχει πραγματοποιήσει έρευνες στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Ντακότας των Ηνωμένων Πολιτειών και στα Πανεπιστήμια Ρήντινγκ και Καίμπριτζ της Αγγλίας.
Έχει δημοσιεύσει πλήθος έργων, 280 συνολικά, και ανάμεσά τους ξεχωρίζουν μελέτες και βιβλία σχετικά με τη Γλώσσα, τη διδακτική της Νεοελληνικής, τη Λογοτεχνία, και το Ύφος. Έχει αναπτύξει έντονη δραστηριότητα στην Ελλάδα (αναλαμβάνοντας υψηλές θέσεις σε εκπαιδευτικούς οργανισμούς της χώρας μας) και στο Εξωτερικό (εκπροσωπώντας την Ελλάδα σε ευρωπαϊκά προγράμματα). Έχει διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής σε πανεπιστήμια της Γερμανίας και της Κύπρου.
Έχει δώσει σειρά διαλέξεων με θέματα της ειδικότητάς του σε πανεπιστήμια της Ευρώπης, της Αμερικής και της Αυστραλίας. Μιλάει πέντε γλώσσες. Έχει λάβει μέρος σε περισσότερα από εκατόν πενήντα συνέδρια και είναι μέλος πολλών ελληνικών και ξένων επιστημονικών εταιρειών. Κι ανάμεσα στα πολλά άλλα, έχει πάρει και το βραβείο «Δαίδαλος» της Ένωσης Συγγραφέων το 2015. Το 2022 η Ακαδημία Αθηνών τον ανακήρυξε ισόβιο μέλος της.
Αυτός ήταν ο απλός άνθρωπος στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων που ευχαριστούσε τους συμπατριώτες του από καρδιάς, γιατί παρά τα μεγαλεία του, η καρδιά του είναι δοσμένη στον τόπο του, προσανατολισμένη στην Ιθάκη των δύσκολων παιδικών χρόνων του, στην Ανατολή της Ιεράπετρας.
Ποιος είναι για μένα ο Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, πέρα από τις περγαμηνές του, θα το πω με δυό λόγια: Το αντίπαλο δέος του Γιώργου Μπαμπινιώτη. Ναι, του πρώην πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών και του κορυφαίου γλωσσολόγου, πασίγνωστου τοις πάσι χάρη στην τηλεόραση και στον έντυπο τύπο, αλλά και χάρη στο περίφημο μεγάλο Λεξικό που φέρει το όνομά του.
Επιβεβαιώθηκε ο συνεχής φόβος του καθώς έκτιζε ο Κρητικός παράλληλα την καριέρα του, γιατί μπήκε σφήνα στο μάτι του, όταν ήρθε ως αποτέλεσμα (μετά τους κοινούς τους τόπους στην Εθνική Βιβλιοθήκη και στο Πανεπιστήμιο) το τρίτο κτίριο στη σειρά, δηλαδή η Ακαδημία Αθηνών, να προτιμήσει την πνευματική παρουσία του Χαραλαμπάκη στη πολύχρονη δημιουργία του Χρηστικού Λεξικού της και να επιβραβεύσει την πολυσήμαντη προσφορά του χρίοντάς τον ακαδημαϊκό στην έδρα της Γλωσσολογίας, που παρέμενε κενή από το 1941 όταν έφυγε από τη ζωή ο πατέρας της Ελληνικής Γλωσσολογίας Γεώργιος Χατζιδάκις.
Ήταν ο στίβος όπου αναμετρήθηκαν με τον Χριστόφορο Χαραλαμπάκη και δεν τα κατάφερε ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης.
Την είδηση μάς την είχε κάνει γνωστή ο αδερφός του ο Αντώνης γράφοντας με περηφάνια: «Γεια σας. Είναι ανείπωτη η χαρά και η ικανοποίηση που ένιωσα σήμερα. Ο λόγος; Η Ακαδημία Αθηνών στη σημερινή της συνεδρίαση εξέλεξε τον αδελφό μου Χριστόφορο Χαραλαμπάκη ως μέλος της στην Τάξη των Γραμμάτων και Καλών Τεχνών, στην έδρα της Γλωσσολογίας. Παρά τις απίθανες μηχανορραφίες, τις απειλές και τις επί δεκαετία αναβολές, με δάκτυλο εμφανή και απρόκλητο του φερόμενου ως εθνικού γλωσσολόγου, που τον παραμέρισε η Ακαδημία από το 2003, τελικά η Ακαδημία έκανε την επιλογή της. Και μερικά στοιχεία για την εκλογή:
– Από τους 13 ψήφους των γλωσσολόγων υπέρ οι 10 παρόντες (οι απόντες θεωρείται ότι καταψηφίζουν). – Οι συνολικοί ψήφοι που έλαβε ο αδελφός μου ήταν 24, οι περισσότεροι τα τελευταία χρόνια. Αναστοχάστηκα, μ’ αυτήν την αφορμή, τα παιδικά μας χρόνια.
Τις στερήσεις, τα απίστευτα εμπόδια για να σπουδάσει ένα παιδί πολυμελούς αγροτικής πάμπτωχης οικογένειας. Αλλά και να αισθανθώ υπερήφανος που η αγάπη των γονιών μας και οι ισχυρότατοι δεσμοί μεταξύ των οκτώ αδελφιών, που άντεξαν στο χρόνο και κρατούν μέχρι σήμερα, έδωσαν τη δύναμη στους τέσσερεις μικρότερους (που γεννήθηκαν μετά τον Πόλεμο) να σπουδάσουν και μάλιστα και οι τέσσερεις με υποτροφία.
Ο Χριστόφορος πάντα ξεχώριζε. Είχε ιδιαίτερο χάρισμα. Διακρινόταν σε όλα, ενώ παρέμεινε απλός, ταπεινός, ανιδιοτελής και προσιτός. Συγχαρητήρια, αδελφέ μου πολυαγαπημένε. Ο Θεός να σου χαρίζει υγεία, γιατί έχεις ακόμη πολλά να προσφέρεις».
Εννιά χρόνια μικρότερος από τον Μπαμπινιώτη ο Χριστόφορος, ερωτευμένος με την επιστήμη αλλά και με τη γυναίκα του την Ιωάννα, που είναι φιλόλογος και δια βίου εκφραστής του έργου του. Του συμπαραστάθηκε όσο κανείς άλλος και στην εκδήλωση σπεύσανε όλοι να πουν έναν καλό λόγο γι’ αυτήν, σαν να ήτανε το ευχαριστώ τους.
Οι κύριοι ομιλητές που παρουσίασαν την προσωπικότητα του τιμώμενου ήταν δύο: Ο συγγραφέας Λουκάς Παπαδάκης και ο πρώην υφυπουργός Πολιτισμού από την Τουρλωτή Μανώλης Χατζηνάκης. Το συντονισμό της παρουσίασης τον είχαν αναλάβει ο πρόεδρος των Ιεραπετριτών της Αθήνας Γιάννης Περράκης και ο γενικός γραμματέας Κωνσταντίνος Βγόντζας.
Ανάμεσα στους παρόντες υπήρχαν οι γνωστοί Ιεραπετρίτες γιατροί Μανώλης Χρυσοφάκης και Μάνος Παπαδάκης, ο φιλόλογος και συγγραφέας Σταύρος Σταύρου, ο πρόεδρος της Κρητικής Εστίας Αντώνης Μυτιληνάκης, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Τάσος Καλλίτσης, ο Λασιθιώτης ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Μιχάλης Κασσωτάκης. Παρευρέθηκαν η βουλευτής Λασιθίου Κατερίνα Σπυριδάκη, και οι πρώην βουλευτές Παντελής Ασπραδάκης και Αγγελική Αδαμοπούλου.
Οι πρώην πρόεδροι της Ένωσης Ιεραπετριτών Ηρακλής Χρηστάκης και η αδελφή του πρόσφατα εκλιπόντος συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλου Μιμίκα Μαρκοπούλου, η πρόεδρος της εξελεγκτικής επιτροπής Μαίρη Δερμιτζάκη, ο εκδότης της εφημερίδας «Κρητικά Νέα» Μιχάλης Παπαδάκης, ο Γιάννης Κατσαράκης πρόεδρος της Παγκρήτιας Ένωσης Δημοσιογράφων και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, οι δημοσιογράφοι Κρητικών εφημερίδων Παττακοστελής, Μπάμπης Δερμιτζάκης, Βασίλης Αποστολάκης, Δώρα Παπαδάκη, ο ραδιοφωνικός παραγωγός Γιώργος Νταγάκης, ο πρώην πρόεδρος Κρητών Στιχουργών Γιώργης Λέκκας και οι καλλιτέχνες ερμηνευτές Νίκος Ανδρουλάκης και Νατάσα Παπαδοπούλου-Τζαβέλα, που συνεχίζει να τραγουδάει τα Αντιστασιακά του άντρα της.