Μπορεί ο άνθρωπος να ανακάλυψε τον τροχό, αλλά τον άνθρωπο τον «ανακάλυψε» ο Σαίξπηρ! Ο κορυφαίος δραματουργός συνομιλεί ακόμη μαζί μας. Τα έργα του παραμένουν διαχρονικά και επίκαιρα για κάθε εποχή. Αν και έχουν περάσει περισσότεροι από τέσσερις αιώνες από τότε που τα έγραψε, περιγράφει μέσα σε αυτά, ωμά, λιτά, προσιτά και με απαράμιλλη λογοτεχνική δεινότητα, τις πράξεις και τα πάθη των ανθρώπων, δημιουργώντας σε εμάς την εντύπωση ότι μιλάει για το σήμερα. Είναι γιατί ο άνθρωπος δεν φαίνεται να έχει αλλάξει δια μέσου των αιώνων. Κουβαλάει μαζί με τα επιτεύγματά του και όλα τα πάθη και τις αδυναμίες του, που επιβεβαιώνουν την ανθρώπινη υπόστασή του.
«Άστρα κρύψτε τη φλόγα σας. Μην αφήσετε το φως να δει τις μαύρες και βαθιές επιθυμίες μου», εκμυστηρεύεται στα λαμπερά αστέρια ο Μάκβεθ, ένας από τους ήρωες του διάσημου Άγγλου θεατρικού συγγραφέα, στο ομώνυμο θεατρικό του έργο.
Αλήθεια, πόσο επίκαιρα ηχούν αυτά τα λόγια μέσα στον καθημερινό καταιγισμό των φρικτών αποκαλύψεων που ζούμε αυτές τις μέρες και στη χώρα μας!
Ήταν να μην ανοίξει το πρώτο στόμα. Αμέσως μετά άνοιξε και «ο ασκός του Αιόλου», λες και περίμεναν όλοι κάποιον τολμηρό να κάνει την αρχή, κάποιον θαρραλέο να δώσει το σύνθημα. Περισσότερες από χίλιες αριθμούν σήμερα οι καταγεγραμμένες επώνυμες καταγγελίες για προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας και για εργασιακό εκφοβισμό.
Η φράση της νεαρής καταγγέλλουσας ηθοποιού, νομίζω ότι τα λέει όλα: «Η σιωπή για κάθε μορφή παρενόχλησης, σε μια χώρα που με την αυξανόμενη ανεργία καταστρέφει τα όνειρα των νέων ανθρώπων για αξιοπρεπή δουλειά, εδράζεται στο φόβο ότι δεν θα υπάρξει άλλη δουλειά».
Η χειρότερη μορφή βίας, η έμφυλη καταπίεση, που μπορεί να ασκηθεί σε μία ή σε έναν εργαζόμενο, παραβιάζοντας βασικές αρχές της ανθρώπινης συνύπαρξης, φαίνεται πως αποτελούσε ένα χρόνιο «απόστημα» και στη χώρα μας, που καθώς μεγάλωνε προκαλούσε πόνο, φόβο και απέχθεια σε ένα πλήθος νέων ανθρώπων. Τώρα «έσπασε» το «απόστημα» και όλοι αυτοί οι άνθρωποι νιώθουν την ανάγκη να αντιμετωπίσουν συλλογικά τον εφιάλτη που έζησαν κατά το παρελθόν. Αυτή ακριβώς η ανάγκη ώθησε εκατοντάδες εργαζόμενους και στο χώρο της τέχνης να διεκδικήσουν και να απαιτήσουν την τιμωρία των ενόχων.
Ένοχοι είναι όλοι αυτοί που είχαν στα χέρια τους την εξουσία, θεσμική, παραγοντική ή οικονομική και την καταχράστηκαν σε βάρος των δικαιωμάτων των εργαζομένων, προσβάλλοντας βάναυσα την αξιοπρέπειά τους. Χρησιμοποιούσαν τη θέση, τη δύναμη και το κύρος τους για να παρενοχλούν, να εκφοβίζουν, να απειλούν, να εκβιάζουν, αλλά ακόμα και να βιάζουν κορίτσια και αγόρια που βρέθηκαν στην ανάγκη τους.
Αυτή η θλιβερή πραγματικότητα δεν αποτέλεσε ποτέ μυστικό. Ήταν όμως το «κοινό μυστικό» μιας ολόκληρης κοινωνίας, που ήξερε και ξέρει να υποκρίνεται, καλύτερα από τον καλύτερο ηθοποιό του θεάτρου μας. Είχαμε γνώση όλοι μας για όλα εκείνα που διαδραματίζονταν στον ευρύτερο χώρο της τέχνης και του θεάματος, αλλά κανένας-μα κανένας-δεν μιλούσε γι αυτά. Τώρα όμως που ξέσπασε η «καταιγίδα», η κοινωνία βρήκε ρόλους. Έστησε «λαϊκά δικαστήρια» που αποφάσισαν: «Ένοχοι όλοι οι καταγγελλόμενοι, αλλά και συνένοχοι σιωπής οι καταγγέλλοντες, που θυμήθηκαν τώρα τι τους έκαναν τότε».
Ποιος όμως να μιλούσε και τι ακριβώς να έλεγε; Τι να κατήγγελλε και σε ποιόν, όταν αυτόν τον κανόνα της σιωπής, μιας ιδιότυπης ανομολόγητης «ομερτά», τον είχε επιβάλει με τις ευλογίες του, ένα καλά δομημένο και κραταιό σύστημα εξουσίας, το οποίο είχε δημιουργήσει ένα πλέγμα σχέσεων και εξαρτήσεων, μεταξύ προσώπων, παραγόντων και μηχανισμών, σε δημοφιλείς χώρους όπως είναι ο αθλητισμός, το θέατρο, η μουσική κ.λ.π.
Η κάθε κυβέρνηση, επιζητώντας μονάχα την επικράτησή της στο χώρο και το χρόνο, διόριζε, επιχορηγούσε, επιβράβευε, επαινούσε και καθαιρούσε, με γνώμονα μόνο το δικό της μέλλον. Αδιαφορούσε με αλαζονεία για κάθε τι που αφορούσε τη βελτίωση στις δομές και στη λειτουργία του αθλητισμού, της τέχνης και του πολιτισμού. Επέτρεπε, για να μην πω διευκόλυνε, τη δημιουργία παράκεντρων εξουσίας στους παραπάνω χώρους που λυμαίνονταν τις επιχορηγήσεις που η ίδια εξασφάλιζε για εκείνα και κατ’ αυτόν τον τρόπο αποκτούσε τον έλεγχο ενός παρακράτους που η ίδια είχε στήσει. Μα και σήμερα τα ίδια ακριβώς συμβαίνουν. Δεν έχει αλλάξει απολύτως τίποτα!
Αυτές τις μέρες ζούμε στον αστερισμό των καταγγελιών και του ελληνικού «me too»! Υπάρχουν αρμόδιες αρχές για να εξετάσουν όλες αυτές τις κατηγορίες και να αποδώσουν ευθύνες, εκεί όπου υπάρχουν. Είναι όμως άδικο να στοχοποιούμε εμείς οι αδαείς πολίτες, έναν ολόκληρο χώρο, όπως είναι ο χώρος του αθλητισμού, του θεάτρου, του πολιτισμού, επειδή αποκαλύφθηκαν κάποιοι ανάξιοι να τιμήσουν τον ρόλο τους, αλλά και την όποια εκτίμηση αντλούσαν από την κοινωνία. Η γενίκευση είναι η αρχή κάθε φασισμού.
Πρέπει να καταλάβουμε όλοι μας πως αυτοί είναι οι λίγοι. Οι πολλοί είναι εκεί έξω, αλλά δεν τους ξέρει κανένας και δεν επιθυμεί μάλιστα να τους μάθει. Ανώνυμοι μαχητές της καθημερινότητας, «ασήμαντοι» βιοπαλαιστές της ζωής, που ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας, αλλά κάνουν εξαιρετικά πράγματα εκεί έξω. Δεν έχουν φτιάξει κάποιο «όνομα» για να το παζαρεύουν στην εξουσία. Δεν έχουν λαμπερά πρόσωπα και δεν δίνουν δεκάρα για την εικόνα τους. Έχουν όμως πάθος, αγάπη και έρωτα αληθινό για αυτό που κάνουν, χωρίς ανταλλάγματα.
Ποιητές που υπερνικούν τους ανθρώπινους φόβους, θεατρικές ομάδες που αναζητούν νέους τρόπους έκφρασης, σκηνοθέτες που επιχειρούν να ζωντανεύουν τα συναισθήματα, ζωγράφοι που δεν υπακούουν στις τεχνοτροπίες των στερεότυπων, μουσικοί που σέβονται τη γλώσσα μας, διανοητές που ξεκινάνε να μελετούν τον κόσμο από την αρχή, επιστήμονες που ερευνούν χωρίς φόβο και προκατάληψη, δάσκαλοι που δεν σταματούν να «σκάβουν» βαθιά μέσα στις ψυχές, είναι μόνο μερικοί από όλους εκείνους τους ακούραστους άξιους εργάτες, που χωρίς κανένα πλεόνασμα φιλοδοξίας και ματαιοδοξίας, διαμορφώνουν το πολιτισμικό γίγνεσθαι αυτής της χώρας. Όλους όμως αυτούς τους ανθρώπους η κοινωνία όχι μόνο τους αγνοεί, αλλά και τους περιφρονεί κιόλας, γιατί την έχουν μάθει να κοιτάζει μόνο προς εκείνη την πλευρά της «σκηνής» που ρίχνουν το φως τους τα άστρα…
Οι αποκαλύψεις των θυμάτων του σεξουαλικού και εργασιακού εκφοβισμού που μονοπωλούν τις τελευταίες μέρες την επικαιρότητα στη χώρα μας, θα μπορούσαν ίσως να αποτελέσουν μια καλή αφετηρία, να «διαβάσει» επιτέλους και σωστά η ελληνική κοινωνία το πρόβλημα που αναδύθηκε και να επιδιώξει την εξάλειψη ή τον περιορισμό τέτοιων φαινομένων και στο μέλλον. Είναι όμως δύσκολο να συμβεί κάτι τέτοιο και το γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά. Το πιθανότερο είναι να «καταβροχθίσει» και πάλι «αμάσητο», άλλο ένα διακαναλικό «survivor», σαν κι αυτά που την έχουν μάθει να «καταπίνει» καθημερινά μαζί με τα popcorn, απολαμβάνοντας ακόμα μία νοσηρή «παράσταση», ξαπλωμένη και ανέμελη στον αναπαυτικό, αποχαυνωτικό καναπέ της!
Δεν πρέπει όμως σήμερα να τρέφουμε αυταπάτες. Τα στόματα που άνοιξαν είναι τα λίγα. Τα πολλά παραμένουν ακόμα ερμητικά κλειστά. Τώρα ίσως έγινε κάποιο «ατύχημα». Ένα «άστρο» φαίνεται πως δεν έκρυψε τη φλόγα του και επέτρεψε στο φως να δει τις μαύρες και βαθιές επιθυμίες ορισμένων συνανθρώπων μας. Η σιωπή όμως έσπασε και κάποια θραύσματά της πετάχτηκαν εδώ κι εκεί, που μας επιβεβαίωσαν για ακόμα μία φορά τους φόβους μας γι αυτό που έρχεται. Είναι οι ίδιοι φόβοι που εξέφρασε εύγλωττα και ο Μάκβεθ, μερικούς αιώνες νωρίτερα: «Κάτι κολασμένο έρχεται προς το μέρος μας»!
https://moschonas.wordpress.com