Πολύσημος και πολυσήμαντος είναι ο λόγος των αρχαίων τραγικών ποιητών. Υπάρχει στον Αίαντα του Σοφοκλή μια σκηνή που εκφράζει το μεγαλείο και τη μηδαμινότητα του ανθρώπου και επομένως την τραγικότητα της ύπαρξής του.
Ο Αίας και ο Οδυσσέας διεκδικούν μετά τον θάνατο του Αχιλλέα τα όπλα του. Κερδίζει ο πολύτροπος και ευφυής Οδυσσέας και ο Αίας που είναι ο πιο γενναίος στον πόλεμο αισθάνεται ταπεινωμένος. Αποφασίζει να σκοτώσει τους Ατρείδες.
Η θεά Αθηνά που προστατεύει τον Οδυσσέα, τρελαίνει τον Αίαντα και εκείνος επιτίθεται σε ένα κοπάδι προβάτων νομίζοντας ότι είναι οι Ατρείδες. Πιάνει δυο κριάρια και τα μεταφέρει στη σκηνή του.
Εκεί οδηγεί η Αθηνά τον Οδυσσέα για να απολαύσει τον εξευτελισμό του εχθρού του.
Όταν ακούγονται οι κραυγές του αλλόφρονα Αίαντα η θεά καμαρώνει και λέει: «γέλως ήδιστος εις εχθρούς γελάν» μφτρ: το πιο γλυκό γέλιο είναι να γελάς με το κατάντημα των εχθρών σου. Ο Οδυσσέας παρακολουθεί συγκλονισμένος τη σκηνή και τον ακούμε να λέει: «Eποικτίρωνιν δύστηνον καίπερ όντα δυσμενή. Ορώ γαρ ημας ουδέν όντας άλλο πλήνείδωλα, όσοιπερ ζωμεν, ή κούφην σκιάν» μτφρ: τον κλαίω τον δύστυχο, αν και εχθρός μου και βλέπω ότι δεν είμαστε, όσοι ζούμε, τίποτε παρά φαντάσματα και κούφιες σκιές.
Μια παρόμοια άποψη είναι στους αρχαίους κοινός τόπος από παλιότερα. Ο Πίνδαρος ονομάζει τον άνθρωπο «σκιάς όναρ» δηλαδή όνειρο ενός ίσκιου και ο λυρικός Μίμνερμος παρομοιάζει τους ανθρώπους με τα φύλλα των δέντρων που βλασταίνουν, πρασινίζουν, κιτρινίζουν και χάνονται.
Δεν είναι επομένως τα λόγια του Οδυσσέα που με εξέπληξαν, είναι η στιγμή που λέγονται που τα κάνει να αποκτούν ύψιστο ηθικό μεγαλείο.
Η Αθηνά, η θεά της σοφίας, οδηγεί τον προστατευόμενό της να χαρεί και να απολαύσει τον εξευτελισμό του εχθρού του και εκείνος με δέος στην ψυχή συνειδητοποιεί αυτή τη στιγμή την ανθρώπινη μηδαμινότητα και υψώνεται ηθικά, ώστε να υπερβεί σε μέγεθος ένα θεό.
Χαιρέκακη η Αθηνά, φιλάνθρωπος εκείνος εύκολα είναι δυνατό να αλλάξουν οι ρόλοι και να βρεθεί ο ίδιος στη θέση του παράφρονα Αίαντα.
Εκείνος και καθένας από εμάς που με αυθάδεια λησμονούμε μερικές πανανθρώπινες αλήθειες διασχίζοντας τα άστρα ή παίζοντας με τα πλήκτρα του υπολογιστή μας. Αν κάθε στιγμή συνυπήρχε μέσα μας η αίσθηση της δύναμης, αλλά και της κουφής σκιάς, ο κόσμος που χτίζουμε θα ήταν σίγουρα πιο όμορφος και πιο ειρηνικός.
Σας εύχομαι καλά Χριστούγεννα και πάντα ευχάριστες εκπλήξεις στη ζωή σας.