Πάντοτε τέτοιες μέρες και ειδικά την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, αυτή η εικόνα της βαρέλας με τον τροχονόμο μας εντυπωσιάζει. Μας θυμίζει άλλες εποχές, τότε που στο παλιό Ηράκλειο, στα τέλη της δεκαετίας του πενήντα, αλλά και κατά την δεκαετία του εξήντα και πολύ αργότερα, η κίνηση ρυθμίζονταν από τους τροχονόμους.
Όπως μας λέει και το τραγούδι “λίγοι περπατούσανε τότε με τις κούρσες”. Παρ’ όλα αυτά έτσι γινόταν η ρύθμιση της κυκλοφορίας τις παλαιότερες εποχές. Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει, τα οχήματα έχουν πληθύνει σε υπερβολικό βαθμό, αλλά και ο τρόπος ελέγχου του κυκλοφοριακού προβλήματος έχει απλουστευτεί, τόσο με την ύπαρξη των φωτεινών σηματοδοτών, αλλά και με την παρουσία της δημοτικής αστυνομίας, η οποία ανταποκρίνεται στα καθήκοντά της και με το παραπάνω!
Είναι γνωστός ο κοινός αγώνας τους και η κοινή προσπάθειά τους τέτοιες μέρες, γιατί έχουμε πληρώσει και με το παραπάνω τον “φόρο αίματος” στο “βωμό της ασφάλτου”. Ο τίτλος όμως του κειμένου μάς γυρίζει κάμποσες δεκαετίες πίσω. Θα αναφερθώ στα χρόνια πριν από τον πόλεμο στην Αθήνα και συγκεκριμένα στα 1936.
Τότε που ο προπολεμικός Δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Κοτζιάς, έβαλε στα πόδια ενός τροχονόμου ένα δώρο, το οποίο ήταν δύο γαλοπούλες.
Μία ευχάριστη και καλοδεχούμενη κίνηση που έγινε συνήθεια έθιμο, για τους ανθρώπους της τροχαίας μας. Από τότε, με μια αναγκαστική και υποχρεωτική διακοπή στα χρόνια της κατοχής, αφού τέτοια περίοδο δεν επιτρέπονταν αυτές οι πολυτέλειες ούτε και ήταν ώρες για δώρα, το έθιμο αυτό συνεχίστηκε και να υφίσταται. Συγκεντρώνονταν λοιπόν τρόφιμα, είδη οικιακής χρήσεως, είδη ένδυσης και υπόδησης, παιχνίδια, αρώματα, μέχρι και είδη οικοδομής. Ό,τι είδος ήταν ευαίσθητο και η διατήρησή του ήταν δύσκολη το πουλούσαν και τα χρήματα που έπαιρναν τα μοιράζονταν οι άνδρες της τροχαίας.
Η συνήθεια αυτή του Δήμου Αθηναίων, μεταφέρθηκε και στις επαρχιακές πόλεις και ε δικότερα στην πόλη μας, στο Ηράκλειο, από τις αρχές της δεκαετίας του εξήντα και συγκεκριμένα γύρω στα 1952-1953. Θα θυμούνται οι παλιότεροι Καστρινοί την βαρέλα της Τροχαία στο Μεϊντάνι μέσα στην οποία οι τροχονόμοι ρύθμιζαν την κίνηση των τροχοφόρων στην πόλης μας. Το έθιμο αυτό διατηρήθηκε για πολλά χρόνια, μέχρι που η πόλη μας εκσυγχρονίστηκε πλήρως με τους φωτεινούς της σηματοδότες.
Τα τελευταία χρόνια τέτοιες μέρες και συγκεκριμένα κάθε παραμονή Πρωτοχρονιάς έστω και για λίγο χρονικό διάστημα αυτό το έθιμο παίρνει πανηγυρικό χαρακτήρα με δώρα για τους ανθρώπους της τροχαίας μας, όπως και εκείνο τον παλιό καλό καιρό, των αρχών της δεκαετίας του εξήντα, στην οποία σας μεταφέρω, μέσω των σχολίων της καθημερινής ειδησεογραφικής ηρακλειώτικης εφημερίδας με τίτλο: “Η ΔΡΑΣΙΣ” που ήταν διιοκτήτης και Διευθυντής ο Κωνσταντίνος Καφφεντζάκης.
Τα γραφεία της εφημερίδας ήταν στην πλατειά στράτα (σημερινή Καλοκαιρινού) και οι τυπογραφικές της εγκαταστάσεις στην οδό Π. Ζερβουδάκη (στο παλιό χαμαμάκι) όπως ήξεραν την περιοχή οι παλιότεροι!
“Από τη συνεχή βροχή αυτών των ημερών οι αγρότες είναι ενθουσιασμένοι και γιορτάζουν με μεγαλύτερη χαρά. Οι χοίροι θα εσφάγησαν με μεγαλύτερη διάθεση και οι σχετικοί μεζέδες στους διαφόρους Μανώληδες θα έγιναν ”παρανάλωμα πυρός” με περισσότερη όρεξη. Μία από τις ασχολίες αυτών των ημερών είναι η προμήθεια του κατάλληλου “μποναμά” για οικείους και φίλους. Στις βιτρίνες των ωραίων πράγματι καταστημάτων, γυναικών και ανδρικών ειδών συνωστίζονται πάσης ηλικίας συμπολίτες μας. Αλλά ο μεγάλος μαγνήτης ιδιαιτέρως του ωραιόκοσμου, είναι οι βιτρίνες των χρυσοχοείων μας στις οποίες, δυστυχώς για τον πολύ κόσμο ισχύει το “φάτε μάτια ψάρια”.
Για το έθιμο της πίτας υπάρχουν σωροί αγγλικών λιρών που πωλούνται μόνο 1.500 δραχμές, ίσως για να κοντράρουν την πραγματική που όλο και ανεβαίνει. Εις τα καταστήματα παιχνιδιών, η κίνηση φαίνεται ζωηρή, παρόλα αυτά όμως οι καταστηματάρχες, δεν είναι ευχαριστημένοι από τον τζίρο.
Αλλά θα μου πείτε τόσες χιλιάδες παιχνιδιών και τόσοι πωλητές, που όσα παιχνίδια και αν πωληθούν, δεν φαίνονται”. Μέσω της εφημερίδας βλέπουμε κάποιες καταχωρήσεις διαφόρων καταστημάτων όπως: Το Χρυσοχοείο του Παύλου Φανουράκη που μας προσκαλεί λέγοντας “ο κόσμος πρέπει να πηγαίνει ρολόι…”. Ακόμα το κατάστημα Ανδρέα Βλάσση μας εξασφαλίζει τα καλύτερα δώρα “κοσμήματα τέχνης, ωρολόγια Ελβετίας”, το ίδιο και το χρυσοχοείο Κ. Γιαννίκου “πλούσιες συλλογές από κοσμήματα για τις γιορτές των πιο ψηφισμένων ευρωπαϊκών εργοστασίων”.
Από το κατάστημα ADAM’S “σας υπενθυμίζουμε ότι ένα καλό γλυκό, μια ποικιλία πτι φουρ, σε εκλεκτή εμφάνιση, ποιότητα και γεύση, λικέρ και σοκολάτες θα τα βρείτε κοντά μας”. Από τα καταστήματα νεωτερισμών Δημητρίου Κούτη “Υποκάμισα, γραβάτες Παρισίων / μόδας 1954 σε τιμές ασυναγώνιστες”. Εδώ που τα λέμε χρειάζεται και το διάβασμα ώρες – ώρες. Ένα καλό βιβλίο σίγουρα μας το παρέχουν τα βιβλιοπωλεία Κυριακάκη – Κλάδου, δίπλα στην αγροτική τράπεζα και η φωλιά του βιβλίου των Υιών Σπύρου Αλεξίου.
Εκτός από βιβλία στο βιβλιοπωλείο αυτό θα βρείτε στολίδια δέντρων, καθώς και κουρδιστά γερμανικά παιχνίδια. Φυσικά αμέτοχοι στη χαρά και στη φροντίδα των παιδιών για παιχνίδια και άλλα χριστουγεννιάτικα είδη είναι το κατάστημα – αποθήκη του Ιωάννη Γ. Δαμιανάκη, στην πλατειά Στράτα.
Όλα αυτά τέτοιες μέρες… Μέρες που η χαρά, η αγάπη, η υγεία και η ευτυχία ήταν και θα είναι το ζητούμενο για όλους μας. Από τη στήλη μας, σας ευχόμαστε καλή και ευτυχισμένη να είναι η νέα χρόνια, γεμάτη υγεία και χαρά!