Αίσια διανύουμε και την τελευταία εβδομάδα του Νοέμβρη. Μια εβδομάδα με πολλές γιορτές, όπως και όλος ο μήνας, πράγμα που έχει συμβάλλει και στην ονομασία του.
Μαζί βέβαια με τις γεωργικές ασχολίες, με τα καιρικά φαινόμενα με τις διάφορες συνήθειες, ο λαός μας τον αποκαλεί με διάφορα ονόματα τον Νοέμβρη: Σποριάς ή Σπορίτης, μεσοσπορίτης (εξαιτίας της γιορτής της Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας), Κρασομηνά (αφού σε πολλά μέρη την ημέρα του Αγίου Μηνά ανοίγουν και δοκιμάζουν τα νέα κρασιά οι άνθρωποι).
Εδώ βέβαια στην Κρήτη το νέο κρασί συνηθίζουν να το δοκιμάζουν στις 3 του Νοέμβρη, γιορτή του Άι Γιώργη του μεθυστή. Όμως και άλλες ονομασίες έχουν καθιερωθεί για τον Νοέμβρη. Επειδή η διάρκεια της ημέρας είναι πολύ μικρή τον λένε Χαμένο, Παχνιστής (επειδή κλείνουν τα ζώα στο παχνί, λόγω των καιρικών συνθηκών) και Αϊ Ταξιάρχης, Αϊ Φίλιππας και Αγιαντρέας λόγω των εορτών του.
Ένας μήνας που θέλει τους ανθρώπους να μαζεύονται στα σπίτια τους, αφού κατά το λαό μας το κρύο δυναμώνει, «αντριεύει» σύμφωνα με τη γιορτή του Αγίου Ανδρέα.
Όσες αγροτικές δουλειές είχαν απομείνει έπρεπε να τελειώσουν, προτού βασιλέψει η Πούλια και αρχίσει το έντονο κρύο, αλλά και οι βαρυχειμωνιές. Νοέμβρης! Ο μήνας που έβρισκε και βρίσκει ακόμα τους ανθρώπους στα χωράφια προκειμένου να μαζέψουν τις ελιές τους.
Παρόλο που εργατικά χέρια δεν υπάρχουν αφενός και αφετέρου το κόστος της ελαιοσυγκομιδής σχετικά με τα ημερομίσθια είναι μεγάλο. Επίσης ο μήνας που αρχίζει η σαρακοστή των Χριστουγέννων, η «σαρανταρά» που λέει και ο λαός μας, όπου στις διατροφικές συνήθειες των ανθρώπων, του παλιού καιρού κυρίως, κυριαρχούσε ο μπακαλιάρος ο παστός, ο λεγόμενος «φτωχογιάννης».
Τότε η τιμή του ήταν προσιτή, ο οποίος μαγειρευόταν με πολλούς τρόπους και η νοστιμιά του ήταν μοναδική. Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει και ως προς την τιμή αλλά και ως προς τις γεύσεις εκείνου του παλιού καλού καιρού!
Νοέμβριος! Ο τελευταίος μήνας του φθινοπώρου, ο οποίος κλείνει αυτή την εποχή με την εορτή του Αγίου Ανδρέα. Η εκκλησία μας γιορτάζει τον Άγιο Ανδρέα τον Πρωτόκλητο, αφού ήταν ο πρώτος μαθητής του Χριστού που εκλήθη από τον διδάσκαλό του να γίνει μαθητής και Απόστολος.
Ένα έθιμο «θερμαντικό» που καλούνται οι νοικοκυρές να το τηρήσουν την ημέρα της εορτής του Αγίου Ανδρέα, είναι το τηγάνισμα των λουκουμάδων, καθώς και των τηγανίτων με… το φρέσκο λάδι. Όταν αυτό δεν γίνει τότε λένε τρυπάει το τηγάνι, γι’ αυτό λέγεται και Άγιος Ανδρέας, «ο τρυποτηγανάς».
Σήμερα δεν έχω ακούσει να γίνεται κάτι τέτοιο, αφού οι νοικοκυρές αφενός δεν μαγειρεύουν στα ξύλα αλλά στις ηλεκτρικές κουζίνες και αφετέρου τα τηγάνια είναι ενισχυμένα και είναι δύσκολο να τρυπηθούν. Και για να είμαι ειλικρινής πολλάκις το μαγείρεμα το αποφεύγουν προτιμώντας λύσεις μέσω της «ντελίβερι» εξυπηρέτησης!
Θυμάμαι εκείνα τα χρόνια αυτές τις μέρες και ειδικά αυτή τη μέρα στο χωρίο μου τον Λαύκο του Νοτίου Πηλίου. Θυμάμαι τη γιαγιά μου τη Θεσσαλία (έτσι ήταν το όνομά της) να τηγανίζει τηγανίτες, όπως και όλες οι νοικοκυρές σχεδόν εκείνης της εποχής.
Ανάλογα με την κοινωνική διαστρωμάτωση το κάθε σπίτι χρησιμοποιούσε για τις τηγανίτες ανάλογο συνοδευτικό. Οι κατώτερες τάξεις χρησιμοποιούσαν λιωμένη ζάχαρη, τα μεσαία στρώματα πετιμέζι και οι πιο πλούσιες οικογένειες χρησιμοποιούσαν μέλι.
Το πετιμέζι το έφτιαχναν με μούστο τον οποίο έβραζαν, κατά τον βρασμό το νερό εξατμιζόταν και ό,τι απέμεινε μέλωνε. Αλλά και ο φωτισμός του σπιτιού που γινόταν με τον λύχνο ή την λάμπα είχε και αυτός διακρίσεις. Στα σπίτια των ευκατάστατων οικογενειών ο λύχνος ήταν δίπατος και είχε (4) τέσσερα φυτίλια ο καθένας.
Αυτό σήμαινε πολύ φωτισμό, αλλά και μεγάλη κατανάλωση λαδιού, αντίθετα με άλλες οικογένειες που χρησιμοποιούσαν το μονό λύχνο με ένα φυτίλι για λόγους οικονομίας. Αυτά για την ιστορία και μόνο. Ίσως για να θυμόμαστε εμείς οι παλιότεροι και να μαθαίνουν οι νέοι!
Νοέμβριος… πριν εκατό χρόνια στην πόλη μας!
«Συνελήφθησαν μικροί λωποδύτες, φωτογραφήθηκαν και τα πρόσωπά τους είναι στη διάθεση της αστυνομίας. Η εγκληματικότητα των μικρών παιδιών στην πόλη μας αυξάνεται διαρκώς, πράγμα πολύ θλιβερό για το μέλλον». Αυτήν την πληροφορία μας την παρέχει η ΝΕΑ ΕΦΗΜΕΡΙΣ από τη στήλη της ΠΕΝΝΙΕΣ, όπως και τις παρακάτω πληροφορίες που θα ακολουθήσουν:
«Στην πόλη μας ιδρύθηκε σχολή αυτοκινητιστών στην οποία θα εκπαιδεύονται οδηγοί αυτοκινήτων. Μιλάμε για τέλη Νοεμβρίου 1924. Υστέρα από την απαιτούμενη εκπαίδευση θα λαμβάνουν δίπλωμα σωφέρ από το υπουργείο μετά από εξέταση που θα προηγηθεί γι’ αυτούς στην Αθήνα.
Το κόστος απόκτησης διπλώματος ανέρχονταν σε 4-5 χιλιάδες δραχμές. Τέλος, από την προαναφερόμενη στήλη αναφέρονται τα εξής: «Οι λαμβάνοντες ρεύμα από την Λιμενικών μετανοούν πικρώς δια τούτο. Υπό τοιαύτας συνθήκας είναι αδύνατον να πεισθεί ο κόσμος να ηλεκτροφωτίσει τα σπίτια του και τα καταστήματά του.
Εν τοιαύτη περιπτώσει η Λιμενική Επιτροπή καταφέρει το πρώτον καίριον τραύμα κατά της επιχειρήσεώς του ηλεκτροφωτισμού».