Ήταν κάποτε μια καλή εφημερίδα, η Ελευθεροτυπία, η οποία φιλοξενούσε ενδιαφέρουσα αρθρογραφία. Ανάμεσα σε άλλους ακαδημαϊκούς, δημοσίευε σε αυτήν ωραία κείμενα ο καθηγητής του Ποινικού Δικαίου Νίκος Παρασκευόπουλος, υιοθετώντας συνήθως μια ισορροπημένη και τεκμηριωμένη προσέγγιση της επικαιρότητας, που πάντα δίνει ερεθίσματα για γενικότερους θεσμικούς προβληματισμούς.
Στις 5 Ιουλίου του 2009 ο τίτλος ήταν «Τεχνάσματα με τις ευθύνες των υπουργών» (εδώ το άρθρο http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=60582). Αφορμή το αιφνίδιο κλείσιμο της Βουλής, προκειμένου να εξασφαλισθεί η παραγραφή και να επιβληθεί η διακοπή της διερεύνησης σκανδάλων.
Είχαν προηγηθεί τότε και άλλα πρωτοφανή, όπως η αποχή της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας της ΝΔ από τις ψηφοφορίες και η άρνηση Σανιδά να διαβιβάσει στη Βουλή δικογραφίες στις οποίες άλλοι εισαγγελείς είχαν κρίνει ότι «σκόνταψαν» σε ευθύνες υπουργών.
Ο Νίκος Παρασκευόπουλος έγραφε τότε ότι «η πρόσφατη κοινοβουλευτική περιπέτεια κατά τη διερεύνηση υπουργικών ποινικών ευθυνών τραυμάτισε βαριά. Η δυσλειτουργία φάνηκε δομική, αφού καταγράφηκε ως προϊόν τόσο των ρυθμίσεων όσο και της καταχρηστικής εφαρμογής. Η Βουλή εδώ απέτυχε πλήρως».
Και προσέθετε: «Αν, λοιπόν, η συνταγματική ρύθμιση φάνηκε ανεπαρκής, είναι ιδίως επειδή δεν προέβλεψε μια Βουλή τόσο αδύναμη να ανταποκριθεί στοιχειωδώς στον ειδικό της δικαιοδοτικό ρόλο». Καταδείκνυε δε ότι «το τέχνασμα (της αποχώρησης των βουλευτών της πλειοψηφίας) αποτελεί κατάφωρη κατάχρηση των κοινοβουλευτικών θεσμών. Κατά το ισχύον Σύνταγμα, ο βουλευτής, καλώς ή κακώς, καλείται να κρίνει».
Αναφέροντας το αυτονόητο, ότι «το συμφέρον του τόπου ήταν οι υποθέσεις να διερευνηθούν και να κριθούν οι υπουργοί όπως όλοι οι πολίτες» ο συγγραφέας στηλιτεύει την «ανοίκεια» μεθόδευση του κλεισίματος της Βουλής και γράφει αυτές τις ωραίες φράσεις: «Η δημοκρατία χαρακτηρίζεται από διαβουλεύσεις, διαφάνεια και αλληλοσεβασμό, έστω κι αν η πολιτική της γίνεται προβλέψιμη και δύσκαμπτη, έστω κι αν έτσι κάποτε υστερεί σε στρατηγική ευελιξία. Η πολιτική της δημοκρατίας είναι αδεξιότερη αλλά ηθικότερη (…)».
Είναι πραγματικά μελαγχολικό να διαβάζεις αυτές τις φράσεις τη στιγμή που, με μια αλυσίδα τεχνασμάτων, μεθοδεύσεων, καταχρηστικής ψευδοερμηνείας του Συντάγματος, στρεψόδικης επίκλησης νόμων και κατάφωρης παραβίασης αρχών, η Χώρα ταλαιπωρείται από άλλη μια απόπειρα εργαλειοποίησης του ποινικού δικαίου με οφθαλμοφανείς και φθηνούς πολιτικούς υπολογισμούς. Ο σκοπός της επιχείρησης είναι προφανής και άλλωστε δεν κρύβεται, ομολογείται ανοιχτά. Ας το πούμε με τα λόγια του Νίκου Παρασκευόπουλου σ’ εκείνο το άρθρο: «μια ποινική υπόθεση μπορεί να προκρίνει έμμεσα αλλά αποτελεσματικά τη διακυβέρνηση του τόπου».
Η φράση βέβαια δικαιολογούσε τότε για ποιο λόγο πρέπει η ποινική ευθύνη των υπουργών να διέπεται από ειδικό δικονομικό καθεστώς…
Στην περίπτωση Novartis συμπυκνώνονται όλες οι παθογένειες, όλες οι πιθανές και απίθανες εμπνεύσεις και τεχνάσματα, όλων των ειδών οι δοκιμασίες για τις αντοχές του Κράτους Δικαίου και της Δημοκρατίας. Πρώτα η Εισαγγελία Διαφθοράς ερευνά όσο νομίζει, όπως και για όσο, ακόμα και τώρα, νομίζει, μετά η κυβερνητική πλειοψηφία συστήνει Επιτροπή για όποιους και για ότι νομίζει, τώρα η πλειοψηφία της Επιτροπής (δεν) διερευνά ότι νομίζει, μετά θα επιστραφεί ο φάκελος στη Δικαιοσύνη με μια διαπίστωση παραγραφής και ύστερα θα περιμένουμε να ανοίξει ο επόμενος, μέχρι τις εκλογές, φάκελος, που κάποιος θα νομίζει ότι συμφέρει.
Στο βωμό του απόλυτου σκοπού, της πολιτικής επιβίωσης, χρησιμοποιούνται όλα τα μέσα. Ποδοπατούνται δικαιοκρατικές εγγυήσεις, τα άμεσα όργανα της Πολιτείας αποποιούνται, στρεβλώνουν, εν τέλει ευτελίζουν τη θεσμική τους αποστολή.
Εάν το τελικό αποτέλεσμα των ενεργειών και παραλείψεων Δικαιοσύνης και Βουλής είναι και η σπίλωση να μείνει και το σκάνδαλο να μη διερευνηθεί και το νοσηρό πολιτικό κλίμα να επικρατήσει, τότε θα πρόκειται για μια συνολική αποτυχία των θεσμών, με πολύ συγκεκριμένες ευθύνες όμως.
Η απόπειρα «πρόκρισης της διακυβέρνησης του τόπου από μια ποινική υπόθεση», υπό τις συνθήκες που τελείται, τραυματίζει βαριά και τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δικαιοσύνη.
Το ποιος τελικά κερδίζει μένει να το δούμε. Πάντως δεν θα είναι η ποιότητα της Δημοκρατίας.
* Ο Γιάννης Φ. Ιωαννίδης είναι δικηγόρος, πρώην ΓΓ Διαφάνειας & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης