Η Στατιστική Υπηρεσία της Ε.Ε. (η Εurostat) δημοσιεύει κάθε χρόνο στοιχεία για το κατά κεφαλή Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) των κρατών-μελών της Ε.Ε. και των περιφερειών τους σε Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης (ΜΑΔ) του προ-προηγούμενου έτους.
Η καθυστέρηση αυτή οφείλεται στη δυσκολία συλλογής των στοιχείων αυτών από το κάθε ένα κράτος και την επεξεργασία τους από τη Εurostat. Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία είναι για το έτος 2015 και τα στοιχεία για το 2016 θα δοθούν στη δημοσιότητα προς τα τέλη του 2018 (Οι ΜΑΔ παίρνουν υπόψη τις διαφορές πληθωρισμού στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. από το μέσο όρο στο σύνολο της Ε.Ε. ώστε να είναι δυνατόν να γίνουν συγκρίσεις τόσο ανάμεσα σ’ αυτά όσο και ανάμεσα στις περιφέρειές τους).
Η παγκόσμια κρίση που ξέσπασε το 2008 και, κυρίως, τα τρία Μνημόνια που επιβλήθηκαν στη χώρα από τους δανειστές μας, εκτός από τη φτωχοποίηση της χώρας που βιώνουμε τα τελευταία οκτώ χρόνια, αύξησαν, όπως θα φανεί στη συνέχεια, και την απόκλιση της χώρας από το μέσο όρο της Ε.Ε.28 καθώς και την ανισότητα ανάμεσα στις 13 Περιφέρειές της.
Προκειμένου να εξετάσουμε τις επιπτώσεις αυτές της κρίσης και των μέτρων των Μνημονίων συγκρίνουμε το κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ΜΑΔ της χώρας μας και των περιφερειών της με εκείνο της Ε.Ε. των 28 (Ε.Ε.28) ως συνόλου το έτος 2015 σε σχέση με το 2008. Τα στοιχεία που δίνονται στον Πίνακα είναι από τη βάση δεδομένων της Eurostat.
Στις τρεις πρώτες στήλες του Πίνακα δίνεται το κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ΜΑΔ της χώρας μας και των περιφερειών της καθώς και της Ε.Ε.28 τα έτη 2008 και 2015 και η ποσοστιαία μεταβολή του. Στις τρεις τελευταίες δίνονται τα ίδια στοιχεία ως ποσοστό τους κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ΜΑΔ της Ε.Ε.28 ως συνόλου (Ε.Ε.28=100). Όσο μεγαλύτερη είναι η διαφορά του κατά κεφαλή ΑΕΠ της χώρας μας από το 100 τόσο αυξάνεται και η απόκλισή της από το μέσο όρο του κατά κεφαλή ΑΕΠ και χειροτερεύει η θέση της σ’ αυτήν.
Από την 3η στήλη του Πίνακα φαίνονται οι πολύ μεγάλες διαφορές στη μείωση του κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ΜΑΔ των Περιφερειών της χώρας (από 24,7% στα Ιόνια Νησιά μέχρι 2,7%) στη Δυτική Μακεδονία. Ακόμα μεγαλύτερες, όπως φαίνεται από την τελευταία στήλη του Πίνακα, είναι οι διαφορές της μείωσης του κατά κεφαλή ΑΕΠ ως ποσοστού της Ε.Ε.28 (από 32,5% στα Ιόνια Νησιά μέχρι 12,7% στη Δυτική Μακεδονία).
Η μικρότερη μείωση στη Δυτική Μακεδονία οφείλεται στο ότι στην περιφέρεια αυτή λειτουργούν οι λιγνιτικοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, η κατανάλωση της οποίας δεν μειώθηκε σημαντικά.
Αύξηση ή μείωση του κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ΜΑΔ προκαλούν από τη μια μεριά η αύξηση ή μείωση του συνολικού ΑΕΠ και από την άλλη η μείωση ή αύξηση του πληθυσμού. Πιο συγκεκριμένα στη μείωση του κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ΜΑΔ:
– Του Συνόλου Χώρας, της Κρήτης, του Νότιου Αιγαίου και της Στερεάς Ελλάδας προκάλεσαν όχι μόνο (και κυρίως) η μείωση του συνολικού ΑΕΠ τους αλλά και η μικρή αύξηση του πληθυσμού τους.
– Των υπόλοιπων 10 Περιφερειών προκάλεσε η μείωση του συνολικού ΑΕΠ τους. Η μείωση αυτή μετριάστηκε λίγο από τη μείωση του πληθυσμού τους.
Εξαιτίας των διαφορών στη μεταβολή του κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ΜΑΔ των περιφερειών της χώρας σημειώθηκαν ανακατατάξεις στη σειρά τους με βάση το ύψος του. Πιο συγκεκριμένα η θέση 3 Περιφερειών βελτιώθηκε και 4 χειροτέρευσε ενώ των υπόλοιπων 6 παρέμεινε αμετάβλητη. Βελτίωση της θέσης του είχαν: τα Ιόνια Νησιά από την 9η θέση το 2008 στην 4η το 2015, η Πελοπόννησος από την 8η στην 7η και η Ήπειρος από τη 13η στη 12η Χειροτέρευση της θέσης τους είχαν: το Βόρειο Αιγαίο από την 6η θέση το 2008 στην 9η το 2015, η Στερεά Ελλάδα από την 4η στην 6η, η Ανατολική Μακεδονία & Θράκη από τη 12η στη 13η και η Κεντρική Μακεδονία από την 7η στην 8η. Η Κρήτη τα δύο έτη κατείχε την 5η θέση ενώ την 1η η Αττική.
Αποτέλεσμα της μείωσης του κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ΜΑΔ της χώρας ήταν, όπως φαίνεται από την τελευταία γραμμή του Πίνακα, να υπάρξει αύξηση της απόκλισης του από το αντίστοιχο της Ε.Ε. από 1.700 ΜΑΔ ή 6,5% το 2008 σε 9.500 ΜΑΔ ή 32,6% (!) το 2015. Η απόκλιση αυτή είχε ως συνέπεια η Ελλάδα από τη 15η θέση που κατείχε 2008 ανάμεσα στα 28 κράτη μέλη της Ε.Ε. με βάση το ύψος του κατά κεφαλή ΑΕΠ να κατολισθήσει στην 24η (!) το 2015. Τα μόνα κράτη που είχαν χαμηλότερο από την Ελλάδα κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ΜΑΔ το 2015 ήταν η Λετονία, η Κροατία, η Ρουμανία και η Βουλγαρία.
Επιπλέον, όπως φαίνεται από τις διαφορές στη μείωση του κατά κεφαλή ΑΕΠ αυξήθηκε και η ανισότητα ανάμεσα στις περιφέρειες της χώρας. Π.χ. κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ΜΑΔ της Κρήτης το 2008 ήταν κατά 34,3% χαμηλότερο από εκείνο της Αττικής ενώ το 2015 ήταν κατά 37,3%. Συνολική αύξηση της ανισότητας ανάμεσα στις περιφέρειες προκύπτει από τον υπολογισμό του δείχτη ανισότητας.
*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην: αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ