Ο εσωτερικός διχασμός Βενιζελικών-Βασιλοφρόνων και η επάνοδος του βασιλιά Κωνσταντίνου, που προκάλεσε την μεταστροφή της στάσης Γάλλων και Ιταλών υπέρ της Τουρκίας, θεωρείται για τους πολλούς ιστορούντες, το κύριο αίτιο της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Όμως ελάχιστοι γνωρίζουν ότι το βασικότερο αίτιο της καταστροφής, όπως θα δούμε παρακάτω, υπήρξε η γενναία στήριξη του καθεστώτος Κεμάλ από το επαναστατικό Ρωσικό καθεστώς του Λέ-νιν, σε συνδυασμό με την εναγώνια προσπάθεια των Συμμάχων της ΑΝΤΑΝΤ, να τον αποσπάσουν από την «αγκαλιά» των Μπολσεβίκων, των νικητών της Οκτωβριανής Επανάστασης, για λόγους γεωπολιτικούς και του ελέγχου των πετρελαίων της ΜΟΣΟΥΛΗΣ, εγκαταλείποντας τον Βενιζέλο και την Ελλάδα στην πιο δύσκολη της στιγμή.
Στην «ζυγαριά» των συμφερόντων των Δυτικών βάρυνε η αναδυόμενη απειλή του Κομμουνιστικού κίνδύνου.
Είναι γεγονός, βέβαια, ότι με τη Συνθήκη της Άγκυρας ή Συνθήκη Φραγκλέν Μπουϊγιόν (20/10/1921), οι Γάλλοι παραβιάζοντας προηγούμενες Συνθήκες των μελών της ΑΝΤΑΝΤ προχώρησαν σε υπογραφή Συνθήκης με μη νόμιμη κυβέρνηση. Ανάμεσα στους όρους αυτής της Συνθήκης, ήταν η εκκένωση της Κι-λικίας από τα γαλλικά στρατεύματακαι η παράδοση μεγάλης ποσότητας οπλισμού του στρατού της Γαλλίας που βρισκόταν εκεί στους Τούρκους, αν και οι Γάλλοι γνώριζαν ότι αυτά θα χρησιμοποιούνταν εναντίον των Ελλήνων. Οι Βρετανοί κράτησαν σαφώς καλύτερη στάση, ιδιαίτερα λόγω του φιλέλληνα υπουργού λόρδου Κόρζον (Curson) ο οποίος σχεδόν πάντα υπερασπιζόταν τις θέσεις της χώρας μας.
Ο φιλέλληνας Γάλλος πρωθυπουργός Κλεμανσό υποσχόμενος διπλωματική βοήθεια στη χώρα μας στα ζητήματα της Μικράς Ασίας και της Θράκης, ζήτησε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο να στείλει η Ελλάδα ένα Σώμα Στρατού στην εκστρατεία στην ΚΡΙΜΑΙΑ.
Ο Βενιζέλος δέχτηκε αν και έβλεπεότι η συγκεκριμένη επιχείρηση ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνη. Η εκστρατεία δεν ήταν καλά οργανωμένη, συμμετείχαν σ’ αυτή πολύ λιγότερες δυνάμεις απ’ ό,τι πιστευόταν αρχικά (12 γαλλικά τάγματα, αμφίβολης μαχητικής ικανότητας, ένα ρουμανικό σύνταγμα και δύο ελληνικές μεραρχίες). Το ελληνικό εκστρατευτικό σώμα, με 23.551 άνδρες, υπό τονΕλληνοβαυαρό Στρατηγό, Νίδερ, έφτασε στην Οδησσό στις 21 Ιανουαρίου 1919. Είναι γνωστή η αποτυχία της εκστρατείας αυτής και η επικράτηση των μπολσεβίκων. Στα τέλη Απριλίου 1919 αποχώρησε από την Κριμαία η ελληνική δύναμη, η οποία πολέμησε με μεγάλη γενναιότητα και είχε σοβαρές απώλειες: 398 νεκρούς και 657 τραυματίες. Το κακό όμως για τη χώρα μας δεν σταμάτησε εκεί. Το νέο Σοβιετικόκαθεστώς, λόγω της ελληνικής εναντίον του εκστρατείας, συμμάχησε κατά της Δύσης με τους Τούρκους εθνικιστές οι οποίοι πολεμούσανεναντίον της δυτικής κυριαρχίας αλλά και της Οθωμανικής (σουλτανκής κυβέρνησης) που είχε συνθηκολογήσει με τους Δυτικούς Συμμάχους. Οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ μπολσεβίκων και Τούρκων εθνικιστών (κεμαλικών) ξεκίνησαντον Αύγουστο του 1920. Στις 19 Νοεμβρίου 1920, με τη Συνθήκη του Alexandropol, οι δυο πλευρές μοίραζαν την Αρμενία και αποκτούσαν κοινά σύνορα. Να υπενθυμίσουμε ότι τον Ιούλιοτου 1920, είχε υπογραφεί η Συνθήκη των Σεβρών, με την οποία γεννιόταν η Ελλάδα “των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών”, ενώ την 1η Νοεμβρίου 1920, ο Βενιζέλος ηττήθηκε στις εκλογές που ο ίδιος προκάλεσε και τον Δεκέμβριο του ίδιουχρόνου, μετά από δημοψήφισμα, επέστρεψε στην Ελλάδα, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος.
Η εξέλιξη αυτή δυσαρέστησε τους Συμμάχους που άλλαξαν στάση απέναντι στη χώρα μας με τις γνωστές τραγικές συνέπειες. Ο κυριότερος όμως λόγος, όπως τονίσαμε παραπάνω, ήταν το γεγονός ότι προσπαθούσαν να αποσπάσουν τον Κεμάλ από την επιρροή του Λένιν. Από τα τέλη Ιουλίου 1920, είχεαρχίσει η αποστολή όπλων και χρυσού σε πολύ μεγάλες ποσότητες από τους Σοβιετικούς προς τον Κεμάλ. Πρώτη αποστολή, όπως γράφει ο αείμνηστος Νεοκλής Σαρρής, έγινε με τον Χαλίλ πασά που μετέφερε στους κεμαλικούς χρυσό αξίας 100. 000 οθωμανικών λιρών.
Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, ο Γιουσούφ Κεμάλ (Τεγκισρέκ) παρέδωσε στον Κεμάλ 1.000.000 χρυσά ρούβλια. Στις 16 Μαρτίου 1921, στη Μόσχα, υπογράφτηκε ανάμεσα στη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας και τη Ρωσική Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία η λεγόμενη Συνθήκη της Μόσχας-Συνθήκη Αδελφοσύνης.
Επικεφαλής ήταν ο Βλαντιμίρ Λένιν και επικεφαλής της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας ήταν ο Κεμάλ Ατατούρκ. Να σημειώσουμε ότι ούτε η ΕΣΣΔ είχε ιδρυθεί τότε (αυτό έγινε το 1922) ενώ η διεθνώς αναγνωρισμένη τουρκική κυβέρνηση εκείνη την εποχή ήταν αυτή του σουλτάνου Μεχμέτ VI (6ου), οοποίος είχε υπογράψει τη Συνθήκη των Σεβρών, που είχε αποκηρύξει ο Κεμάλ. Φυσικά, η επίσημη τουρκικήκυβέρνηση (του Σουλτάνου) δεν κλήθηκε στη Μόσχα. Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Μόσχας, η Τουρκία παραχώρησε στη Γεωργία το Βατούμ και την περιοχή βόρεια του χωριού Σαρπ (Sarp) ενώ πήρε από τη Ρωσία το Καρς (το οποίο είχε περιέλθει στη Ρωσία 1878 με τη Συνθήκη του Βερολίνου) και το Αρνταχάν.
“Ως αποτέλεσμα της Συνθήκης, οι Σοβιετικοί προμήθευσαν τους εθνικιστές με όπλα και πυρομαχικά τα οποία οι Τούρκοι (τα) χρησιμοποίησαν με επιτυχία σε ένα πόλεμο ενάντια στην Ελλάδα το 1921-22”. Πρόκειται φυσικά για τη Μικρασιατική Εκστρατεία, όπου οι δυνάμεις του Κεμάλ, τροφοδοτούνταν με όπλα και πυρομαχικά από τους Σοβιετικούς. Δυστυχώς, δεν είναι μόνο αυτό. Στο δίτομο βιβλίο του “Η Ιστορία του Ελληνικού Στρατού (1833-1949)”, αναφέρεται ότι “Μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Μόσχας, παραδίδονται στους Τούρκους 10.000.000 χρυσά ρούβλια, από τα οποία τα 4.000.000 μεταφέρονται από τον Γιουσούφ Κεμάλ, τον Απρίλιο του 1921.
Το 1. 400. 000 μεταφέρεται από τον Φρούνζε (Mikhail Vasilyerich Frunze) τον Δεκέμβριο του ιδίου χρόνου και η τελευταία αποστολή 3.500.000 παραδίδεται τον Μάιο του 1922. Δηλαδή συνολικά 11.000.000 χρυσά ρούβλια και 100.000 χρυσές οθωμανικές λίρες. Η βοήθεια αυτή αντιστοιχεί σε 80.000.000 περίπου τουρκικές χάρτινες λίρες της εποχής.
Όμως η ιστορία επαναλαμβάνεται. Νέα ολέθρια, για την Ελλάδα, σχέση, έχουμε τη νέα συνέργεια Πούτιν- Ερντογάν. Ρωσικοί Πύραυλοι S400, προ-σφορά στην Νατοϊκή Τουρκία, Ρώσοι κατασκευάζουν το πυρηνικό μεγάλο εργοστάσιο του Ακουγιού κ.λπ., Ρώσοι ενθαρρύνουν τον Ερντογάν, που έχει γίνει ο ταραξίας της περιοχής της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, απειλώντας τα εθνικά δικαιώματα της χώρας μας, με στόχο τελικά τη «Διάλυση» της Ν.Α. πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Αποκορύφωμα αυτών των τουρκικών προκλήσεων υπήρξε η απόφαση του Ερντογάν για την μετατροπή του Ναού της Αγίας Σοφίας σε Τζαμί. Ποια ήταν η αντίδραση του ορθόδοξου Πούτιν; Μέσω του εκπροσώπου του ανα-κοίνωσε ότι στο ρωσικό λαό, ότι «είναι προς τον συμφέρον του διότι εξασφάλισε να εισέρχονται οι Ρώσοι επισκέπτες… δωρεάν!». Μεγάλο Αγκάθι, λοιπόν, για την Ελλάδα είναι, διαχρονικά, οι ολέθριες σχέσεις παλαιά Λένιν-Κεμάλ και σήμερα Πούτιν-Ερντογάν.
*Ο Δημήτρης Κων. Σαρρής είναι πρώην γγα, υφυπουργός και νομάρχης Ηρακλείου