Όσοι τυχαίνει να διαβάζουν κείμενά μου ξέρουν πως αποφεύγω να ασχολούμαι με ζητήματα διαφθοράς. Κι αυτό διότι θεωρώ πως προτάσσονται πάντα οι πολιτικές. Δεν ανήκω όμως στην κατηγορία όσων θεωρούν τη διαφθορά αναπόφευκτη ή πως η ποιοτική αναβάθμιση της Δημοκρατίας θα προκύψει καλύτερα με διεφθαρμένα παρά με αδιάφθορα πολιτικά στελέχη.
Με αυτό το δεδομένο κρίνω άξια σύγκρισης την πρόσφατη επιχείρηση πολιτικής κάθαρσης στην Ισπανία. Πολλοί φαίνεται πως ΔΕΝ ενδιαφέρονται καθόλου να αντλήσουν διδάγματα από τέτοιες εξελίξεις και τις αποσιωπούν.
Θα προτιμούσαν άλλωστε οι ίδιοι να ρίξουν αλλού την ευθύνη πτώχευσης της χώρας ή να την παρουσιάσουν σαν ένα απλό παραπάτημα σε μια ομαλή κατά τα άλλα πορεία. Η μεγάλη πλειοψηφία του λαού, αντίθετα, κι αν κρατεί πισινή περιμένοντας να βγάλουν άλλοι απ’ τη φωτιά τα κάστανα, ξέρει σίγουρα και τους ένοχους της κρίσης και την αναγκαιότητα θετικού παραδειγματισμού, και την κρισιμότητα που έχει η υπέρβασή της για την επιβίωση της χώρας.
Οι βαριές καταδίκες εκατοντάδων ετών εναντίον 53 στελεχών του Ισπανικού Λαϊκού Κόμματος επιβλήθηκαν για τρεις κατηγορίες εγκλημάτων. Υποστηρίζεται μάλιστα πως αν ίσχυαν κατά την τέλεσή τους οι ποινές που έχουν έκτοτε θεσπισθεί, οι καταδίκες θα ήταν εξοντωτικές: Η πρώτη κατηγορία αφορούσε τη διαχείριση τραπεζικών κεφαλαίων για στεγαστικά προγράμματα κυρίως μιας μεγάλης ισπανικής τράπεζας, της BANKIA. Η δεύτερη κατηγορία αφορούσε αποφυγή φορολόγησης και ξέπλυμα βρώμικου χρήματος από πολιτικά πρόσωπα.
Η τρίτη κατηγορία αφορούσε παράνομες προεκλογικές δαπάνες, κυρίως σε περιπτώσεις επανεκλογής περιφερειακών αξιωματούχων, στη Μαδρίτη και αλλού. Εκτός των ποινών που προαναφέρθηκαν, η καταδίκη των στελεχών του Λαϊκού Κόμματος είχε σαν άμεσο αποτέλεσμα την ανατροπή της κυβέρνησης Ραχόι με διαμόρφωση ενός νέου πολιτικού σκηνικού.
Άμεσα αντιλαμβάνεται κανείς ότι οι συνταρακτικές εξελίξεις που προκλήθηκαν στην Ισπανία εξαιτίας της πολιτικής διαφθοράς στελεχών ενός κόμματος αντιστοιχούν στην Ελλάδα με απλά και ασήμαντα πταίσματα. Εκεί που προκλήθηκαν δικαστικές καταδίκες και πολιτικές ανατροπές στην Ισπανία από ένα τραπεζικό σκάνδαλο, στην Ελλάδα ΔΕΝ ιδρώνει το αυτί του παλαιοκομματικού συστήματος για δεκάδες παρόμοιες περιπτώσεις.
Από τη δεκαετία του ’80 ξεκίνησε και μετατράπηκε σε χιονοστιβάδα τραπεζικών σκανδάλων, με διασπάθιση του δημόσιου χρήματος, κατάρρευσης λαϊκών εισοδημάτων, χωρίς να υπάρξει ουσιαστικός δικαστικός έλεγχος. Κατάπτυστα νομοθετήματα επί πληρωμή και εξανέμιση του δημόσιου πλούτου σε κρατικές Τράπεζες και Ταμεία (όπως η ΕΤΒΑ, η ΑΤΕ, ο ΕΟΜΜΕΧ) μπήκαν στα αζήτητα χωρίς ποτέ να εντοπισθούν ένοχοι και να αποδοθούν ευθύνες.
Ο ιδρώτας των φορολογουμένων διοχετεύθηκε σ’ όλες τις σκανδαλώδεις περιπτώσεις σε σουρωτήρια και δεν υπάρχουν μηχανισμοί έρευνας και ελέγχου ούτε για το πού έχουν διαρρεύσει, ούτε για τις ευθύνες αυτών που κρατούσαν τις κάνουλες της διαφθοράς.
Θεωρούμενο σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος η Ελλάδα στερείται μηχανισμών που στις ομόλογές μας χώρες, όπως η Ισπανία, επιβλέπουν υπέρ του δημοσίου συμφέροντος. Στην πραγματικότητα προσβάλλει το δημόσιο αίσθημα ο επιλεκτικός εντοπισμός εξιλαστήριων θυμάτων σαν τον Κοσκωτά και το Λαυρεντιάδη, όταν μάλιστα επιβραβεύονται και τιμούνται οι διαχρονικοί eviva koskota.
Η ελληνική περίπτωση
Τα συστημικά κόμματα, κόντρα στα δεδομένα, έχουν την τάση να δημιουργούν μαξιλαράκια ασφαλούς πτώσης σε δυσμενείς καταστάσεις, μεταξύ των οποίων οι ρήσεις «όλοι ίδιοι είναι» ή «παντού τα πάντα». Για παράδειγμα εξισώνουν την πτώχευση της χώρας μας με τις οικονομικές κρίσεις της Κύπρου, της Ισλανδίας και Ιρλανδίας, των χωρών της Ιβηρικής.
Όμως ΔΕΝ είναι ανάλογες ή αντίστοιχες περιπτώσεις με τη δική μας: Κύπρος, Ισλανδία και Ιρλανδία μπήκαν στον κυκεώνα της διεθνούς τραπεζικής κρίσης μετά το 2008, η πρώτη από αυτές μάλιστα κατά κύριο λόγο διότι φορτώθηκε το τραπεζικό της σύστημα με ομόλογα του ελληνικού δημοσίου, ενώ και οι χώρες της Ιβηρικής, που κατά βάση μπήκαν στη δίνη της τραπεζικής κρίσης, δεν απέχουν μεν από το υπέρογκο ποσοστό του δικού μας χρέους, κοντά δυο φορές το τζίρο στην περίπτωση της Ελλάδας.
Διαχειρίζονται όμως τα οικονομικά τους με άλλα παραγωγικά δεδομένα. Ταυτόχρονα η χώρα μας είναι η μόνη με τη σκληρή εμπειρία αλλεπάλληλων περιστατικών χρεωκοπίας που ποτέ δεν μας γίνεται μάθημα, παρά τις καταστροφές που έχει προκαλέσει.
Αναλογικά με τις μεγάλες, ως ένα σημείο αυτοκαταστροφικές κρίσεις που περνά η χώρα μας, ΔΕΝ είναι όμοια η περίπτωσή της με καμιάς άλλης στον τομέα της αντιμετώπισης της δημόσιας διαφθοράς. Για παράδειγμα, η δεύτερη κατηγορία αδικημάτων που επέσυρε τις σκληρές καταδίκες των ισπανικών δικαστηρίων αναφέρεται σε πράξεις που επισύρουν στην Ελλάδα απλές διοικητικές κυρώσεις.
Πραγματικά η υπέρβαση των ορίων χρηματοδότησης αυτοδιοικητικών ή και εθνικών ακόμη εκλογών που αποτέλεσαν πέτρα σκανδάλου στην Ισπανία, στην Ελλάδα δεν επισύρουν δικαστικές κυρώσεις, ενώ και οι ύποπτες χρηματοδοτήσεις από ιδιώτες με αναμενόμενα οφέλη μόλις πρόσφατα οριοθετήθηκαν στη χώρα μας με φραγμούς επιτρεπόμενων ορίων.
ΔΕΝ εξυπηρετεί τη χώρα και το δημόσιο συμφέρον να συμπεριφέρεται το κράτος σαν ιδιόρρυθμο και απροσάρμοστο, συγκριτικά με τους κανόνες θέσμισης και λειτουργίας στις κοινωνίες όλων των άλλων εθνών. Η Ελλάδα πρέπει το δίχως άλλο να γίνει μια πραγματική Δημοκρατία με θεσμούς λαϊκής κυριαρχίας και αρχές λειτουργίας ενός κράτους δικαίου, με διαφάνεια στις αποφάσεις και τα δημόσια οικονομικά.
Παρά το ότι κάθε μορφής κακοδιαχείριση είναι ανεπίτρεπτη, όπως οι περιπτώσεις χρηματισμού των Ισπανών πολιτικών που καταδικάστηκαν, ξεπερνά κάθε όριο εξήγησης ο παράνομος πλουτισμός με θύματα την άμυνα και την ασφάλεια της χώρας, την υγεία του λαού και τις βασικές υποδομές του κράτους. Τέτοιες συμπεριφορές που βιώσαμε δυστυχώς επί δεκαετίες έχουν ήδη συνειδητοποιηθεί από τους πολίτες και απορριφθεί σαν τρόπος άσκησης της πολιτικής εξουσίας.
Συνιστά μοναδικό ευρωπαϊκό φαινόμενο η λειτουργία του κράτους μας με τη δομή ενός ιδιότυπου Περονισμού που κυριάρχησε στην κοινωνία με ένα απαράδεκτο «εκδημοκρατισμό» της διαφθοράς.
Το σύστημα αυτό έχει πολιτογραφηθεί στην Ελλάδα με τη θρασύτατη επικεφαλίδα του «μαζί τα φάγαμε», σε συνθήκες που η βλάβη σε βάρος του δημόσιου συμφέροντος κατανέμεται σαν όφελος μεγάλων δομών πυραμίδων στις προμήθειες της φαρμακευτικής κάλυψης του λαού και των στρατιωτικών δαπανών της χώρας, για να περιοριστούνε σε λίγους τομείς.
Είναι δε βέβαιο πως δεν τιμά το λαό η αποδοχή και πολιτική συνηγορία υπέρ παρόμοιων καταστάσεων που έριξε την Ελλάδα στα βράχια και φτωχοποίησε τη μεγάλη πλειονότητα των πολιτών. Η χώρα για να επιβιώσει πρέπει να επιλέξει διαφορετικές πολιτικές ενάρετων διαδρομών σε πολλά επίπεδα της καθημερινότητάς της.
Πάνω από όλα πρέπει να αποκαταστήσουμε τη λειτουργία του κράτους με τρόπους που θα αποδειχθούν αδιάβλητοι και θα αξιοποιούν τα θετικά διδάγματα και τις δημοκρατικές εμπειρίες άλλων λαών.
Μερίδα του πολιτικού μας προσωπικού προσπαθεί σήμερα να δημιουργήσει ένα κλίμα μετατόπισης ευθυνών και αρλουμπολογίας για κάθε άλλο ζήτημα, εκτός των καίριων τομέων που θα αξιοποιούν τα δραματικά διδάγματα των κρίσεών μας και θα εισάγουν σοβαρές και υπεύθυνες λύσεις που επιλέγουν άλλες χώρες.
Τα θετικά παραδείγματα αναφύονται καθημερινά μπροστά μας, όπως και τα αδιέξοδα που απειλούν τη μοίρα του τόπου και των παιδιών μας. Μια σημαντική μερίδα του ελληνικού λαού, πιστεύω πως είναι αποφασισμένη να τα αξιοποιήσει όλα αυτά χωρίς περισπασμούς.
* O κ. Νίκος Λεβεντάκης είναι μηχανικός