Τα τελευταία χρόνια, οι πολίτες των περιφερειών της χώρας μας, αντιμετωπίζουν οξυμμένα προβλήματα. Υπάρχουν τα κοινά για όλη την επικράτεια όπως η ανεργία, η ελλιπής χρηματοδότηση της παιδείας και της υγείας, η ακρίβεια. Υπάρχουν όμως και τοπικά προβλήματα και ανάγκες, διαφορετικά σε κάθε περιφέρεια, που όμως πονάνε το ίδιο.
Το υδροκέφαλο ελληνικό κράτος συνεχίζει να αντιστέκεται στην παραχώρηση ουσιαστικών αρμοδιοτήτων –στην πράξη-στις περιφέρειες. Κύριο μέλημα των κυβερνήσεων της δεξιάς ήταν και είναι να εκλεγούν «δικοί τους» άνθρωποι στους δύο βαθμούς της αυτοδιοίκησης. Από τη μια να «λιβανίζουν» τον αρχηγό – μεσσία, από την άλλη ικέτες και «καλά παιδιά» χωρίς διάθεση διεκδίκησης. Αυτή την οσφυοκαμψία τους την μεταφέρουν και στους πολίτες: Σιγά – σιγά, παρακαλετά, ο πρωθυπουργός θα λύσει όλα τα προβλήματά μας. Παιδιά προσοχή μην τον εκνευρίσουμε και μας πάρει από κακό μάτι… είναι και σε κρίσιμη ηλικία… θα δείτε, θα ’ρθεί και η σειρά μας…
Εξειδικεύοντας το σημείωμά μου αναφέρομαι στα ακριτικά νησιά, ιδιαίτερα στο ανατολικό Αιγαίο αλλά και στη Γαύδο μας.
Ας δούμε τα δεδομένα.
Υπάρχουν περισσότερα από 15 νησιά με λιγότερους από 100 κατοίκους τη χειμερινή περίοδο. Σε μερικά υπάρχουν δημοτικά σχολεία, με ελάχιστους μαθητές, υπολειτουργούντες αστυνομικοί σταθμοί και λιμενικές υπηρεσίες, στοιχειώδης ηλεκτροπαραγωγή, δημοτικές υπηρεσίες και υπηρεσίες υγείας.
Τα νησιά αυτά είναι σε επικίνδυνο βαθμό ολιγάνθρωπα, εξαιρετικά αραιοκατοικημένα. Οι λόγοι, οι αιτίες, οι συνέπειες είναι γνωστές στον καθένα. Αν όλη η χώρα έχει έντονο δημογραφικό πρόβλημα τα νησιά αυτά το έχουν σε απελπιστική κατάσταση.
Στην απέναντι μικρασιατική ακτή «συνωστίζονται» εκατομμύρια φτωχών Τούρκων, οικονομικών μεταναστών, θύματα εμφυλίων πολέμων αλλά και επεμβάσεων των μεγάλων δυνάμεων, πολιτικοί πρόσφυγες, που αναζητούν μέσω της μετανάστευσης να ξεφύγουν από τη μιζέρια και να βελτιώσουν την κατάστασή τους.
Οι κυβερνήσεις της Τουρκίας δεν φημίζονται για τον σεβασμό και την τήρηση των κανόνων καλής γειτονίας. Έχουν σχεδιάσει την εξωτερική τους πολιτική σε βάθος εκατονταετίας και βάλε.
Η Ελλάδα είναι ίσως σε πρώτη προτεραιότητα. Η Τουρκία θέλει πάντα εκκρεμότητες στα σύνορά της. Όποιος πιστεύει πως θα λυθεί τελειωτικά κάποιο συνοριακό θέμα με την Τουρκία κάνει μεγάλο λάθος. Αν τυχόν επιλυθεί, η γείτονα θα «εφεύρει» άλλο, μέχρι να επανέλθει στο πρώτο. Αυτό δίδαξε ο Κεμάλ Ατατούρκ στους επιγόνους του και αυτό εφαρμόζουν με ευλάβεια1.
Στο σημείωμά μου θα καταθέσω τις σκέψεις μου σχετικά με το τι πρέπει να κάνει το κράτος μας στα ακριτικά νησιά, πως θα τα στηρίξει μακροπρόθεσμα, ουσιαστικά, δίχως μιζέριες και μικροπολιτικές. Ίσως κάποιοι με ειδικές σπουδές και γνώσεις να ενδιαφερθούν και να καταθέσουν τις δικές τους.
Οι προτάσεις μου έχουν προκύψει από πολλές συζητήσεις με ντόπιους ακρίτες, με δασκάλους, αστυνομικούς, λιμενικούς, γιατρούς και στρατιωτικούς που κατά καιρούς υπηρέτησαν σε ακριτικά νησιά του Αιγαίου και στη Γαύδο.
Στοχεύουν στην επάνδρωση κρατικών υπηρεσιών στα νησιά μας ικανών αριθμών ειδικοτήτων σύγχρονων αναγκών για την στήριξη των μονίμων κατοίκων σε αυτές τις εξαιρετικά ευαίσθητες περιοχές της χώρας μας.
Θεωρώ σαν απαραίτητο χρόνο θητείας αυτών των υπαλλήλων την εξαετία. Να προτιμούνται οι έχοντες παιδί (ή παιδιά) από το ξεκίνημα του δημοτικού σχολείου. Να μπορεί να σταθεί δηλαδή δημοτικό σχολείο με αξιώσεις τολμώ να πω πρότυπο.
Πόσοι και ποιοι πρέπει να είναι αυτοί οι υπάλληλοι.
3-4 λιμενικοί
3-4 αστυνομικοί
2 δάσκαλοι
4 δάσκαλοι, ξένης γλώσσας, γυμναστής, προπονητής, δάσκαλος μουσικής
Χ στρατιωτικοί
5 πυροσβέστες
5 υγειονομικοί
15-20 δημοτικοί υπάλληλοι που εδώ θα προτιμώνται εντόπιοι. Σε αυτούς θα περιλαμβάνονται διοικητικοί, συλλέκτες απορριμμάτων, τεχνικοί αφαλάτωσης νερού, συντηρητές κ.λπ.
2-3 εργαζόμενοι στην παραγωγή και διανομή ηλεκτρικής ενέργειες εφόσον δεν υπάρχει διασύνδεση με καλώδιο ενέργειας.
Εκτός των εντοπίων για τους οποίους δεν θα υπάρχει διάκριση οι υπηρετούντες από άλλα μέρη θα είναι ζευγάρια με ένα ή περισσότερα παιδιά στο δημοτικό όπως προείπα 6ετούς θητείας. Θα προτιμώνται ζευγάρια που και οι δύο σύζυγοι θα έχουν μια από τις παραπάνω ειδικότητες. Αν ο ένας σύζυγος είναι ανεπάγγελτος θα επιδοτείται με 300 ευρώ μηνιαίως και ας κάνει ό,τι θέλει ή να κάθεται. Αυτοί οι ανεπάγγελτοι σύζυγοι θα παίρνουν το επίδομα αν κάθονται στο νησί υποχρεωτικά 10 τουλάχιστον μήνες. Αν όχι, δεν θα επιδοτούνται.
Ο μισθός των υπηρετούντων θα είναι ο αντίστοιχος της υπόλοιπης χώρας προσαυξημένος κατά 30%. Επιπλέον θα συλλέγουν μόρια ακριτικής περιοχής τα οποία θα χρησιμοποιούν μετά την εξαετία στην πορεία της υπηρεσίας των.
Διαμονή
Ο δήμος του νησιού με ευρωπαϊκά χρήματα (υπάρχουν τέτοια κονδύλια) θα αναγείρει «χωριό» σε στυλ bungalow’s με δυάρια διαμερίσματα κατά 2/3 και τριάρια κατά 1/3 για να στεγαστούν οι υπηρετούντες με τις οικογένειες των. Η διαμονή θα είναι ΔΩΡΕΑΝ. Θα πληρώνουν μόνο το ηλεκτρικό ρεύμα και το νερό. Το «χωριό» αυτό θα έχει σύγχρονους αθλητικούς χώρους δηλ. γήπεδο μπάσκετ – βόλεϊ, αίθουσες σκακιού, πινγκ – πονγκ, ενόργανης γυμναστικής και βοηθητικούς χώρους. Η συντήρηση όλων των ανωτέρω θα βαρύνει φυσικά τον ιδιοκτήτη, δηλαδή τον δήμο, εκτός από ζημιές που προκλήθηκαν εκουσίως στους οικίσκους.
Ο δήμος επίσης θα απαλλοτριώσει έκταση 50-80 στρεμμάτων όπου θα φυτέψει ελαιόδεντρα και μικροαμπέλια.
Κάθε οικογένεια εφόσον το επιθυμεί θα μπορεί να «κατέχει» όσο υπηρετεί φυσικά στο νησί μικρό κλήρο 20-25 ελιές για να εξασφαλίζει το λάδι και τα σταφύλια της, με υποχρέωση, η συντήρηση να είναι επαρκής και η συλλογή ιδίοις εξόδοις.
Για τις γιορτές Λαμπρής και Χριστουγέννων αν θέλει η οικογένεια να πάει στον τόπο καταγωγής της να έχει έκπτωση στα ναύλα. Για την κανονική άδεια τα ναύλα να είναι δωρεάν.
Υποχρέωση των υπηρετούντων αλλά και των συζύγων των θα είναι η παρακολούθηση σεμιναρίων και ασκήσεων παροχής πρώτων βοηθειών, διάσωσης κ.λπ.
Όλες οι υποδομές θα είναι επαρκέστατα εξοπλισμένες που να καλύπτουν σύγχρονες ανάγκες. Απαραίτητο είναι και το ελικοδρόμιο. Πρέπει επίσης το κράτος να παρέξει κίνητρα επισκεψιμότητας ημεδαπών τη χειμερινή περίοδο με στόχο την ενίσχυση της οικονομίας του νησιού.
Προτείνω την επιδότηση κατά 80% στη διαμονή, 25% στην εστίαση και 60% στα ναύλα. Με άλλα λόγια, μια τετραμελής οικογένεια (πιο εύκολα βέβαια θα συγκροτηθεί ομάδα φίλων οι οποίοι δουλεύουν «σεζόν» το καλοκαίρι και το χειμώνα είναι στο Ταμείο Ανεργίας) που θέλει να επισκεφτεί π.χ. την Γαύδο για 12 ημέρες θα πληρώσει για δύο δωμάτια δίκλινα, τρία γεύματα και το καράβι πήγαινε – έλα από Παλαιόχωρα 720 ευρώ συνολικά. Στο άτομο η αναλογία θα είναι 15€/ημέρα ή 180 ευρώ συνολικά το 12ήμερο.
1 Κάπως έτσι απέσπασε από τη Συρία το σαντζάκιο της Αλεξανδρέτας (περιοχή Αντιόχειας) λίγο πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
* Ο Στέλιος Παπαδάκης είναι ιστορικός ερευνητής