Ίσως την επικαιρότητα και το ενδιαφέρον των ημερών μας να έκλεψε η σύλληψη των δυο Ελλήνων στρατιωτικών στα σύνορα του Έβρου, μέσα στις άλλες πολυποίκιλες και ενδιαφέρουσες πολιτικές ειδήσεις, αλλά ακόμα ένα άλλο συνοριακό επεισόδιο, αρκετά κοντά μας, είναι εξίσου σοβαρό για την γενική κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Η περιοχή του Κοσσυφοπεδίου, είναι γνωστό ότι αποτελεί έναν από τους ιερότερους τόπους των Σέρβων. Τον 13ο και 14ο αιώνα, το Κοσσυφοπέδιο έγινε πολιτικό, πολιτιστικό και κυρίως το θρησκευτικό κέντρο του Σερβικού Βασιλείου. Εκεί, στις 15 Ιουνίου 1389, ένας αρκετά ριψοκίνδυνος Σέρβος πατριώτης, ο Μίλος Όμπιλιτς, κατάφερε να εισχωρήσει έξυπνα στο στρατόπεδο των Τούρκων εισβολέων και να απαλλάξει τουλάχιστον τη βαλκανική χερσόνησο από τον επελαύνοντα με ισχυρές δυνάμεις σουλτάνο Μουράτ Α’. Στην εμβληματική μάχη του Κοσσυφοπεδίου, το 1389, σε μια περιοχή που ονομαζόταν “πεδίο του κότσυφα”, λίγα μόλις χιλιόμετρα μακριά από τη σημερινή Πρίστινα, οι οθωμανικές δυνάμεις νίκησαν έναν συνασπισμό με επικεφαλής τον Λάζαρο Χρεμπελιάνοβιτς.
Το 1459, οι Οθωμανοί κατέκτησαν την νέα σερβική πρωτεύουσα του Σμέντερεβο, τη βυζαντινή Σεμενδρία, αφήνοντας το Βελιγράδι και τη Βοϊβοντίνα υπό την ουγγρική κυριαρχία μέχρι το δεύτερο τέταρτο του 16ου αιώνα. Τα μεσαιωνικά μνημεία στο Κοσσυφοπέδιο είναι σήμερα ξεχωριστός χώρος παγκόσμιας κληρονομιάς της Ουνέσκο, που αποτελείται από ορθόδοξες εκκλησίες και μοναστήρια της Σερβίας.
Τα σύγχρονα προβλήματα, όμως, που ταλανίζουν την περιοχή, έχουν τις ρίζες τους στον Τίτο, ο οποίος εντελώς επιπόλαια άνοιξε τα σύνορα του Κοσσυφοπεδίου προς την Αλβανία με σκοπό να δεχτεί την εγκατάσταση χιλιάδων Αλβανών, που αποτελούν σήμερα την πλειονότητα των κατοίκων εκεί. Προφανώς ονειρευόταν μια μεγάλης έκτασης βαλκανική ομοσπονδία η οποία θα άρχιζε από την Αδριατική της Αλβανίας και θα κατέληγε στον Εύξεινο Πόντο της Βουλγαρίας, με ηγέτη φυσικά εκείνον. Δεν του προέκυψε το φιλόδοξο και άκρως επιπόλαιο για τη συνέχεια σχέδιο, αλλά δημιούργησε τις κατοπινές και κυρίως έδωσε την αφορμή για τις σημερινές εύφλεκτες καταστάσεις. Σήμερα, πάνω από το 90% του πληθυσμού της γωνιάς αυτής είναι μουσουλμάνοι, οι περισσότεροι από τους οποίους Αλβανοί. Το χριστιανικό στοιχείο αποτελούν οι Σέρβοι οι οποίοι κατά κύριο λόγο βρίσκονται συγκεντρωμένοι στο βόρειο τμήμα του Κοσσυφοπεδίου, με επίκεντρο επίσης το βόρειο τμήμα της πόλης Μιτρόβιτσα. Η “σερβική περιοχή” έχει σημειωτέον γεωγραφικά σύνορα με τη σημερινή Δημοκρατία της Σερβίας.
Η μεγαλύτερη πληγή για τη σημερινή χώρα της Σερβίας, υπήρξε η Δυτική, τότε, Γερμανία, η οποία πάντοτε είχε κατά νου την έξοδό της στη Μεσόγειο Θάλασσα, μέσα από στοχευμένες διπλωματικές και συντονισμένες αποσταθεροποιητικές ενέργειες στην επικράτεια της Σερβικής ομοσπονδίας, εκμεταλλευόμενη βεβαίως τα ολέθρια σφάλματα του Τίτο, στην εποχή του οποίου το Κοσσυφοπέδιο ανακηρύχθηκε ισότιμη αυτόνομη περιοχή.
Ο θάνατος του Τίτο, την 4η Μαΐου 1980, κινητοποίησε τον γνωστό πια μηχανισμό που οδήγησε στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Οι εθνικές αντιθέσεις στο εσωτερικό της πρώην Γιουγκοσλαβίας αναζωπυρώθηκαν και βγήκαν ολοζώντανες στο προσκήνιο για μια ακόμη φορά, με κύριο υποκινητή τώρα τη Δυτική Γερμανία. Στα 1981, ξέσπασαν στο Κοσσυφοπέδιο οι πρώτες βίαιες ταραχές των Αλβανοφώνων, ενώ στη Βοσνία, ο μουσουλμανικός πληθυσμός ήρθε στο προσκήνιο με διάφορους τρόπους και λόγους. Τα γεγονότα στη συνέχεια στο εσωτερικό της Γιουγκοσλαβίας, είναι λίγο πολύ γνωστά σε όλους μας.
Πρόσφατα λοιπόν, στις 16 Ιανουαρίου, για να επανέλθουμε στις μέρες μας, έλαβε χώρα η δολοφονία του Όλιβερ Ιβάνοβιτς, ηγέτη των Σέρβων του Κοσόβου, στην πολύπαθη Μιτρόβιτσα, οδηγώντας την κατάσταση για άλλη μια φορά στα άκρα, και μάλιστα σε μια εξαιρετικά κρίσιμη χρονική στιγμή. Είναι προφανές ότι κάποιοι κύκλοι έχουν λόγους να δημιουργήσουν καινούργιες εστίες ή να ξανανάψουν παλιότερες που σιγοκαίουν στο βαλκανικό χώρο.
Το αποκορύφωμα, ήταν λίγες μέρες πριν όταν οι αλβανόφωνοι απήγαγαν με μαφιόζικη μέθοδο τον Σέρβο υπουργό Μάρκο Ντζούριτς. Με το άκουσμα της είδησης σήμανε συναγερμός στους Σέρβους οι οποίοι αυθόρμητα συγκεντρώθηκαν στην γέφυρα του ποταμού Ίμπαρ και άρχισαν να κατασκευάζουν οδοφράγματα με φορτηγά που εμποδίζουν την κυκλοφορία στα ενδότερα της περιοχής τους, το βόρειο Κοσσυφοπέδιο.
Οι Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου, ήταν κατηγορηματικά αντίθετοι στην έλευση στην Μιτρόβιτσα Σέρβων αξιωματούχων, και μάλιστα μέσω των διοικητικών συνόρων της Σερβίας με το Κοσσυφοπέδιο, το καθεστώς των οποίων όμως η κάθε πλευρά ερμηνεύει με το δικό της τρόπο. Για την Πρίστινα είναι κρατικά σύνορα, αν και προσωρινά, και ως εκ τούτου μπορούν να κάνουν ό,τι έλεγχο θέλουν, και γι’ αυτό απαγόρευσαν την είσοδο στους Σέρβους αξιωματούχους. Για τη Σερβία και τους Σέρβους του Κοσσυφοπεδίου δεν υφίστανται σύνορα, αλλά απλώς ένα χαλαρό σύστημα εισόδου και εξόδου. Η αντίδραση της Δύσης, δηλαδή των ΗΠΑ και της Ε.Ε., είναι ως τώρα τουλάχιστον χλιαρή, αλλά δεν παύει να χρειάζεται ένας ακόμα σπινθήρας για να οδηγηθεί η ευρύτερη περιοχή σε θεαματικό παρανάλωμα. Η συνηθισμένη αντίδραση ειδικά της Ε.Ε., ήταν να επαναλάβει την υποχρέωση να ενημερώνεται για τέτοια γεγονότα διέλευσης ένθεν κακείθεν των συνόρων η Πρίστινα, και ουδέν έτερον. Η κατάσταση φυσικά σταδιακά εξωθείται στα άκρα, και κανένας δεν γνωρίζει ούτε είναι σίγουρος για το τι θα ξημερώνει τις επόμενες μέρες και σε τούτα τα σύνορα της Βαλκανικής!
* Ο Γιώργος Σχορετσανίτης είναι χειρουργός και διευθυντής του χειρουργικού τομέα στο ΠΑΓΝΗ