Είναι ευχάριστο ότι τα τελευταία χρόνια το έργο του Νίκου Καζαντζάκη εξετάζεται και μελετάται από έγκυρους επιστημονικούς κύκλους και αποκαθί-
σταται η συμβολή του στα γράμματά μας. Όπως γνωρίζουμε, αρχικά από διάφορους δογματισμούς πολεμήθηκε ακόμα και από ανθρώπους που στάθηκαν πολύ κοντά στη ζωή του. Σημαντική συμβολή στη διεθνή προβολή του έργου του υπήρξε η προσπάθεια του Γιώργου Στασινάκη που δημιούργησε την Διεθνή Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη με τον αγώνα μιας ζωής και έχει σήμερα χιλιάδες μέλη σε όλο τον κόσμο και το τελευταίο διάστημα οργανώνονται ειδικά επιστημονικά συνέδρια και αναγνώσεις που αναδεικνύουν τη λογοτεχνική αξία του Καζαντζακικού έργου.
Έχουμε επίσης τις επιμελημένες νέες εκδόσεις των έργων του από τον εκδοτικό οίκο ΔΙΟΠΤΡΑ με εισαγωγή και γλωσσάρι που διευκολύνουν τους αναγνώστες να κατανοήσουν καλύτερα τα έργα του.
Μια θετική πρωτοβουλία υπήρξε από τον εκδοτικό οίκο ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ να μεταφραστούν στα ελληνικά και να εκδοθούν οι συνομιλίες του Νίκου Καζαντζάκη με το Γάλλο δημοσιογράφο Πιέρ Σιπριό που μεταδόθηκαν από το γαλλικό ραδιόφωνο και εκδόθηκαν σε αυτοτελή τόμο. Στην έκδοση αυτή τον πρόλογο έχει γράψει η Αθηνά Βουγιούκα, Διδάκτωρ Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και η μετάφραση είναι της Δρ Μαρίας Φλετορίδου.
Οι συνομιλίες αυτές γίνονται έξι μήνες πριν από τον θάνατο του Νίκου Καζαντζάκη και είναι η πρώτη φορά που ο συγγραφέας χάρη στα καίρια ερωτήματα του δημοσιογράφου μιλάει αναλυτικά για τα μεγάλα του μυθιστορήματα. Γνωρίζουμε ότι ο Καζαντζάκης είχε την επιθυμία να γίνει μεγάλος ποιητής, έγινε όμως γνωστός από τα πάρεργά του, όπως θεωρούσε τα μυθιστορήματα που έγραψε.
Όσο κι αν η άποψη του συγγραφέα δεν είναι αναγκαστικά η κύρια για την αξία και τη λογοτεχνικότητά του έργου του, μας αποκαλύπτει τις προθέσεις και τη στόχευση της γραφής του. Στις απαντήσεις διακρίνεται η μεγάλη αγάπη του Καζαντζάκη για την Κρήτη που νοσταλγεί και τις παιδικές του μνήμες από τον αγώνα για την ελευθερία της.
Παραδέχεται ότι είχε επηρεαστεί από την φιλοσοφία του δασκάλου του του Μπερξόν και η άποψή του για τις κλειστές και ανοικτές κοινωνίες διακρίνεται στο μυθιστόρημα «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», όπου η Λυκόβρυση είναι μια κλειστή ιεραρχημένη κοινωνία με ένα αξιακό σύστημα που ο Μανολιός και οι Απόστολοι αμφισβητούν, γιατί αντί να υποδυθούν απλώς το ρόλο που τους έχει ανατεθεί εκείνοι τον ζουν με αποτέλεσμα τον θάνατο του ήρωα.
Η αναζήτηση φυσικά του Θεού είναι μόνιμη και επώδυνη εμπειρία για τον συγγραφέα μας. Στην ερώτηση του δημοσιογράφου για την ουσία των μυθιστορημάτων του ο Καζαντζάκης απαντά ότι υπάρχουν τρία είδη μυθιστορημάτων.
Το μυθιστόρημα πολυκαταστήματος που ξεφεύγει από τον τόπο και τον χρόνο και πλανάται στον αέρα χωρίς ρίζες, το τοπικό ή εθνικό που περιορίζεται σ’ έναν συγκεκριμένο λαό και η τρίτη μορφή που εκείνος επιδίωξε μέσα από το εθνικό πλαίσιο να σπάσει τα σύνορα και να εκφράσει τον παγκόσμιο άνθρωπο. «Δεν θα κατορθώσεις να αγγίξεις τον άνθρωπο κάθε φυλής, αν πρώτα δεν αγγίξεις τον άνθρωπο της δικής σου φυλής.
Γνωρίζουμε τον ασκητισμό και τα ματωμένα βήματα του Νίκου Καζαντζάκη για να ανταποκριθεί στο βαθύτερο χρέος του ανθρώπου, όπως εκείνος το αντιλαμβανόταν. Ο ασκητής, ο άγιος και ο αγωνιζόμενος άνθρωπος για την κατάκτηση όχι μόνο της εθνικής και πνευματικής, αλλά και της μεταφυσικής ελευθερίας είναι τα πρότυπά του.
Γι’ αυτό παραμένει πάντα επίκαιρος σε ρευστούς καιρούς και μας δίδει ελπίδα και όραμα ζωής εκείνος που δηλώνει ότι δεν ελπίζει, αλλά ανέλαβε πλήρως το χρέος του προς την ανθρωπότητα.