Οι αρρώστιες έχουν μια ιστορία και κάθε εποχή έχει τις αρρώστιες της και τις επιδημίες της με τις συνακόλουθες δημογραφικές και πολιτικές συνέπειες. Στον σύγχρονο κόσμο των ανακατατάξεων και των ραγδαίων μεταβολών, η υγεία ενός πληθυσμού συναρτάται με τον βαθμό ανάπτυξης της χώρας και από το Σύστημα Υγείας που με τη σειρά του επηρεάζεται από το οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης, την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, το περιβάλλον και τις νέες τεχνολογίες.
Θα αποτελούσε κοινοτυπία αν λέγαμε πως το ΕΣΥ θεσμοθετήθηκε με τον νόμο 1397 του 1983, που αποτελεί την μεγαλύτερη υγειονομική μεταρρύθμιση στο ελληνικό υγειονομικό σύστημα, πριν από 40 χρόνια Κάποιοι από τους στόχους ήταν :
-η ισότητα στη πρόσβαση και στις παροχές
-η καθολικότητα στη κάλυψη των υπηρεσιών
-η αποκέντρωση
-ο κοινωνικός έλεγχος
-η ανάπτυξη της πρωτοβάθμιας περίθαλψης
-και η καθιέρωση του γιατρού πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης.
Έκτοτε υπήρξαν αρκετές μεταρρυθμίσεις και αλλαγές
Τα ερωτήματα που δημιουργούνται σήμερα είναι:
-ποιο θα είναι το μέλλον του ΕΣΥ λαμβάνοντας υπόψη μια πιθανή μελλοντική νέα επιδημία, τους δημοσιονομικούς περιορισμούς, τις οικονομικές και κοινωνικές μεταβολές, την γήρανση του πληθυσμού και το γεγονός πως η υγειονομική περίθαλψη αποτελεί σημαντικό παράγοντα ομαλής λειτουργίας της κοινωνικής και οικονομικής ζωής.
-ποιο θα είναι ή ποιο πρέπει να είναι το μελλοντικό σύστημα υγείας στη χώρα μας λαμβάνοντας υπόψη πως οικονομική ανάπτυξη και ένα σύγχρονο σύστημα υγείας συμβαδίζουν; Η ανάπτυξη ενός συστήματος υγείας αποτελεί ένδειξη (αν όχι απόδειξη) οικονομικής ανάπτυξης μιας χώρας και η υγεία αποτελεί ένα αγαθό που διαμορφώνει την κοινωνική και επαγγελματική ζωή του πολίτη. Το γεγονός πως ένας εργαζόμενος είναι υγιής, διαχέεται σε όλη την κοινωνία που έχει όφελος από τις δραστηριότητες ενός υγιούς ατόμου. Στη χώρα υπάρχει το εξής «παράδοξο».
Διαθέτουμε τον μεγαλύτερο αριθμό γιατρών ανά 1.000 κατοίκους αλλά τα νοσηλευτικά ιδρύματα λειτουργούν με ένα «γερασμένο» προσωπικό, ανεπαρκώς στελεχωμένα (λόγω μειωμένων προσλήψεων και πρόωρης συνταξιοδότησης) που αυξάνει το βαθμό δυσλειτουργίας τους. Αλλα και παράλληλα είναι ο μοναδικος χώρος για εκπαιδεύσεις και αναδείξεις νέων γιατρών.
Να ληφθεί υπόψη επίσης πως τα νοσοκομεία τριτοβάθμιας περίθαλψης καλύπτουν και ανάγκες πρωτοβάθμιας περίθαλψης λόγω ελλείμματος στην οργανωμένης Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Οι περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες έχουν φτιάξει αποτελεσματικά συστήματα ΠΦΥ ως μέρος του εθνικού τους συστήματος υγείας με 24ωρη πρόσβαση σε ομάδες Γενικών/Οικογενειακών γιατρών.
Συγχρόνως παρουσιάζει έλλειμμα νοσηλευτικού προσωπικού. Πολλά τμήματα νοσοκομείων λειτουργούν με νοσηλευτικό προσωπικό κάτω από τα όρια ασφαλείας. Σύμφωνα με μελέτες η χώρα μας έχει τη χαμηλότερη αναλογία νοσηλευτών ανά 1.000 κατοίκους σε σχέση με τις άλλες χώρες της ΕΕ και παρουσιάζει διαχρονικά τη μικρότερη αύξηση στο νοσηλευτικό της δυναμικό.
Τέλος υπάρχουν προβλήματα χρηματοδότησης, οργάνωσης και διοίκησης, ανορθολογικής κατανομής των νοσοκομειακών και πρωτοβάθμιων μονάδων και «παραδοσιακά» η αξιοκρατική και τεχνοκρατική στελέχωση των διοικήσεων των νοσοκομείων επαφίεται στον πατριωτισμό των κομμάτων.
Δεδομένων αυτών το ΕΣΥ στη χώρα μας συγκεντρώνει μεγάλο βαθμό δυσαρέσκειας από τους χρήστες συγκριτικά με άλλα ευρωπαϊκά συστήματα υγείας παρά την προσπάθεια που καταβάλλουν ιατροί και νοσηλευτικό προσωπικό.
Το ΕΣΥ πρέπει να αλλάξει και να δημιουργηθεί ένα σύγχρονο δημόσιο Σύστημα Υγείας, οικονομικά βιώσιμο, με ριζικές τομές στις υφιστάμενες παθογένειες και ικανό να εξασφαλίσει σε κάθε Έλληνα πολίτη σε όλη την επικράτεια της χώρας την αναγκαία πρόσβαση, περίθαλψη και φροντίδα.
Η όποια αλλαγή / ανασυγκρότηση θα πρέπει να λάβει υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής, τον υγειονομικό χάρτη, την αύξηση του πληθυσμού τους καλοκαιρινούς μήνες, στα πλαίσια ενός ρεαλιστικού χρονοδιαγράμματος με μετρήσιμους στόχους.
ΥΓ: Στη χώρα μας θα πρέπει να αναπτυχθεί ο Τουρισμός Υγείας. Είναι ένας κλάδος υπό εξέλιξη διεθνώς και δεν έχει διαμορφωθεί ακόμα το δικό μας προφίλ προσφοράς.
Στον ΤΥ περιλαμβάνεται και η διαχείριση (έκτακτων) ιατρικών αναγκών για επισκέπτες που προέρχονται από τρίτη χώρα για ταξίδι διακοπών ή για επαγγελματικό ταξίδι αλλά και η παροχή ιατρικών υπηρεσιών αποκατάστασης σε αθλητές. Η ανάπτυξη του ΤΥ δεν θα καθοριστεί μονάχα από το νομοθετικό πλαίσιο, που ειρήσθω εν παρόδω είναι ελλιπές, αλλά και από συμφωνίες με ασφαλιστικούς οργανισμούς, την εφαρμογή συστημάτων ποιότητας και ιατρικών πρωτοκόλλων και τον καθορισμό κοστολογημένων πακέτων υπηρεσιών με την συνακόλουθη σαφή τιμολόγηση.
* Ο Δημήτρης Φραγκουλάκης είναι ιατρός, πνευμονολόγος