«Και ξαφνικά το καλοκαίρι μεταμορφώθηκε σε φθινόπωρο», γράφει ο Όσκαρ Ουάιλντ. Ένα έξυπνο λογοτεχνικό τέχνασμα για ανώδυνη μετάβαση από τον τρομερό Αύγουστο στον τρυγητή Σεπτέμβρη. Από το ξέγνοιαστο καλοκαίρι, στο μελαγχολικό φθινόπωρο.
Η ήπια προσαρμογή του συναισθήματος στην ιδέα ότι, το καλοκαίρι δεν τελείωσε, αλλά απλώς μεταμορφώθηκε σε φθινόπωρο, διευκολύνει κάπως και την δική μας εναρμόνιση σε τούτη την ξεχωριστή εποχή. Αν και νομίζω πως, μετά από ένα οδυνηρό-καταστροφικό καλοκαίρι που περάσαμε, μόνο ως λυτρωτή θα μπορούσαμε να υποδεχτούμε ετούτο το φθινόπωρο.
Ετυμολογικά η λέξη «φθινόπωρο», προέρχεται από την σύμπτυξη των λέξεων «φθίνω» και «οπώρα». Προσδιορίζει δε την εποχή όπου φθίνουν, δηλαδή λιγοστεύουν τα φρούτα ή τελειώνει η οπώρα (η εποχή). Στο φετινό φθινόπωρο πάντως, μπορεί να λιγοστέψουν τα φρούτα τις εποχής, αλλά κάποια άλλα «εξωτικά φρούτα», προβλέπεται να είναι μπόλικα…
Διανύοντας την έκτη μέρα του φετινού Σεπτέμβρη, έχουμε διαβεί ήδη το κατώφλι στην αυλή του φθινόπωρου. Μια αυλή γεμάτη με εικόνες, με γεγονότα, με μνήμες, με σκέψεις, με προβληματισμούς και με συναισθήματα.
Πολλά συναισθήματα. Γιατί, μπορεί αυτή η εποχή να προκαλεί μια έντονη μελαγχολία στους τελευταίους παραθεριστές του καλοκαιριού, αλλά συνάμα αποτελεί πηγή έμπνευσης και περισυλλογής για τους λογοτέχνες και τους ποιητές, που την έχουν υμνήσει ποικιλοτρόπως:
«Το φθινόπωρο είναι μια δεύτερη άνοιξη, όπου κάθε φύλλο είναι ένα λουλούδι», γράφει ο Αλμπέρ Καμύ. «Φθινόπωρο… το τελευταίο πιο χαριτωμένο χαμόγελο του χρόνου», επισημαίνει ο Αμερικανός ποιητής, Γουίλιαμ Κάλεν Μπράιαντ, ενώ η Σουηδή συγγραφέας Βικτώρια Έρικσον υπερθεματίζει:
«Αν ο χρόνος ήταν συγκεντρωμένος σε ένα ρολόι, τότε το φθινόπωρο θα ήταν η πιο μαγική ώρα». Αλλά και ο Κωστής Παλαμάς, μέσα από «Τα κρίνα του φθινόπωρου», μας συγκινεί:
«Τα κρίνα του φθινόπωρου τα πιο μεθυστικά, προτού να μαραζώσουν και να σβήσουν, τους τελευταίους ανασασμούς ήρθαν γλυκά-γλυκά, στα πόδια μου να τους σκορπίσουν…».
Το πρώτο λουλούδι που συναντάμε στην αυλή του Φθινόπωρου είναι ένα κατακόκκινο ρόδο που κρατά για πάντα ζωντανό στο μυαλό και την καρδιά μας τον έναν και μοναδικό, Μίκη Θεοδωράκη.
Το φθινόπωρο, και μάλιστα τη δεύτερη μέρα του Σεπτέμβρη πριν από δυο χρόνια, διάλεξε ο οικουμενικός μας μουσουργός για να μας αποχαιρετήσει. Έτσι, ο Μίκης, όταν έφυγε «δεν έγινε σύννεφο, ούτε άστρο πικρό της χαραυγής», αλλά έγινε λουλούδι, ρόδο αμάραντο, να ξεχωρίζει στην αυλή του κάθε φθινόπωρου. Έγινε «φεγγαροδροσιά, που πέφτει τα μεσάνυχτα στη διψασμένη αυλή μας»…
Το φθινόπωρο διάλεξαν και εκεί στον ΣΥΡΙΖΑ, για την ανάδειξη του νέου προέδρου του κόμματος, στην μετά Τσίπρα εποχή. «Η φύση απεχθάνεται το κενό», λέει μια λατινική παροιμία. Εγώ θα συμπλήρωνα πως, το ίδιο θα πρέπει να ισχύει και στην πολιτική.
Το κενό της αξιωματικής αντιπολίτευσης έχει φανεί όλο αυτό το διάστημα των δυόμισι μηνών, όπου η κυβέρνηση – με όρους ποδοσφαίρου – ουσιαστικά «παίζει μόνη της μπάλα», με αρκετά «φάουλ» και «οφσάιντ» που «δεν σφυρίζονται», αλλά και με αδικαιολόγητα «αυτογκόλ».
Θέλω να πιστεύω πως, τόσο η κοινωνία – που η ίδια δημιούργησε αυτό το κενό – όσο και η κυβέρνηση, έχουν πια συνειδητοποιήσει και οι δύο, πως η παρουσία της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία του πολιτεύματος, επ’ ωφελεία βεβαίως της κοινωνίας, αλλά και αυτής ακόμα της κυβέρνησης.
Ένας θεσμός που σε ετήσια βάση λαμβάνει χώρα στην αυλή κάθε φθινόπωρου, είναι η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ). Εκεί μεταβαίνουν και οι αρχηγοί των κομμάτων, για να παρουσιάζουν τα προγράμματά τους που αφορούν την επόμενη χρονιά. Εκεί, λέγονται όλες οι αλήθειες αλλά και τα «ζωτικά ψεύδη», για να ακούγονται ευχάριστα οι προγραμματικές τους δηλώσεις.
Εκεί, δίνονται οι πλάνες υποσχέσεις προς τον λαό, που δεν τηρούνται όμως στη συνέχεια, αλλά αυτό δεν έχει καμία απολύτως σημασία, αφού και ο λαός έχει ανάγκη να τις ακούει, αλλά και οι πολιτικοί νιώθουν την υποχρέωση να τις δίνουν. Έτσι είναι όλοι ευχαριστημένοι! Αυτό είναι νομοτελειακό και δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ.
Στην φετινή ΔΕΘ, ο πρωθυπουργός, απαλλαγμένος από προεκλογικές αγωνίες, θα μοιράσει πάλι, μαζί με τα καλάθια και τα κουπόνια της παρηγοριάς, και ένα σωρό ανέξοδες υποσχέσεις, για να «χρυσώσει το χάπι» του δύσκολου χειμώνα που έρχεται, με φόντο την καμένη χώρα, αλλά και με την απειλή της καλπάζουσας ακρίβειας, που συνεχίζει ανενόχλητη να εξανεμίζει τα εισοδήματα των ευάλωτων νοικοκυριών.
Η πρόφαση ενός «βολικού» – για πολλούς – πολέμου, που συνεχίζει να μαίνεται, απογειώνοντας την κερδοφορία μεγάλων εταιρειών, δεν μπορεί να χρησιμοποιείται από την κυβέρνηση ως άλλοθι, στην αδυναμία της ή ακριβέστερα στην απροθυμία της, να ελέγξει την εγχώρια κερδοσκοπία.
Η παρουσία στην ΔΕΘ του πρωθυπουργού, αλλά και όλων των άλλων πολιτικών αρχηγών, μάλλον κι ετούτη τη φορά προβλέπεται να είναι εθιμοτυπική…
Στην αυλή του φετινού φθινόπωρου θα διεξαχθούν και οι αυτοδιοικητικές εκλογές της χώρας. Οι Δημοτικές και Περιφερειακές εκλογές 2023.
Οι εκλογές αυτές για τις τοπικές κοινωνίες, θα έπρεπε να αποτελούν μια καθαρά τοπική υπόθεση και μια αδέσμευτη δημοκρατική διαδικασία, που να ξεπερνά προσωπικές, παραταξιακές και κομματικές στρατηγικές. Δεν συμβαίνει όμως κάτι τέτοιο. Συχνά αυτές λαμβάνουν χαρακτήρα «δημοψηφίσματος» και «μηνύματος» που θέλουν να στείλουν οι πολίτες προς την κεντρική πολιτική σκηνή.
Για τα κομματικά επιτελεία – αν και έχουν δηλώσει πως δεν επιθυμούν την ανάμειξή τους σε αυτές τις εκλογές, κυρίως στις δημοτικές – παραμένει ιδιαίτερα σημαντική η μάχη των εντυπώσεων που θα προκύψουν και από αυτήν την εκλογική αναμέτρηση.
Δεν παραβλέπουμε το γεγονός ότι, οι εκλογές του Οκτωβρίου απέχουν μόλις τρεισήμισι μήνες από τον δεύτερο γύρο των εθνικών εκλογών, οπότε είναι νωπό το αποτύπωμα στην κάλπη.
Ο Οκτώβρης αποτελεί, κατά μία έννοια, τον κατεξοχήν «μήνα της άρνησης», αφού την 28η μέρα του τιμάται η επέτειος του «ΟΧΙ», που μνημονεύει την άρνηση της Ελλάδας στις ιταλικές αξιώσεις, την 28η Οκτωβρίου του 1940.
Το «ΟΧΙ» αυτό έκτοτε, αποτελεί φωτεινό ορόσημο αντίστασης για τον λαό μας, και δεν πρέπει ποτέ να λησμονιέται, αλλά ούτε και να σπαταλιέται σε ανοησίες και σε γραφικότητες, όπως συμβαίνει με τις νέες ταυτότητες…
Στην αυλή κάθε φθινόπωρου ανθίζουν τα γαρύφαλλα του Νοέμβρη του ’73. Του μήνα με την βαριά κληρονομιά που κουβαλάει από τότε στους ώμους του. Εκεί, έξω από την κλειστή καγκελόπορτα, στον ιερό τόπο του μαρτυρίου, επιστρέφει πάντα η καρδιά και η σκέψη μας κάθε τέτοια εποχή.
Εκεί μας ωθεί η ανάγκη να βρεθούμε, για μια υπόκλιση, για ένα προσκύνημα. «Πάμε κι εμείς στην αυλή του φθινόπωρου, πίσω απ’ τα πετρωμένα στάχυα του καλοκαιριού…», μας καλεί από το 1974 ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, με το «Προσκύνημα».
Σαν να δρόσισε. «Έρχεται βροχούλα και μια άνοιξη νυφούλα…», που λέει και το τραγούδι. Άλλο ένα φθινόπωρο έφτασε. Ακόμη μια σελίδα γύρισε. Ο Τούρκος συγγραφέας Μεχμέτ Μουράτ Ιλντάν, ξεχωρίζει κι εκείνος το φθινόπωρο ανάμεσα στις εποχές:
«Ο χειμώνας είναι νεκρός, η άνοιξη είναι τρελή, το καλοκαίρι είναι χαρούμενο και το φθινόπωρο είναι σοφό». Μακάρι, το φθινόπωρο ετούτο να αποδειχθεί σοφό! Σοφότερο των ανθρώπων, τουλάχιστον. Το φετινό φθινόπωρο έρχεται φορτωμένο με τις ενοχές του καλοκαιριού που μόλις μας αποχαιρέτησε.
Επωμίζεται όμως και τις πρώτες συνέπειες της τεράστιας οικολογικής καταστροφής που προκάλεσε «ο Νέρωνας» αυτού του καλοκαιριού, με τις πρώτες σταγόνες της βροχής που θα πέσουνε πάνω στα καμένα…
Προσωπικά, δεν ξεχωρίζω κάποια εποχή, αφού καθεμιά έχει τη δική της μοναδική ομορφιά, αλλά αν θα μπορούσα κάτι να ζητήσω από τον ανελέητο χρόνο, αυτό θα ήταν σίγουρα, να είναι λίγο περισσότερο επιεικής μαζί μας.
Καλό φθινόπωρο!