Οδηγούσα στην οδό Ικάρου, προς το αεροδρόμιο. Μπροστά μου κινούνταν ένα βανάκι. Φαίνεται ότι ο συνοδηγός καθάριζε ένα πορτοκάλι. Και από το παράθυρο πετούσε τις φλούδες έξω, επάνω στην άσφαλτο. Ένα κομμάτι έπεσε επάνω στο παρμπρίζ μας.
– Τι αναίδεια, τι χωριατιά… μουρμούριζε η γυναίκα μου νευριασμένη.
Η καθαριότητα στις πόλεις μας, και φυσικά και στο Ηράκλειο, εξαρτάται όχι μόνο από τις προσπάθειες του Δήμου για συλλογή των σκουπιδιών με απορριμματοφόρα, με σκούπισμα των δρόμων από υπαλλήλους με σάρωθρα, με τοποθέτηση ειδικών κάδων για ρίψη απορριμμάτων… και τα λοιπά. Εξαρτάται και από την συμπεριφορά την δική μας, από την συμπεριφορά των πολιτών. Δεν υποστηρίζω ότι οι σημερινοί έλληνες πολίτες είμαστε βρομιάρηδες και απολίτιστοι. Αδιάφοροι όμως οπωσδήποτε είμαστε. Όχι μόνο στο Ηράκλειο.
Σε όλη την Ελλάδα. Άδεια πλαστικά μπουκάλια και ποτηράκια και καλαμάκια, τενεκεδάκια αναψυκτικών, χαρτιά και σακούλες νάιλον που ο αέρας τις μεταφέρει από ‘δώ και από ‘κεί, κουτιά τσιγάρων και αποτσίγαρα πεταμένα στην άκρη των δρόμων, τσίχλες κολλημένες στα πλακάκια των πεζοδρομίων που κάποιοι τις έφτυσαν, ακόμη και μισοφαγωμένα σάντουϊτς και φλούδες από μπανάνες και περιττώματα σκύλων και ό,τι άλλο αηδιαστικό φανταστείς μπορεί να δεις μερικές φορές περπατώντας στους δρόμους των πόλεών μας. Ντροπή!
Και απορεί κανείς: Γιατί; Τόσο αδιάφοροι για την καθαριότητα της πόλης μας είμαστε; Τόσο δεν μας νοιάζει; Δεν μας ενδιαφέρει να είναι καθαρή και όμορφη η πόλη μέσα στην οποία ζούμε; Την αξία της καθαριότητας την γνωρίζομε. «Η πάστρα είναι μισή αρχοντιά» φιλοσοφώντας λέμε. Ίσως όμως μας λείπει η σχετική μόρφωση. Η σχετική διδασκαλία μέσα στην οικογένεια, στο σχολείο, για την εφαρμογή της… Ίσως λείπει και η αυστηρή νομοθεσία. Αναίσθητοι ασφαλώς δεν είμαστε. Την κατοικία μας την φροντίζομε. Την πόλη μας γιατί όχι;
Παλιά οι συνθήκες καθαριότητας των πόλεων ήταν δύσκολες. Και η ζωή ήταν δύσκολη. Οι πόλεις ήταν μάλλον βρόμικες. Θυμάμαι ότι παλιά κάδοι απορριμμάτων στους δρόμους δεν υπήρχαν. Κατεβάζαμε τα σκουπίδια μέσα σε σακούλες, ή και χύμα, σε μια στοίβα σε κάποια άκρη του δρόμου. Και όποτε περνούσε το απορριμματοφόρο, οι σκουπιδιάρηδες μάζευαν με τα χέρια τα σκουπίδια μας και τα έριχναν στην καρότσα του φορτηγού που λειτουργούσε ως απορριμματοφόρο.
Μάλιστα υπήρχαν και παρεξηγήσεις: «Γιατί, παρακαλώ, στοιβάζετε τα σκουπίδια σας μπροστά στη δικιά μας πόρτα και όχι μπροστά στην δικιά σας;» Και ακολουθούσε καβγάς. Και ακόμη πιο παλιά, πριν εμείς οι τωρινοί γεννηθούμε, πρέπει τα πράγματα να ήταν ακόμη χειρότερα. Και εδώ θυμάμαι την απάντηση που κάποτε έδωσε ο σατιρικός ποιητής Γεώργιος Σουρής σε όσους επαινούσαν την Αθήνα της εποχής του.
Ο Αχιλλέας Παράσχος σε ποίημά του είχε ονομάσει την Αθήνα «επίγειο παράδεισο με ρόδα και με κρίνα…» Αλλά και ο Κωστής Παλαμάς την είχε αποκαλέσει «ζαφιρόπετρα στης γης το δαχτυλίδι». Σ’ αυτά ο Σουρής ειρωνευόμενος απαντά: Ζαφιρόπετρα και κρίνα; Να σας πω εγώ τι πραγματικά είναι η Αθήνα.
Αθήνα, ξέρεις τι θα πει, πουλάκι μου, Αθήνα;
Απόπατος απέραντος εν μέσω αποπάτων…
Αθήνα ξέρεις τι θα πει; Πνιγμός και αηδία,
από σκουπίδια χίλια δυο ωραίο περιβόλι,
αρρώστια, τύφος κι ευλογιά χωρίς γιατρούς και μπόλι….. κτλ.
Βέβαια οι ποιητές οπωσδήποτε υπερβάλλουν. (Εξάλλου εδώ πρόκειται για σατιρική ποίηση). Όμως μέσα στην υπερβολή μπορεί κανείς εύκολα να ανιχνεύσει την αλήθεια.
Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει πολύ. Το κράτος έχει την δυνατότητα και πραγματικά φροντίζει για την καθαριότητα των πόλεων. Εμείς όμως, οι κάτοικοι, γιατί δείχνομε αυτήν την εγκληματική αδιαφορία; Μερικοί π. χ. με τα παρκαρισμένα αυτοκίνητά μας εμποδίζομε την αποκομιδή των σκουπιδιών. Πού είναι το φιλότιμό μας; Ανεξήγητο. Και ας μην ξεχνούμε ότι η βρομιά φέρνει και τις αρρώστιες.