Οι συγκεντρώσεις για το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών, δρομολογήθηκαν, για τους γνωστούς λόγους, με τη βοήθεια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και του συνθήματος «Δεν έχω οξυγόνο» που έχει τις ρίζες του σε κάποιες κραυγές των αδικοχαμένων θυμάτων.
Είναι λίγες λέξεις, σύντομες φράσεις, που με τη χρήση και διάδοσή τους έχουν την ικανότητα να ξεσηκώσουν ολόκληρες κοινωνίες και να τις οδηγήσουν εξαγριωμένες στα πεζοδρόμια σε μια χαοτική κατάσταση και δύσκολα ελεγχόμενη.
Παρατηρώ τις τελευταίες μέρες τον τρόπο με τον οποίο όλες οι δημοφιλείς πλατφόρμες γεμίζουν φορτισμένα συνθήματα που αναφέρονται στο παραπάνω δυστύχημα, χωρίς φυσικά να αποτελούν το μοναδικό εργαλείο, αφού είδαμε παρεμφερή σε τοίχους, πουλόβερ καλλιτεχνών, πανό συγκεντρώσεων, κ.λπ.
Διαφαίνεται λοιπόν κάποια στενή σχέση μεταξύ κινημάτων και συνθημάτων σε διεθνή, βεβαίως, κλίμακα. Το «Δεν μπορώ να αναπνεύσω», ήταν σύνθημα του κινήματος Black Lives Matter στις Ηνωμένες Πολιτείες, και του αφροαμερικανού Τζωρτζ Φλόιντ που πέθανε από ασφυξία το 2020 από έναν λευκό αστυνομικό στη Μινεάπολη της Μινεσότα, κατά τη διάρκεια σκληρής επιβολής του νόμου.
Έκτοτε, τα λόγια εκείνου του θύματος έγιναν σύνθημα δυναμικών συγκεντρώσεων. Στις ΗΠΑ, βέβαια το σύνθημα παρέπεμπε σε διαμαρτυρία εναντίον της αστυνομικής βίας λόγω των γνωστών φυλετικών ανισοτήτων, αλλά με διάφορους τρόπους διαδόθηκε γρήγορα και αλλού.
Εκεί, ως γνωστόν, υφίσταται μεγάλο και επώδυνο ιστορικό συνθημάτων, πορειών και διεκδικήσεων, κυρίως από τους αφροαμερικανούς σε διάφορες Πολιτείες. Βεβαίως η κάθε χώρα έχει τα δικά της κοινωνικά προβλήματα και διεκδικήσεις κάνοντας χρήση των ανάλογων συνθημάτων.
Και εις τα καθ’ ημάς, δεν λείπουν διαχρονικά κινήματα και συνθήματα, αλλά στις μέρες που ζούμε τελευταία κυριαρχεί παντού το «Δεν έχω οξυγόνο», το οποίο και συμπυκνώνει την κοινωνική αντίδραση στο δραματικό γεγονός που συντάραξε προ διετίας τη χώρα.
Οι μεγαλύτεροι, ηλικιακά, ενθυμούνται πληθώρα συνθημάτων που παραπέμπουν στις δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα, για καλύτερη παιδεία, στοιχειώδεις ελευθερίες και τόσα άλλα που καλά γνωρίζουμε και βρίσκονται αποθηκευμένα στη συλλογική μνήμη.
Κάποια, όπως το «Σιγά μη φοβηθώ» ή το «Σιγά μην κλάψω» έγιναν εκτός από συνθήματα και τραγούδια της νεολαίας, άλλα είχαν ως στόχο πολιτικούς και μνημόνια, όπως το «Δεν πληρώνω», μερικά την ημιτελή, όπως αποδείχτηκε, Συμφωνία των Πρεσπών, αλλά όλα καλούσαν τα ευρύτερα στρώματα της κοινωνίας σε δραστικές κινητοποιήσεις και διεκδικήσεις.
Τα συνθήματα σταδιακά επεκτάθηκαν και στο ευαίσθητο ζήτημα της έμφυλης βίας, ειδικά τελευταία, με τα τόσα απαράδεκτα που διαδραματίζονται στον τομέα αυτό. Όμως τα παραδείγματα αφθονούν και είναι βέβαιο ότι θα συνεχίσουν να υπάρχουν όσο πολλά καίριας φύσεως καθημερινά προβλήματα των πολιτών δεν βρίσκουν ανταπόκριση από μεριάς της Πολιτείας ή άλλων κοινωνικών ομάδων.
Στο βάθος όλων αυτών, φυσικά, εμφιλοχωρεί και βρίσκεται διάχυτη ή έννοια της παραδειγματικής τιμωρίας των ενόχων. Όμως και εδώ τελευταία υφίσταται ενός βαθμού περίσκεψη πολλών κοινωνικών στρωμάτων σχετικά με την γρήγορη απονομή της δικαιοσύνης, αλλά ακόμα το συγκεκριμένο γεγονός δεν έφτασε σε επίπεδα συνθήματος.
Σήμερα κυριαρχεί το «Δεν έχω οξυγόνο», με τον ίδιο τρόπο όπως «Το Make America Great Again», στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, αλλά εκεί υπάρχουν πολλοί που έχουν αντίρρηση και διαφορετική άποψη.
Το προεκλογικό σύνθημα του Τραμπ έχει έντονη απήχηση σε μεγάλο πληθυσμό Αμερικανών, αλλά απεικονίζει περισσότερο κάποια μορφή νοσταλγίας γι’ εκείνο που ήταν κάποτε η Αμερική και μια λαχτάρα επιθυμίας να επιστρέψουν σε εκείνη την εποχή.
Τα συνθήματα, αυτές οι σύντομες και εντυπωσιακές φράσεις ενσωματώνουν μέσα τους σημαντικές αρχές, πεποιθήσεις και αξίες της ζωής και λειτουργούν ως υπενθύμιση και πηγή έμπνευσης, βοηθώντας τις κοινωνίες να παραμείνουν συγκεντρωμένες στους στόχους τους, μεταφέροντας σοφία, κίνητρα και ενθάρρυνση.
Σε εμάς, το γνωστό πολιτικό σύνθημα δεν υπαινίσσεται αλλά απαιτεί επιμόνως γρήγορη και σωστή απονομή της δικαιοσύνης. Για την ώρα οι στίχοι «λιγότερα συνθήματα και πιο πολλή δουλειά» που τραγουδούσε κάποτε η Χάρις Αλεξίου, θα μείνουν σε αχρηστία!
*Ο Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης είναι τέως διευθυντής Χειρουργικής και συγγραφέας