Από τα χρόνια του μεσοπολέμου σχεδόν, όλοι οι αξιοσέβαστοι και αξιέπαινοι οργανοποιοί της Κρήτης άρχισαν να ωραιοποιούν τις Κρητικές Λύρες και τις έκαναν να μοιάζουν σε διάφορα σημεία με τα βιολιά.
Αυτές οι πραγματικότητες είναι αντιπαραδοσιακές και ίσως να μην αποδίδουν πιο γλυκές και πιο καθαρές φωνές αυτού του τύπου οι λύρες. Δηλαδή σαν να κάνανε αντιπαραδοσιακές «τρύπες στα νερά».
Αυτό όμως που είναι πιο οφθαλμοφανές και ενοχλητικό πάνω στις Κρητικές Λύρες είναι τα σιδεροκατασκευασμένα κουρδιστήρια τους που από τα χρόνια του μεσοπολέμου σχεδόν όλοι οι οργανοποιοί της Κρήτης έβρισκαν κουρδιστήρια των λαούτων που τα έκοβαν με τις σέγιες στη μέση και τα βίδωναν πάνω στα λεφάλια των λυρών.
Αυτά τα κουρδιστήρια πάνω στις λύρες είναι 2+2 που σημαίνει ότι το ένα περισσέυει ίσως για να κάνουμε «εφέ». Έτσι καθιερώθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες οι αντιπαραδοσιακές κρητικές λύρες που ίσως να νομίζουν οι νέοι Κρητικοί ότι αυτές είναι οι γνήσιες κρητικές παραδοσιακές λύρες. Για όλα αυτά δεν φταίνε οι αξιοσέβαστοι κρητικοί λυράρηδες.
Γιατί ίσως να τους λένε οι οργανοποιοί ότι αυτές οι αντιπαραδοσιακές λύρες έχουν καλύτερες φωνές από τις γνήσιες κρητικές λύρες. Αυτό όμως που πρέπει να μάθομε και να ξέρομε όλοι οι Κρητικοί είναι πριν από εκαντοντάδες ή χιλιάδες χρόνια όλες οι κρητικές λύρες ήταν απλές με ξύλινα κουρδιστήρια όπως όλες τις λύρες, τα βιολιά, τα ούτια, τα μπουλγαρί και άλλα παγκόσμια όργανα.
Αυτό όμως που δεν μπορώ να καταλάβω είναι γιατί όλοι οι οργανοποιοί του πλανήτη στα όργανα που πρέπει βάνουν ξύλινα κουρδιστήρια και οι αξιοσέβαστοι κρητικοί οργανοποιοί μας βάζουν σιδηροκατασκευασμένα σουρδιστήρια στις λύρες μας. Αυτές τις αντιπαραδοσιακές μετατροπές των κουρδιστιριών των κρητικών λυρών τις παρομοιάζω σαν να «κόβομε τα αυτιά των ανθρώπων και τους βιδώνουμε στα κεφάλια σιδηροκατασκευασμένα αυτιά».
Τα τελευταία χρόνια με την ίδια κρητική οργανοποιητική «λογική» έχουν μετατρέψει τα κουρντιστήρια των λαγούτων. Αυτά ενώ είναι προς τα πίσω, τώρα τα βιδώνουν πάνω σε ένα ταβλάκι προς τα πλάγια και μάλλον μοιάζουν με τα «αυτάκια των ποντικών» .
Αυτή η αντιπαραδοσιακή μετατροπή των κουρντιστιριών των λαούτων μάλλον είναι μοντερνισμός που δεν χωράει στην κρητική μας παράδοση γιατί όλα τα λαγούτα της Κρήτης και της Ελλάδας έχουν τα κουρντιστήρια τους προς τα πίσω. Πιο λυπητερό όμως είναι ότι αναγκάστηκαν οι αξιοσέβαστοι λυράρηδές μας και παίζουν αντιπαραδοσιακές λύρες με σιδεροκατασκευασμένα κουρδιστήρια και αυτή η συνήθεια θα συνεχίζεται μέχρι να στέκονται τα βουνά.
* Ο Βαγγέλης Μπαριτάκης είναι ιδρυτής του Λαογραφικού Μουσείου Γουβών