Θυμάμαι… Ήταν πράγματι μια μεγάλη γιορτή για την πόλη μας. Παγκοσμίου θα έλεγα ενδιαφέροντος. Επίκεντρο του ενδιαφέροντος φυσικά η Βασιλική του Αγίου Μάρκου με 32 έργα του μεγάλου μας ζωγράφου, αν θυμάμαι καλά, αφού είχε χαρακτηρισθεί από πολλούς σαν Ναός του Δομίνικου.
Έργα από διάφορους προορισμούς όπως, από την Ουάσιγκτον, από το Λένιγκραντ, από τη Στοκχόλμη και από το Τολέδο. Χαρακτηριστικός και τόσο ζωντανός ο πίνακας με τη Μαγδαληνή, ο οποίος είχε να βγει από το μουσείο της Βουδαπέστης 77 ολόκληρα χρόνια. Λιγότερους επισκέπτες δεχόνταν οι άλλοι δύο προορισμοί.
Το Επιμελητήριο Ηρακλείου και η Βικελαία Δημοτική βιβλιοθήκη. Στον πρώτο σταθμό υπήρχαν έργα του Θεοτοκόπουλου, από την Κρητική και Ιταλική περίοδο της ζωής του και στη Βικελαία Βιβλιοθήκη χειρόγραφα και άλλα διάφορα, τεκμήρια όλα αυτά, της ζωής του Μεγάλου μας Ζωγράφου. Φυσικά δεν συζητάμε για τα πρωτόγνωρα σε όλους μας μέτρα ασφαλείας, εκείνες τις μέρες!
Σάββατο, πρώτη του Σεπτέμβρη! Μέσα σ’ ένα κλίμα έντονης συναισθηματικής φόρτισης και συγκίνησης, χιλιάδες ήταν εκείνοι που παρευρέθησαν στην τελετή των εγκαινίων της έκθεσης του El Greco, στον χώρο της Βασιλικής του Αγίου Μάρκου.
Παρόντες ο αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Τιμόθεος, ο Δήμαρχος Ηρακλείου Κώστας Κληρονόμος, ο Περιφερειάρχης Κρήτης Γιώργος Σενετάκης, οι βουλευτές Μανόλης Κεφαλογιάννης, Στέλιος Ματζαπετάκης, Μιχάλης Γαλενιανός, Σήφης Βαλυράκης, Δημήτρης Σαρρής, οι Νομάρχες Ηρακλείου και Λασιθίου, Στράτος Παπαδάκης και Μανόλης Παπαχατζάκης, ο σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος, άνθρωποι των τεχνών, ο Ισπανός πρέσβης, ο καθηγητής Νίκος Χατζηνικολάου και φυσικά η αναπληρώτρια υπουργός Πολιτισμού Άννα Ψαρούδα - Μπενάκη, η οποία και συνεχάρη τους διοργανωτές.
Ακολούθησε μετά τον αγιασμό η ξενάγηση, όπως συνηθίζεται, μια ξενάγηση διαφορετική, μια ξενάγηση που παρόμοια δεν έχω ζήσει, σ’ έναν διαφορετικό κόσμο, τόσο απόμακρο αλλά και τόσο κοντινό ταυτόχρονα, ίσως αυτό τον κόσμο που όλοι επιζητούμε, τον κόσμο της τελειότητας, στον οποίο ο Δομίνικος, έστω και πρόσκαιρα εκείνες τις μέρες μάς είχε μεταφέρει.
Τετάρτη, πέντε του Σεπτέμβρη! Στις 10.00 π.μ. στο φρούριο του Κούλε πραγματοποιείται το συνέδριο (τα εγκαίνια φυσικά προέχουν), όπου συμμετέχουν πενήντα περίπου γνωστοί επιστήμονες απ’ όλο τον κόσμο, προσπαθώντας και επιδιώκοντας να φωτίσουν άγνωστες πτυχές της ζωής και του έργου του Γκρέκο, αναβιώνοντας τις καλλιτεχνικές, τις κοινωνικές και τις οικονομικές συνθήκες της εποχής, που έζησε ο Μεγάλος αυτός ζωγράφος.
Θυμάμαι χαρακτηριστικά πολλούς επιστήμονες, αλλά και ανθρώπους των τεχνών που δήλωναν συμμετοχή προκειμένου να μετέχουν ως ακροατές του συνεδρίου το οποίο ήταν σε έξι γλώσσες (Ισπανικά, Αγγλικά, Γερμανικά, Γαλλικά, Ιταλικά και Ελληνικά). Πρώτος ομιλητής ήταν ο αείμνηστος καθηγητής και πρόεδρος του Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών σπουδών της Βενετίας, Νικόλαος Παναγιωτάκης.
Τετάρτη, δέκα του Οκτώβρη!
Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης επισκέπτεται την πόλη μας, συνοδευόμενος από την υφυπουργό παρά τω πρωθυπουργώ, Ντόρα Μπακογιάννη, τον γενικό γραμματέα του υπουργείου Πολιτισμού Φωτέα και τη σύζυγό του Μαρίκα Μητσοτάκη.
Ο πρωθυπουργός επισκέφθηκε τους χώρους της έκθεσης (Βασιλική του Αγίου Μάρκου, Επιμελητήριο και Βικελαία Βιβλιοθήκη), στη συνέχεια πήγε στο αρχαιολογικό μουσείο Ηρακλείου, στη Νομαρχία Ηρακλείου και τέλος συναντήθηκε με τους δύο υποψήφιους Δημάρχους Ηρακλείου, τον Κώστα Κληρονόμο και τον Δημήτριο Μαλλιαράκη αφού ήδη βρισκόμασταν σε προεκλογική περίοδο.
Την ίδια μέρα και συγκεκριμένα στις 9.30 το βράδυ στο κινηματοθέατρο Αστόρια ο συμπατριώτης μας Γιάννης Μαρκόπουλος είχε συνθέσει μία σουίτα με τίτλο: “Μουσική για το Δομίνικο Θεοτοκόπουλο”, καλύπτοντας μ’ αυτή και το ντοκιμαντέρ του Λευτέρη Χαρωνίτη που είχε θέμα τη ζωή και το έργο του Γκρέκο. Αυτή η συναυλία σήμαινε και το τέλος αυτών των εκδηλώσεων το τέλος μιας αξέχαστης πολιτιστικής άνοιξης μέσα στο φθινόπωρο εκείνης της εποχής.
“Στο καλό Δομίνικε, ήταν το σύνθημα εκείνων των ημερών! Όταν σιγά σιγά στις 11 και 12 του Οκτώβρη άρχισε η αποκαθήλωση των έργων και άρχισαν επίσης να καταφθάνουν οι υπεύθυνοι της παραλαβής των. Μια συγκίνηση, αλλά και μια υπερηφάνεια για όλους, τους διοργανωτές, τους υπεύθυνους, τους συνεργάτες, τους πολιτικούς και δημοτικούς άρχοντες, τους συμπολίτες μας και τους επισκέπτες που είδαν από κοντά τα έργα του Γκρέκο, για μας τους εργαζόμενους που είχαμε την τιμή αλλά και την τύχη να ζήσουμε αυτό το μεγάλο διεθνές πολιτιστικό γεγονός.
Κάπως έτσι έγιναν όλα αυτά΄, τότε… Και ο Δομίνικος τόσο ικανοποιημένος αποχαιρέτησε τη γενέθλια πόλη, αφήνοντας τις καλύτερες των εντυπώσεων. Τόνωσε το ηθικό μας, μας εξύψωσε, αναβαθμίζοντας κάποιες παραμελημένες αξίες, που πολλές φορές όταν ατονούν παραπαίουμε και αισθανόμαστε τιποτένιοι. Εκείνος ο Δομίνικος ο Κρης, όπως ο ίδιος ονόμαζε τον εαυτό του, έμεινε στην πατρίδα του για ενάμιση περίπου μήνα, τόσο όσο ο ίδιος μπορούσε και όσο διήρκεσαν οι εκδηλώσεις για τα 450 χρόνια από τη γέννησή ου, που οργανώθηκαν με πρωτοβουλία του Δήμου Ηρακλείου.
Τον επισκέφθηκαν 87.000 άτομα, πλήθος μαθητών της πρωτοβάθμιας χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο και εκτός των προαναφερομένων επισήμων προσωπικοτήτων την έκθεση του Γκρέκο επισκέφθησαν: ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Γιώργος Σουφλιάς (ανεπίσημα), η σύζυγος του Αμερικανού πρέσβη στην Αθήνα Εστελ Σωτήρχου, ο αρχηγός της ΑΣΔΕΝ, ο πρώην καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας Χέλμουτ Σμιτ, ο υπουργός ΠΕΧΧΩΔΕ, Στέφανος Μάνος και ο πρύτανις του Πανεπιστημίου του Βαγιαδολίδ της Ισπανίας Φερνάντο Τεχερίνα, με ομάδα καθηγητών του ιδίου Πνευματικού Ιδρύματος. Πέρασαν από τότε 29 ολόκληρα χρόνια…
Δύσκολο να σβήσουν εκείνες οι μνήμες και οι θύμησες… Σήμερα στον ίδιο χώρο μια έκθεση που αποτελεί ξεχωριστής σημασίας προσέγγιση, εικαστικής τεχνολογίας, με ψηφιακές αναπαραγωγές από έργα του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου. Τα έργα αυτά παραχωρήθηκαν από κορυφαία μουσεία της Ευρώπης και της Αμερικής, όπως του Τολέδο της Ισπανίας, της Νέας Υόρκης, της Οξφόρδης, του Βατικανού, της Ρώμης και της Φλωρεντίας. Αξίζει να την επισκεφθούμε, αφού η διάρκειά της θα είναι μέχρι την 6η Οκτωβρίου.