Τα παλιά χρόνια οι εκκλησιαστικές γιορτές αφενός αλλά και οι αγροτικές εργασίες αφετέρου έδιναν το χαρακτηριστικό όνομα των μηνών μέσα στο χρόνο. Ο Σεπτέμβριος είναι ο πρωτόμηνας, αφού έχουμε την “αρχή της Ινδίκτου” δηλαδή του νέου εκκλησιαστικού έτους. Λόγω των εορτών και ειδικότερα της μεγάλης γιορτής του Σταυρού λέγεται και Σταυριάτης.
Βέβαια, όπως προαναφέραμε, τον χαρακτηρίζουν οι γεωργικές εργασίες. Τρυγητής, αφού ο τρύγος είναι σε εξέλιξη, και Βεντεμάς, αφού βεντέμα σημαίνει η κάθε συγκομιδή. Επίσης τον γνωρίζουμε και σαν Σποριάρη, αφού κυρίαρχο ρόλο έχουν οι προετοιμασίες της σποράς.
Στο γνωστό παραμύθι των δώδεκα μηνών, όπου δύο ηλικιωμένες αγρότισσες συναντάνε κάπου σε δάσος ή σε βουνό , προσωποποιημένους τους μήνες και καλούνται να πουν τη γνώμη τους γι’ αυτούς, αρχίζουν να λένε χωρίς κανένα δισταγμό. Η καλόβουλη αρχίζει να επαινεί τα σταφύλια του Σεπτέμβρη, αφού τόσα αγαθά μας φέρνει, κυρίως τα σταφύλια που κάνουμε το κρασί και το μούστο που γίνεται η μουσταλευριά. Επίσης θεωρείται από τους πιο νοικοκύρηδες μήνες, αφού όλα μπαίνουν στη θέση τους όπως οι σοδειές που χρησιμοποιούνται, κυρίως τον χειμώνα.
Ακόμη η καλή γυναίκα επαινεί γενικά τους τρεις μήνες του φθινοπώρου, ότι μας ειδοποιούν για τον επερχόμενο χειμώνα, δίνοντάς μας την ευκαιρία για να μαζέψουμε ξύλα και γενικά να προετοιμαστούμε για την αντιμετωπίσή του.
Η κακότροπη όμως γυναίκα έβγαλε τα εσώψυχά της και δεν άφησε κακό λόγο να μην πει. Οτι οι τρεις μήνες του φθινοπώρου μάς φέρνουν απότομες δροσιές λόγω της μεταβολής του καιρού και παθαίνουμε διάφορα κρυώματα. Ο Σεπτέμβριος ως τρυγητής που είναι μας πνίγει με τις πολλές μύγες και γενικά κουράζονται οι άνθρωποι από τις πολλές δουλειές του. Το σίγουρο είναι ότι ο Σεπτέμβριος έχει τους κόπους του, αλλά παράλληλα έχει και τις χαρές του.
Η σοδειά είναι η μεγάλη επιβεβαίωση και σίγουρα η παραγωγή του ξανθού ή κόκκινου κρασιού που θα φέρει την τόνωση και την ζεστασιά τον χειμώνα που θα ακολουθήσει. Υπάρχει όμως και ο άλλος Σεπτέμβριος, ο Σεπτέμβριος των σχολείων. Θυμάμαι τα σχολικά μου χρόνια, τα πρώτα μου χρόνια στο σχολείο. Τότε τα σχολεία άνοιγαν “την άλλη μέρα από του Σταυρού” όπως έλεγαν χαρακτηριστικά οι γονείς μας. Η ικανοποίηση και η χαρά ήταν διάχυτη, γέλια, φωνές και παιχνίδια με τους γονείς να μην μπερδεύονται στις σπουδές των παιδιών τους έχοντας βέβαια απόλυτη εμπιστοσύνη και στα παιδιά και στους δασκάλους τους.
Οι δρόμοι του χωριού μου ήταν χαρά Θεού με τα παιδιά να φοράνε πεντακάθαρα ρούχα (πολλές φορές και μπαλωμένα) κρατώντας αγοραστές τσάντες, αλλά και σάκες τις οποίες έφτιαχναν οι μητέρες τους. Μερικά παιδιά κρατούσαν λουλούδια στο χέρι για τους δασκάλους τους προκειμένου να στολίσουν το ανθοδοχείο της έδρας του δασκάλου τους. Σεπτέμβρης ο πρωτόμηνας, πλούσιος σε γιορτές και λατρείες! Την 1η Σεπτεμβρίου γιορτάζει ο Άγιος Νικόλαος ο Κουρταλιώτης, ένας ασκητής του 16ου αιώνα από το Ρέθυμνο, αγρότης στο επάγγελμα. Φυσικά την ίδια μέρα γιορτάζουν ο Όσιος Μελέτιος και ο Συμεών ο Στυλίτης. Στις 2 Σεπτεμβρίου γιορτάζει ο Άγιος Μάμας.
Λέγεται ότι τον ανέθρεψε κάποια οικογενειακή φίλη και μικρός την φώναζε Μάμα και του έμεινε το όνομα αυτό. Η μεγάλη γιορτή του Σταυρού στις 14 και στις 15 του μήνα γιορτάζουν τρεις άγιοι μαζί. Ο Άγιος Νικήτας, ο Άγιος Βησσαρίωνας και ο Άγιος Πορφύριος. Στις 16 Σεπτεμβρίου γιορτάζει η Ευφημία η μεγαλομάρτυς. Ο λαός μας την αποκαλεί Αγία Φημιά. Μαρτύρησε επί αυτοκράτορος Διοκλητιανού και εκατηχούσε κρυφά τον Χριστιανισμό αφού είχε ιδρύσει σχολή για 49 μαθήτριες.
Η λαϊκή παράδοση αναφέρει ότι δίδασκε και την μοδιστική. Γι’ αυτό την ημέρα της μνήμης της στην Πόλη μοίραζαν στις γυναίκες που εκκλησιάζονταν βελόνες, οι δε μοδίστρες δεν εργάζονταν στη μνήμη της. Στις 17 Σεπτεμβρίου, γιορτή της Αγίας Σοφίας και των θυγατέρων της, Πίστεως, Αγάπης και Ελπίδας, του Αγίου Ευσταθίου (20 Σεπτεμβρίου του ιερομάρτυρα Αγίου Φωκά 22 Σεπτεμβρίου). Λένε ότι πριν από τον Άγιο Νικόλαο, προστάτη των θαλασσών, εφέρετο ο Άγιος Φωκάς. “Φωκάς, μέγας προστάτης τοις θαλαττεύουσι πέλων…”.
Στις 23 Σεπτεμβρίου η γιορτή του Αγίου Νικολάου του Καρπενησιώτη, παντοπώλη στο επάγγελμα. Ο Άγιος Νικόλαος μαρτύρησε σε ηλικία 15 χρόνων και εργαζόταν ξενιτεμένος από το Καρπενήσι στην πόλη με τον πατέρα του όπου είχαν μπακάλικο. Τέλος στις 24 αυτού του μήνα είναι η γιορτή της Αγίας Θέκλας και της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας. Υπήρχαν βέβαια και κάποιες μεγαλογιορτές αυτό το μήνα, του Τιμίου Σταυρού όπως προαναφέραμε, το Γενθέλιον της Θεοτόκου στις 8 Σεπτεμβρίου και του Άι Γιάννη του Θεολόγου στις 26 Σεπτεμβρίου.
Σεπτέμβρης, ο πρώτος μήνας του φθινοπώρου, με τα τόσα καλά του, ένας ιδιαίτερα αγαπητός μήνας για όλους μας.