Οι ζώνες ασφαλείας είναι σε περίπτωση ατυχήματος ένας από τους σημαντικότερους μηχανισμούς που υπάρχουν στο αυτοκίνητό μας. Αυτές ελαττώνουν τον κίνδυνο, ώστε ο οδηγός και οι συνεπιβάτες, να μην κτυπήσουν επικίνδυνα στο εσωτερικό του αυτοκινήτου ή να εκσφενδονιστούν εκτός του αυτοκινήτου σε περίπτωση τρακαρίσματος με άλλο αυτοκίνητο ή με ένα ακίνητο εμπόδιο.
Τα σώματά των πράγματι, αν δεν συγκρατιούνται, θα συνεχίζουν να κινούνται προς τα εμπρός, για λόγους αδράνειας και με κινητική ενέργεια εξαρτώμενη από την ταχύτητά τους, θα κτυπήσουν στο τιμόνι, στο ταμπλό των οργάνων και στο μπροστινό τζάμι, το οποίο μπορεί να σπάσει προκαλώντας τραυματισμούς και εκσφενδονίζοντάς τους εκτός του αυτοκινήτου.
Ο κίνδυνος να βρεθούν εκτός του αυτοκινήτου υπάρχει επίσης και σε περίπτωση ανατροπής του, αν δεν τους συγκρατεί η ζώνη ασφαλείας.
Αν οι ζώνες ασφαλείας είναι εφοδιασμένες με προεντατήρα και συνοδεύονται με αερόσακο, έχει αποδειχτεί μέχρι τώρα ότι αποτελούν το καλύτερο σύστημα προστασίας. Έχει εκτιμηθεί ότι η ορθή χρήση της ζώνης ασφαλείας μειώνει στο 50% την πιθανότητα θανάτου σε ένα ατύχημα.
Ο προεντατήρας είναι ένα εξάρτημα, που τίθεται σε λειτουργία από ένα ελατήριο ή από μια μικρή ποσότητα εκρηκτικής ύλης, που τη στιγμή της σύγκρουσης «σφίγγει» τη ζώνη προς το σώμα των επιβαινόντων, εξασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτόν τον μέγιστο έλεγχο και την καλύτερη απόσβεση της ενέργειας με τη οποία τα σώματα των επιβαινόντων προωθούνται βίαια προς τα εμπρός σε περίπτωση σύγκρουσης.
Η χρήση της ζώνης ασφαλείας δεν πρέπει να παραμελείται όταν οδηγούμε και μέσα στην πόλη, γιατί ακριβώς στις μικρές ταχύτητες η ζώνη μπορεί να μας προστατεύσει και από μικρούς τραυματισμούς.
Για να μην σας κουράσω με φυσικομαθηματικές έννοιες και υπολογισμούς, προκειμένου να δούμε την επίδραση της ταχύτητας του αυτοκινήτου που οδηγούμε πάνω στο σώμα μας, σας παραθέτω τον παρακάτω στοιχεία:
Τρακάροντας με ένα άλλο αυτοκίνητο και τρέχοντας με 50 χιλιόμετρα την ώρα είναι σαν να πέφτομε από τον τρίτο όροφο ενός κτηρίου.
Αν τρέχομε με 70 χιλιόμετρα την ώρα είναι σαν να πέφτομε από τον έκτο όροφο ενός κτηρίου.
Αν, τέλος, τρέχομε με 90 χιλιόμετρα την ώρα είναι σαν να πέφτομε από τον δέκατο όροφο ενός κτηρίου.
Παρατηρούμε λοιπόν ότι η επίδραση της ταχύτητας του αυτοκινήτου αυξάνει πολλαπλάσια (εκθετικά) την ταχύτητα κρούσης.
Είναι λογικό ότι η χρησιμότητα των ζωνών ασφαλείας αυξάνεται σε μεγαλύτερες ταχύτητες όπως συμβαίνει στους εθνικούς δρόμους και στους αυτοκινητοδρόμους. Μάλιστα επειδή τα ατυχήματα στους δρόμους αυτούς αποτελούνται από καραμπόλες αυτοκινήτων, η διαφορά ταχύτητας μεταξύ του πίσω αυτοκινήτου και του προπορευόμενου ανήκει στην περίπτωση κατά την οποία η ζώνη ασφαλείας μπορεί να παίξει κατά τον καλύτερο τρόπο τον προστατευτικό της ρόλο.
Στην εικόνα 1 φαίνεται η σχηματική αναπαράσταση μιας σύγκρουσης ενός μη προστατευμένου οδηγού με ζώνη ασφαλείας. Παρατηρούμε (όπως δείχνει το βέλος) ότι τα πόδια είναι εκείνα τα μέρη του σώματος που ακουμπάνε πρώτα και βίαια στο κάτω μέρος του ταμπλό των οργάνων.
Στη συνέχεια, όπως φαίνεται στην εικόνα 2, ο θώρακας έρχεται να κτυπήσει στο τιμόνι και τέλος το σώμα ολόκληρο ανασηκώνεται κτυπώντας το κεφάλι στο μπροστινό τζάμι ή στην κορνίζα (κασαλίκι) του τζαμιού (παρμπρίζ).
Η χρήση της ζώνης τροποποιεί ριζικά αυτή την επικίνδυνη κατάσταση: Χάρη στη ζώνη, όπως φαίνεται στην εικόνα 3, έστω και αν μπορεί να παρουσιαστούν μερικοί τραυματισμοί στα πόδια, η κίνηση του θώρακα εμποδίζεται και ο κίνδυνος σύνθλιψης του θώρακα με το τιμόνι μειώνεται δραστικά.
Παραμένει η πιθανότητα να κτυπήσει το κεφάλι ή το πρόσωπο στο τιμόνι, αλλά και αυτό το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με τους αερόσακους (airbag) όπως φαίνεται παρακάτω στην εικόνα 4 .
Ο αερόσακος είναι μια φούσκα σχήματος όχι σφαιρικού αλλά σημαντικά πεπλατυσμένου που φουσκώνει ακαριαία με την έναρξη του τρακαρίσματος. Σε ότι αφορά τον οδηγό ο αερόσακος ξεπετάγεται από ένα κατάλληλο άνοιγμα, εφοδιασμένου με κάλυμμα, που βρίσκεται στο κέντρο του τιμονιού. Σε ό,τι αφορά τον συνοδηγό ο αερόσακος ξεπετάγεται από ένα κατάλληλο άνοιγμα που βρίσκεται μπροστά του και κοντά στο ντουλαπάκι του ταμπλό. Ο βασικός σκοπός του αερόσακου είναι, κυρίως στα τρακαρίσματα με υψηλές ταχύτητες, να εμποδίσει την βίαιη επαφή του κεφαλιού ή του προσώπου του οδηγού και των άλλων επιβατών, στο τιμόνι ή στο ταμπλό όπως φαίνεται στην εικόνα 4.
Πράγματι παρότι ο θώρακας, η λεκάνη και οι γάμπες συγκρατιούνται από τη ζώνη ασφαλείας, το κεφάλι παραμένει ελεύθερο να κινείται μπροστά και προς τα κάτω.
Ένας αερόσακος αποτελείται από:
- Έναν αισθητήρα που ανιχνεύει την απότομη επιβράδυνση του αυτοκινήτου εξ’ αιτίας τρακαρίσματος.
- Έναν επεξεργαστή που δέχεται το σήμα, το επεξεργάζεται και δίνει την εντολή εναύσματος του πυροκροτητή.
- Έναν πυροκροτητή, ο οποίος αναφλέγει τις ουσίες που περιέχονται στην εκρηκτική κάψουλα.
- Μία εκρηκτική κάψουλα που περιέχει ουσίες, των οποίων η ανάφλεξη αναπτύσσει μεγάλη ποσότητα αερίων που φουσκώνουν τον αερόσακο.
- Ο αερόσακος αποτελείται από ανθεκτικό συνθετικό υλικό, στεγανό σε ό,τι αφορά τα αέρια αλλά με οπές στο πίσω μέρος του.
Με την ανάφλεξη γίνεται η έκρηξη η οποία φουσκώνει τον αερόσακο ακριβώς όταν το κεφάλι και μερικώς ο θώρακας, για όποιον κάθεται μπροστά, πλησιάζει τον αερόσακο. Όμως αμέσως μετά ο αερόσακος αρχίζει να ξεφουσκώνει από τις κατάλληλες οπές, ελαχιστοποιώντας έτσι την σφοδρότητα του κτυπήματος πάνω στο τιμόνι ή στο ταμπλό του αυτοκινήτου.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι:
Πρέπει να φοράμε τις ζώνες ασφαλείας τόσο στις μικρές όσο και στις μεγάλες ταχύτητες και το ίδιο ισχύει και για τους επιβάτες των πίσω καθισμάτων.
Το να μη φοράμε τις ζώνες ασφαλείας μπορεί να μας κοστίσει όχι μόνο ένα πρόστιμο αλλά και την ίδια μας τη ζωή.
* Ο Βασίλης Χατζηγιάννης είναι dr. μηχανολόγος ηλεκτρολόγος μηχανικός, ομότιμος καθηγητής ΑΤΕΙ Κρήτης.