Ιανουάριος 2024. Στον απόηχο των αιώνων. Περπατώντας και περιπλανώμενος για ακόμα μια φορά στη γέφυρα του Καρόλου και στις γύρω ιστορικές τοποθεσίες. Η παλιά Πράγα είναι μια πόλη που δεν σε αφήνει ποτέ να φύγεις μακρυά της, μια μικρή μητέρα με κοφτερά νύχια, για τον Φραντς Κάφκα. Μάλλον η τέταρτη, ίσως η πέμπτη φορά που βρίσκομαι εδώ. Οι δρόμοι ετούτης της πόλης επιμένουν να αποτελούν μια ξεχωριστή φαντασίωση που μόλις άγγιξε ο εικοστός πρώτος αιώνας, ίσως ούτε ο εικοστός ή ο δέκατος ένατος.
Πάντα αποτελούσε μια πόλη με αναρίθμητα κλασσικά πλακόστρωτα σοκάκια πάνω στα οποία περπατούσαν φερέλπιδες εισβολείς, κι’ είχε στην κατοχή της όμορφους και αποτελεσματικούς πύργους, ψηλά σπίτια διακοσμημένα και σκεπασμένα από περίτεχνες εντυπωσιακές στέγες. Οι άνεμοι των εποχών μετέφεραν στις γειτονιές της τη μαγεία της μουσικής, της επανάστασης που κυοφορείτο στις γωνίες των δρόμων και των απόψεων των λογοτεχνών, των ανατροπών, πέρα και έξω από ακραιφνείς και ολοκληρωτικές ιδεολογίες. Εδώ οι έγκυες στιγμές της ιστορίες υπήρξαν πολλές και δοκίμασαν την πίστη ενός λαού στην πορεία προς τα εμπρός ή την επιμονή του σε δοκιμασμένες παραδοσιακές συνταγές και διαδικασίες.
Σήμερα η πόλη, όπως και η χώρα, προσπαθεί να ξεφύγει από χαμένες καταθλιπτικές δεκαετίες προσδεδεμένη στερεά στο άρμα της επελαύνουσας Ευρωπαϊκής ενοποίησης. Μια αδοκίμαστη και άγευστη υπόθεση γι’ αυτή τη χώρα, αλλά μάλλον μεθυστική, αν κρίνουμε από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα που αρχίζει να υφίσταται απομακρυνόμενη από καφκικές και γραφειοκρατικές ιστορίες και αφήνοντας στην άκρη με γενναιοδωρία παρελθούσες εμμονικές νοοτροπίες. Γράφοντας, όμως, μακροσκελείς προλόγους και ανάλογους προβληματισμούς για μια πόλη κινδυνεύεις να απωλέσεις την ουσία της, να αναθεωρήσεις όσα έγραψες πριν από καιρό και κάποια άλλη φορά γι’ αυτή.
Μια πόλη η οποία, ειδικά στις μέρες μας, αν όχι φανερά, εν τούτοις το εβραϊκό της παρελθόν και ιστορικό την τοποθετεί, έστω και θεωρητικά, στο στόχαστρο ακραίων και βίαιων συμπεριφορών. Κάποιες αποχρώσεις του κινδύνου και της αβεβαιότητας, διέρχονται και αιωρούνται στα σοκάκια της και τούτη την ώρα.
Οι πρώτες μέρες του καινούργιου χρόνου είναι γεμάτες ήλιο και κρύο που διασχίζει τα δαιδαλώδη λιθόστρωτα δρομάκια της Πράγας, ανάμεσα από τα υπέργηρα κτίριά της, δίπλα και σύριζα από τα διερχόμενα τραμ. Κάτι ανάλογο όπως με τα αγάλματα στη Ρώμη ή με τους πίνακες των ιμπρεσιονιστών στο Παρίσι. Η Πράγα δημιουργεί στον επισκέπτη την παράξενη αίσθηση μιας πραγματικότητας περασμένου αιώνα που ανανεώνεται σταθερά. Μιας πόλης που οι κάτοικοί της είναι καταδικασμένοι να βιώνουν ανανεωμένες επαναλήψεις, πασπαλισμένες από την γευστική άχνη, αλλά και την αποκρουστική αιθάλη των εποχών.
Τα μαυρισμένα της αγάλματα, σκόρπια σε πλατείες και γέφυρες, πάμπολλα. Διασχίζοντας και σταματώντας στην ιστορική Γέφυρα του Καρόλου, απλώνεις το βλέμμα σου στον ποταμό Μολδάβα έχοντας δίπλα σου μορφές ντυμένες με ιστορίες, μύθους και τα άγια στέμματά τους. Η εικόνα της Πράγας, με τη μεσαιωνική γέφυρα του Μολδάβα μεταξύ της Παλιάς Πόλης και της Μικρής Συνοικίας, αξεπέραστη. Οι γοτθικοί πύργοι της γέφυρας υψώνονται και στις δύο πλευρές της και στολίζονται από μνημειώδη αγάλματα αγίων.
Εκείνος ήταν και τυχερός και άτυχος, φαίνεται! Και ταυτόχρονα ιερέας στον οποίο ανατέθηκε το βαρύ φορτίο να ακούσει τις κρύφιες εξομολογήσεις της βασίλισσας. Ο βασιλιάς Βεγκέσλαος Δ’, υποψιασμένος ότι εκείνη του απόκρυβε κάποιο πολύ σοβαρό μυστικό, ζήτησε απ’ αυτόν να του αποκαλύψει λεπτομέρειες από τη εξομολόγηση της γυναίκας του. Εκείνος, όμως, παρέμεινε σιωπηλός, ως όφειλε, και το σπουδαιότερο, ακόμη και τα βασανιστήρια δεν τον έκαναν να εκστομίσει όσα άκουσε!
Και το αποτέλεσμα δεν άργησε να έρθει όταν οι στρατιώτες του βασιλιά πέταξαν μια σκοτεινή νύχτα τον ανυπάκουο, ακόμα και στον βασιλιά, ιερέα μέσα στον ποταμό Μολδάβα, από τη Γέφυρα του Καρόλου, και να πνιγεί. Αργότερα έγινε μάρτυρας. Αλλά όπως πάντα οι μύθοι συγχωνεύονται με τα πραγματικά γεγονότα, αλληλοεπηρεάζονται, μερικές φορές παίρνουν τη θέση της ιστορίας, ή τη μορφή που πολλοί επιθυμούν, γιατί εν προκειμένω ειδικά στα τέλη του 14ου αιώνα, οι σχέσεις μεταξύ εκκλησίας και κράτους ήταν πολύ τεταμένες λόγω του παρατεταμένου Μεγάλου Σχίσματος, μια σύγκρουση που περιέπλεξε ποικιλοτρόπως την ευρωπαϊκή πολιτική στον Μεσαίωνα.
Οι επισκέπτες κατά μόνας ή σε οργανωμένα γκρουπ συνωστίζονται απότομα μπροστά και γύρω σου. Στο βάθος του ορίζοντα η απτή απόδειξη ότι υπήρξε μια εποχή στην οποία οι άνθρωποι δημιουργούσαν, απλώς και μόνο για να αφήσουν φεύγοντας κάτι όμορφο στον κόσμο, μια εποχή στην οποία οι άνθρωποι είχαν την κουλτούρα να κατανοούν και να σπουδαιολογούν το αποτέλεσμα των τεχνών.
Εκείνων των ιδιοφυιών που προσέδωσαν στην Πράγα την αφθονία και τον χαρακτήρα της μεγαλοπρέπειας, είτε αυτή βρίσκεται σκορπισμένη στα δρομάκια της και εγκλωβίζεται στον φωτογραφικό φακό, είτε απαντά πίσω από τις μεγαλοπρεπείς κλειστές μεσαιωνικές πόρτες και στις υδατογραφίες των ζωγράφων της στις πολυσύχναστες γωνιές της. Στα παλιά καφέ όπου συνήθιζαν να συχνάζουν οι φτωχοί καλλιτέχνες εμπνεόμενοι από την ατμόσφαιρα. Όπως το χειμωνιάτικο αυτό απόγευμα σε τούτο το καφέ της όμορφης πρωτεύουσας και αυτοκρατορικής πόλης της Κεντρικής Ευρώπης της μετακομμουνιστικής εποχής.
Οι κάτοικοί της, φυσικά δεν υπήρξαν τα πρώτα ή τα αποκλειστικά θύματα εκείνης της σοβιετικής πολιτικής, η οποία είχε τοποθετήσει τα συμφέροντα της Μεγάλης Ρωσικής Αυτοκρατορίας, πάνω από εκείνα των άλλων μικρών συνιστωσών. Σήμερα, προσπαθούν να ανακαταλάβουν και επανακτήσουν όσα απώλεσαν τα προηγούμενα χρόνια. Στο στόχαστρο τώρα η νομισματική ένωση με την Ευρώπη.
Ο ταραχώδης Μολδάβας, φουσκωμένος από τις άφθονες βροχές της περιοχής διασχίζει το κέντρο της, κάτω από το χιονισμένο Κάστρο της πόλης. Σε τούτο το γιορτινό πρωτοχρονιάτικο απόγευμα στις γωνιές του βλέμματος, εκεί ψηλά στις άκρες των υδρορροών και των προσόψεων, όμορφα σκαλισμένοι οι ακίνητοι άγγελοι.
Οι περιπλανήσεις στους δρόμους της αποδίδουν τα μέγιστα και επαναφέρουν στο νου εικόνες από τον Φραντς Κάφκα. Όμως οι περισσότεροι από τους επισκέπτες της, σήμερα ουδόλως τον ενθυμούνται. Για την ώρα, τουλάχιστον! Η περιπλάνηση στην Πράγα πάντοτε συγκρίνεται με παραμύθι, αλλά με μια μεγάλη διαφορά, Εδώ όλα είναι αληθινά, για τους απονήρευτους! Η Πράγα είναι ιδανική ως πόλη, αλλά έτσι ήταν πάντα, γιατί σε τούτα τα χώματα η κομμουνιστική αναποτελεσματικότητα κατάφερε να αφήσει τον 18ο αιώνα ανέγγιχτο!