Σταδιακά έχουν υποχωρήσει στην Ελλάδα κατακτήσεις που της εξασφάλιζαν δυναμική στο σύγχρονο κόσμο και αναπόφευκτα η κατάταξή της έχει αντίστοιχα τσαλακωθεί. Η τελευταία διαπίστωση είναι ολοφάνερη, μόνο που θεωρείται νομοτελειακή. Θα προσπαθήσω να ανατρέψω την εκτίμηση αυτή με συγκεκριμένα παραδείγματα πολιτικών που την προκαλούν. Καίριος ανάμεσά τους είναι ο ραγδαίος εξοστρακισμός της λαϊκής επίδρασης στα κοινά. Στις προσεχείς Ευρωεκλογές εκτιμάται ότι το πρώτο ελληνικό κόμμα θα υποχωρήσει κοντά στο 30%.
Ο κατακερματισμός των υπόλοιπων κομμάτων φαίνεται επίσης πρωτοφανής. Οι εκλογές για την Ευρωβουλή δεν έχουν, βέβαια, την κρισιμότητα των εθνικών. Παρ’ όλα αυτά το σκηνικό της εγχώριας απήχησης δε φαίνεται να διαφέρει. Στη Βουλή που καταλύθηκε από τη δικτατορία υπήρχε ένα κόμμα με 53%. Μάλιστα η δικτατορία έγινε όταν ήταν πρωθυπουργός κοινής αποδοχής από το δεύτερο, που ανέβαζε το ποσοστό της δεδηλωμένης πάνω από 75%. Στη μεταπολίτευση τα ποσοστά των κομμάτων που εναλλάσσονταν στην εξουσία συχνά άγγιζαν το 50%.
Πρόσφατα ρυθμίστηκε να εξασφαλίζεται κυβερνητική πλειοψηφία με 43%. Υποστηρίχθηκε στη σχετική συζήτηση, πως σε όλη την Ευρώπη βλέπουμε κόμματα να κυβερνούν με ανάλογα ποσοστά. Αλλά το επιχείρημα αυτό είναι μισή αλήθεια, άρα πολύ κοντά στο ψέμα, για ένα κρίσιμο ζήτημα της Δημοκρατίας. Έχουμε τρεις πρόσφατες εκλογές στην Ευρώπη που το επιβεβαιώνουν: Στη Σουηδία, στην Ισπανία και τελευταία στην Ολλανδία. Πουθενά δεν αναδείχθηκε πρωθυπουργός από το πρώτο κόμμα. Στις δυο πρώτες έγιναν συμμαχίες που εκφράζουν τουλάχιστο το 50% της ψήφου. Αναπόφευκτα φαίνεται πως θα ισχύσει αυτό και στην Ολλανδία. Η παράκαμψη της αρχής της δεδηλωμένης είναι αμάρτημα στη Δημοκρατία. Απομακρύνει, επίσης, τους πολίτες από τα κοινά.
Κατάργηση άλλων κατακτήσεων
Αντιμεταρρύθμιση διαπιστώνεται και στα μεγάλα κοινωνικά αγαθά της Παιδείας και της Υγείας. Πριν τη δικτατορία πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα η μεγάλη κατάκτηση της δωρεάν παιδείας. Πολύ κοντά στον εκσυγχρονισμό του είχε φτάσει πριν τη χούντα και ο τομέας της Υγείας. Που κατακτήθηκε με τη συμβολή τριών κυρίως υπουργών, Σπ. Δοξιάδη, Παρ. Αυγερινού και Γ. Γεννηματά αρχές της μεταπολίτευσης. Σημειώνεται ότι οι δαπάνες στους τομείς αυτούς συνεισφέρουν στην οικονομική ανάπτυξη και πλουτίζουν τη χώρα, δεν ανοίγουν τρύπες χρέους.
Η υποβάθμιση αυτών των κλάδων δεν εξηγείται με όρους οικονομικής δυσπραγίας. Αφαίμαξη πλούτου είχαμε όταν ταξίδευαν οι Έλληνες στο εξωτερικό για λόγους υγείας. Ενώ στην Ευρώπη είναι κατακτημένη αλήθεια, πως το πιο φτηνό σύστημα είναι αυτό της αποτελεσματικής κρατικής κάλυψης. Κατά συνέπεια η υπονόμευση των κοινωνικών αγαθών είναι ιδεολογικό ζήτημα. Προωθείται και στην παιδεία διότι η διεύρυνση των ανισοτήτων αποτελεί, κατά την αντίληψη αυτή προϋπόθεση της ακραίας μεγέθυνσης του μεγάλου κεφαλαίου.
Χαρακτηριστική είναι η πορεία αντιμεταρρύθμισης στην Παιδεία, ιδιαίτερα πρόσφατα στην Ανώτατη. Η Ελλάδα έχει στον τομέα αυτό δυο καίρια προβλήματα. Τη μεγάλη έλλειψη τεχνητών, και τον ξενιτεμό εκατοντάδων χιλιάδων νέων επιστημόνων που κάνουν μεταπτυχιακές ή διδακτορικές σπουδές στο εξωτερικό. Ή που βρίσκουν εκεί δουλειά, μετά την οικονομική κατάρρευση της χώρας. Πόσο επηρεάζονται οι προτεραιότητες αυτές από την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων; Στο διάλογο που προηγήθηκε της ψήφισης και στον ίδιο το Νόμο δε συσχετίζονται καθόλου τα θέματα.
Ο αρμόδιος Υπουργός μόνο όσον αφορά την αντισυνταγματικότητα του Νόμου επιχειρηματολογεί. Υποστηρίζει πως η ρητή απαγόρευση του Συντάγματος κάνει γλυκά ματάκια στο μάγκα που έχει τόλμη να το παραβιάσει. Θα ήταν απλό σε σχετικά σύντομο διάστημα να γίνει αλλαγή στο Σύνταγμα και ως τότε να βρεθούν οι λόγοι επιλογής της συγκεκριμένης προτεραιότητας. Δεν το κάνουν έτσι. Γιατί τότε παύει να είναι μαγκιά. Άγνοια Νόμου στον κοινό πολίτη απαγορεύεται. Η δε διαφορά του με τον πολιτικό είναι πως σε αυτόν επιτρέπεται. Πρόκειται για νέο ορισμό διαφοροποίησης της πολιτικής και του πολιτικού που ισχύει μόνο στη χώρα μας.
* Ο Νίκος Λεβεντάκης είναι μηχανικός