– Του χρόνου, 2021, κύριε Σπύρο, γιορτάζουμε τα διακόσια χρόνια ελεύθερου βίου του Ελληνικού Κράτους. Του μιλούσαμε κάπως φωναχτά, γιατί ήταν κάπως κουφός λόγω ηλικίας.
– Εγώ με τα ενενήντα δύο μου χρόνια μπορεί του χρόνου να μην υπάρχω.
– Μην το λες. Σήμερα η ιατρική προσφέρει θεραπείες για παράταση ζωής. Απολαμβάνουμε αφθονία αγαθών. Έχει μειωθεί η δυστυχία…
– Πόσο ακόμη θα ζήσω, δεν ξέρω. Καλά είναι τα πανηγύρια και η καλοπέραση. Όμως στην ζωή δεν είναι καλό να έχεις πολλά αγαθά. Γιατί όσο περισσότερα έχεις, τόσο περισσότερο αυξάνονται και οι έγνοιες σου γι’ αυτά. Καλύτερα λίγα, για να είναι λίγες και οι έγνοιες σου. Και να κοιμάσαι ήσυχος.
– Θέλεις να πεις ότι ο άνθρωπος σήμερα δεν είναι ευτυχέστερος από ό,τι παλιά;
– Στην ζωή πάντοτε τα πάντα είναι εφήμερα και αναστρέψιμα ανά πάσα στιγμή. Η σχέση υγείας και ασθένειας, ευτυχίας και δυστυχίας ακροβατούν επάνω σε μια πολύ λεπτή γραμμή. Οι εποχές βέβαια αλλάζουν. Και αλλάζει και ο τρόπος ζωής. Αν στο μεταξύ ο άνθρωπος γίνεται ευτυχἐστερος ή δυστυχέστερος, δεν το ξέρω. Βέβαια έχει περάσει η εποχή που οι φακές μας είχαν μαμούδια και τα μήλα σκουλήκια.
Τώρα τρώμε φακές αμαμούδιαστες . Όμως με τα φυτοφάρμακα παθαίνουμε καρκίνο. Θυμάμαι, η μητέρα μου για φαγητό μου έδινε μια φέτα ψωμί και ένα κομματάκι τυρί και μου έλεγε «Θα δαγκάνεις πολύ ψωμί και λίγο τυρί». Το τυρί όμως τότε ήταν νόστιμο και το ψωμί γλυκό. Σήμερα τα παιδιά μας βγαίνουν βόλτα κρατώντας ακριβό κινητό στο χέρι, ύπουλο φονιά της υγείας τους.
– Σήμερα έχουμε ισότητα, ξεκούραση…
– Για την ξεκούραση αμφιβάλλω. Όμως με την ισότητα τι εννοείς; Παλιά η γυναίκα ήταν κλεισμένη στο σπίτι. Ήταν μόνο νοικοκυρά. Και, σύμφωνα με τις μοντέρνες αντιλήψεις, η γυναίκα υπέμενε καρτερικά την δικτατορία του ανδρός. Η οικογένεια όμως ζούσε μονοιασμένα. Και το διαζύγιο ήταν κάτι το σπάνιο. Σήμερα η γυναίκα μορφώνεται, γίνεται επαγγελματίας, πολιτικός, επιστήμονας… Ισότητα των δύο φύλων. Κερδίζει η γυναίκα χρήματα.
Δεν είναι πια συντηρούμενο μέλος της οικογένειας, αλλά είναι η ίδια συντηρούσα. Όμως η ομόνοια μέσα στο σπίτι άρχισε να χάνεται. Διαλύεται η οικογένεια. Χάνεται η οικογενειακή ευτυχία. Δυο αρχηγοί στον ίδιο χώρο δεν χωράνε. Διχόνοια, διαζύγια, δυστυχία…
Τι υποχωρήσεις και τι συμβιβασμούς πρέπει να κάνει ο καθένας από τους δύο «σπουδασμένους» συζύγους σήμερα, για να κρατηθεί στο σπίτι κάποια συνεννόηση και ομόνοια, μόνο ο καθένας μόνος του το ξέρει. Δύσκολα πια ανέχεται ο ένας τις ιδιοτροπίες του άλλου. Η ευτυχία του σημερινού ανθρώπου είναι αυταπάτη. Τα «αγαθά» του πολιτισμού μας είναι σαν τα placebo, που τα παίρνουν οι ασθενείς και πολλοί από αυτούς, με την ιδέα ότι είναι πραγματικό φάρμακο, νομίζουν ότι θεραπεύτηκαν.
– Προοδεύει η ανθρωπότητα. Δεν είναι σωστό να μένεις νοσταλγός του παρελθόντος με όλες τις δυσκολίες του.
– Η πρόοδος, αν δεν δείξουμε σύνεση, μπορεί να φέρει την καταστροφή της ανθρωπότητας. Και του πλανήτη ολόκληρου.
Αυτά μας έλεγε τις προάλλες στη Θεσσαλονίκη ο κύριος Σπύρος, παλιός γυμνασιάρχης μας όταν υπηρετούσαμε, νεαροί καθηγητές, στο Σιδηρόκαστρο.