Αυτές τις μέρες η Κρήτη είχε και πάλι σκεπαστεί από ένα σύννεφο σκόνης, ένα σύννεφο που μας έρχεται συχνά με τους νοτιάδες από την Αφρική. Ο ουρανός θόλωσε, η ορατότητα περιορίστηκε, η σκόνη γέμισε τα πνευμόνια, προκαλώντας δυσφορία σε διάφορες ομάδες ανθρώπων, βρόμισε τις αυλές, τα μπαλκόνια, τα αυτοκίνητα.
Ένα κλίμα νοσηρότητας πλανήθηκε πάνω από το νησί μας. Όλοι παρακαλούσαμε και περιμέναμε να αλλάξει ο καιρός, να φυσήξει βοριάς ή να βρέξει, για να φύγει και να ξεπλυθεί η σκόνη και να λυτρωθούμε, κατά κάποιο τρόπο, από την παρουσία και τη θολούρα της.
Σκεπτόμενοι αναλογικά, εύκολα θα καταλήγαμε στο συμπέρασμα ότι μια αντίστοιχη νοσηρή κατάσταση επικρατεί σήμερα στην πολιτική ζωή της χώρας. Αν ανατρέξουμε σε ένα λεξικό, θα διαβάσουμε ότι υγεία σημαίνει εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού, φυσιολογική κατάσταση των οργάνων του σώματος
. Αντίθετα νόσος είναι η μη φυσιολογική κατάσταση που παρουσιάζεται στο σώμα ενός οργανισμού ή και στον ψυχισμό του ανθρώπου λόγω διαφόρων αιτίων, προσβάλλει δε ή αλλοιώνει τις λειτουργίες του (δες τα ανάλογα λήμματα στο Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας του Γ. Μπαμπινιώτη). Αντιστοίχως, στην πολιτική ζωή υγεία σημαίνει την καλή λειτουργία τόσο των θεσμών όσο και των πολιτικών κι των πολιτών και όχι μια «θολούρα» που σκεπάζει σαν την αφρικανική σκόνη πολίτες και θεσμούς, ώστε οι μεν πολίτες να μη μπορούν να διακρίνουν το υγιές από το νοσηρό στη λειτουργία των θεσμών, οι δε θεσμοί να φαίνεται πως λειτουργούν, ενώ στην ουσία να λειτουργούν πλημμελώς.
Και ποια η αιτία της σημερινής πολιτικής νοσηρότητας; Μα ασφαλώς εκείνοι που δεν ενδιαφέρονται ούτε για την καλλιέργεια της πολιτικής συνείδησης του πολίτη ούτε για την ευρυθμία της λειτουργίας των θεσμών, ξεχνώντας τον Πλάτωνα που λέγει πως όλη η ζωή του ανθρώπου χρειάζεται ευρυθμία και αρμονία (Πρωταγόρας, 326b). Και δεν ενδιαφέρονται για τα σοβαρά της πολιτικής ζωής εκείνοι που πάνω από όλα τοποθετούν την πολιτική τους επιβίωση.
Γιατί πρέπει να παραδεχτούμε ότι η πολιτική ζωή της χώρας μας σήμερα έχει ξεπέσει σε ένα bellum omnium contra omnes, όπως γράφει το Thomas Hobbes, δηλαδή σε ένα πόλεμο πάντων κατά πάντων, όπου το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό, «χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ» (Κ. Καβάφης). Δεν μιλάμε πια για πολιτισμένη πολιτική (ας μου επιτραπεί ο όρος) αλλά για μια ενστικτώδη επιθετικότητα, με σκοπό την πολιτική επιβίωση προσώπων και κομμάτων. Στην προσπάθεια αυτή όλα επιτρέπονται και ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Ξεχνούν όμως όλοι εκείνοι που σκέπτονται και ενεργούν κατ’ αυτόν τον τρόπο πως κανείς σκοπός δεν εξαγιάζει τα ανίερα μέσα και πως τα μέσα πρέπει να είναι το ίδιο «άγια» και υψηλά όσο και ο σκοπός.
Ας θυμηθούμε όμως κάποιες εμφανέστατες εκδηλώσεις της νοσηρότητας της πολιτικής μας ζωής. Βουλευτές δεν ντρέπονται να «πατούν ταυτόχρονα σε δυο βάρκες», να ανήκουν δηλαδή σε ένα κόμμα που καταψηφίζει την κυβέρνηση, ενώ οι ίδιοι να τη στηρίζουν παραμένοντας στο κόμμα τους, που σημειωτέον δεν τους διαγράφει, για να μη χάσει ο αρχηγός τους τα προνόμιά του στο Κοινοβούλιο.
Βουλευτές δηλώνουν a priori (εγγράφως παρακαλώ!) πως θα ψηφίζουν όποιο νομοθέτημα φέρει στη Βουλή η κυβέρνηση, χωρίς ούτε καν να το διαβάσουν! Βουλευτές αλλάζουν κόμμα σαν το πουκάμισό τους, γράφοντας στα παλαιότερα των υποδημάτων τους αρχές και αξίες. Βουλευτές που μέχρι χθες έβριζαν μια παράταξη, δεν έχουν κανένα πρόβλημα να προσχωρήσουν σ’ αυτήν κι ούτε κανείς από την παράταξη «υποδοχής» φέρνει καμιά αντίρρηση.
Βουλευτές που μέχρι χθες επαινούσαν πρόσωπα και κόμματα, σήμερα γίνονται οι μεγαλύτεροι εχθροί τους. Υπουργοί θεωρούν «μαγκιά» να μη σέβονται ολοφάνερα τους νόμους, για την τήρηση των οποίων είναι υπεύθυνοι. Βουλευτές δίνουν υπόσχεση από τηλεοράσεως και εις επήκοον όλου του ελληνικού λαού ότι θα παραιτηθούν, αλλά με δεν το πράττουν και μάλιστα «χωρίς να ιδρώνει το αυτί τους», αναιρώντας έτσι και την υπόσχεση και την τιμή τους (όση τους έμεινε).
Γίνεται προσπάθεια αλλαγής του Κανονισμού της Βουλής, σύμφωνα με τα συμφέροντα κομμάτων και προσώπων. Βουλευτές βρίζουν ασύστολα, ρίχνοντας το επίπεδο της πολιτικής ζωής σε επίπεδο χαμαιτυπείου. Θα μπορούσε κανείς να απαριθμήσει κι άλλα τέτοια φαινόμενα και γεγονότα, είναι όμως, νομίζω, αρκετά αυτά, ώστε να σχηματίσει κανείς τη βέβαιη γνώμη πως πρόκειται για μια άκρως νοσηρή κατάσταση, για μια θολή σκόνη που έχει σκεπάσει τον πολιτικό ορίζοντα της χώρας μας;
Θα πει κάποιος ότι τα έχει αυτά η πολιτική ζωή. Σίγουρα η πολιτική ζωή είναι αγώνας για την εξουσία και η εξουσία σαν την Κίρκη μπορεί να αφαιρέσει από τον άνθρωπο ό, τι τον κάνει άνθρωπο: τις αρχές, τις αξίες, την ανθρωπιά του. Ωστόσο, σήμερα το πράγμα έχει ξεφύγει τελείως, έχουν απολεσθεί τα όρια και η πολιτική νοσεί βαριά.
Το κακό τείνει να γίνει ανήκεστο, γιατί η ασθένεια έχει εισχωρήσει στο μεδούλι της πολιτικής ζωής, η αλλοτρίωση από το νόημα και την ουσία της πολιτικής έχει διαλύσει κάθε έννοια ενότητας, αλήθειας, πατριωτικού και λαϊκού συμφέροντος. Το τραγελαφικό είναι ότι από τη νοσηρότητα αυτή προσπαθούν να μας απαλλάξουν εκείνοι που τη δημιούργησαν. Είναι όμως σα να θέλουν να θεραπεύσουν με γιατροσόφια και ασπιρίνες το καρκίνωμα που τρώει τις σάρκες του πολιτικού σώματος, αγνοώντας το του Ευαγγελίου: «Ιατρέ, θεράπευσον πρώτον εαυτόν» (Λουκ. 4,23).
Δεν φτάνουν τα γιατροσόφια. Χρειάζεται κάτι πολύ δυνατό, ένα φάρμακο που θα επαναφέρει την εύρυθμη λειτουργία στον πολιτικό και πολιτειακό οργανισμό. Στη συγκεκριμένη περίπτωση θεραπεία είναι μόνο οι εκλογές, ώστε να φύγει από τον ορίζοντα της χώρας η νοσηρή θολούρα και ο πολιτικός ουρανός να καθαρίσει και να γίνει διαυγής.
Αυτό θα είναι ένα πρώτο βήμα, που όμως δεν αρκεί, διότι η δημοκρατία επιτάσσει όχι απλώς την τυπική λειτουργία του κοινοβουλευτισμού, με ευτελισμένα τα όργανα και τους θεσμούς, αλλά την ουσιαστική του λειτουργία, με πρόσωπα που θα σέβονται το λειτούργημά τους, που θα σέβονται το λαό που τους ψήφισε και προπάντων θα σέβονται τους θεσμούς της δημοκρατίας. Θα πρέπει να το τονίσουμε: η δημοκρατία είναι πολίτευμα που στηρίζεται πρώτα-πρώτα στα πρόσωπα και όχι απλώς στους θεσμούς.
Οι τελειότεροι θεσμοί μπορεί να καταντήσουν κουρελόχαρτα, αν τα πρόσωπα δεν τους σέβονται. Οι πολιτικοί μας ας σκεφτούν ότι με όλα όσα πράττουν και λένε ευτελίζουν τη δημοκρατία και τον κοινοβουλευτισμό και ρίχνουν νερό στο μύλο των εχθρών της δημοκρατίας. Κι εμείς οι απλοί πολίτες, όταν βρεθούμε μπροστά στις κάλπες, ας λάβουμε υπόψη όχι μόνο τα κόμματα αλλά και τα πρόσωπα, την κοινωνική τους προσφορά, τις αρχές και τις αξίες τους.