Στην πορεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, οι αποφάσεις κλήρου και λαού έχουν την παντοδυναμία, την εξουσία και το απόλυτο νομικό κύρος. Μπορούν ν’ ανατρέψουν και ακυρώσουν ακόμη και αποφάσεις οικουμενικών συνόδων. Γι’ αυτό όταν οι θρησκευτικοί μας ηγέτες παραβιάζουν αυτή τη δημοκρατική αρχή προξενούν σύγχυση, δημιουργούν προβλήματα και αιμορραγούσες πληγές στο Σώμα της Εκκλησίας.
Η πρόσφατη συμφωνία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και του πρωθυπουργού της χώρας για την αναθεώρηση του Συντάγματος χωρίς ενημέρωση της ιεραρχίας της Ελλαδικής Εκκλησίας, του Οικουμενικού Πατριαρχείου, της Εκκλησίας της Κρήτης και των μητροπόλεων της Δωδεκανήσου, απορρίφθηκε στην επεισοδιακή συνεδρία της Ιεραρχίας 16-11-2018. Ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος αμφισβητήθηκε για πρώτη φορά, προπαντός στον τρόπο μισθοδοσίας των κληρικών και των λαϊκών υπαλλήλων της Εκκλησίας. Η κρίση στην ιεραρχία των 82 μητροπολιτών δημιούργησε συμμαχίες και αντιπολίτευση στον Αρχιεπίσκοπο με σκληρές κουβέντες των αντιμαχομενων (εφη. “Καθημερινή” 18-11-2018).
Η απόφαση της Συνόδου ήταν αντίθετη με αλλαγές στη μισθοδοσία του κλήρου. Μετά τη Σύνοδο ο Αρχιεπίσκοπος χαιρέτισε την απόφαση της κυβέρνησης να συνεχιστεί ο διάλογος για όλα τα θέματα. Αθυτή η δήλωση προκάλεσε αναστάτωση γιατί ήταν αντίθετη με τις αποφάσεις της Συνόδου. Ορισμένοι μητροπολίτες μίλησαν για “εμπαιγμό” και πως η επόμενη μέρα μπορεί να είναι “επώδυνη” για το Σώμα της Ιεραρχίας (εφημ. “Το Βήμα” 18-11-2018).
Ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος δηλώνει δυνατός στη δημιουργηθείσα κρίση λέγοντας: “Πιστεύω στο έργο μου. Αυτό μου δίνει περισσότερη δύναμη σήμερα”. Ορισμένοι όμως μητροπολίτες λένε ότι “διαρρέουν εντέχνως σε κάποιους από εμάς θέματα προς εκφοβισμό ή αποκάλυψη σκανδάλων”. Γίνεται λόγος και για “εκφοβισμό στο Φανάρι με διακοπή των κονδυλίων από το κράτος”. Ο μητροπολίτης δε Καισαριανής τονίζει: “Στην περίπτωση που παραβιαστεί η απόφαση της Ιεραρχίας θα υπάρξει κανονικό παράπτωμα ανοίγοντας στην ουσία βαθιά κρίση στην Εκκλησία με απρόβλεπτες διαστάσεις” (εφημ. “Το Θέμα” 25-11-2018).
Η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος Εκκλησίας της Κρήτης (10-11-2018) απέρριψε τη συμφωνία όχι μόνο στο θέμα της μισθοδοσίας του κλήρου αλλά και στην αναθεώρηση των άρθρων 21 και 3 του Συντάγματος. Το άρθρο 21 αναφέρεται στον ιερό θεσμό της οικογένειας που σύμφωνα με το Σύνταγμα αποτελεί “θεμέλιο της συντήρησης και προαγωγής του έθνους” και προστατεύεται από το κράτος. Το ίδιο προστατεύεται και το άρθρο 3 που δηλώνει σεβασμό σε κάθε θρήσκευμα. Σ’ αυτό το άρθρο αναφέρεται και το “ημιαυτόνομο” της Εκκλησίας της Κρήτης υπό το Οικουμενικό Πατριαρχείο, που διοικείται με δικό της καταστατικό χάρτη. Η προσθήκη “η ελληνική πολιτεία είναι θρησκευτικά ουδέτερη” εγκυμονεί κινδύνους σε βάρος της Ορθοδοξίας.
Η μισθοδοξία των κληρικών, ως δημοσίων υπαλλήλων χρονολογείται από το 1945. Καθιερώθηκε επί Αρχιεπισκόπου και αντιβασιλέα Δαμασκηνού και ποτέ δεν αμφισβητήθηκε. Το ποσό που θα παίρνει η Εκκλησία ως επιχορήγηση για την πληρωμή των κληρικών θα εγγράφεται στον προϋπολογισμό. Τα ποσά όμως για τη χρηματοδότηση οργανώσεων είναι δεσμευτικά και σταθερά; Η εκκλησιαστική περιουσία σχεδόν στο σύνολό έχει δοθεί στην πολιτεία με αντάλλαγμα τη μισθοδοσία του κλήρου (Άραγε αξιοποιήθηκε; Aνακουφίστηκαν οι φτωχοί και πεινασμένοι); Η εναπομείνασα περιουσία θα εκχωρηθεί στο εκκλησιαστικό “Υπερταμείο”. Υπάρχει εγγύηση πως δεν θα συμψηφιστεί με τη δημόσια περιουσία και δεν θα εκχωρηθεί στο “Μνημονιακό Υπερταμείο”; Το επίδομα μπορεί ανά πάσα στιγμή ν’ ανακληθεί.
Άλλη αιμορραγούσα πληγή στο Σώμα της Ορθοδοξίας είναι η απόφαση της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου (11-10-2018) να παραχωρηθεί το αυτοκέφαλο στην Εκκλησία της Ουκρανίας. Οι ιεροί κανόνες επιτρέπουν την αυτοκεφαλία σε κάθε ελεύθερο κράτος. Στην Ουκρανία όμως έχομε τρεις μερίδες ορθοδόξων εκκλησιών, με τρεις Αρχιεπισκόπους με συνεχείς συγκρούσεις. Οι ηττημένοι των συγκρούσεων καταφεύγουν στην Ουνία. Ο φιλοδυτικός πρόεδρος Ποροσένκο ενισχύει την εκκλησία του Κιέβου με στόχο να περιορίσει την επιρροή των Ρώσων.
Οι Ιεροί Κανόνες δεν επιτρέπουν την ύπαρξη δύο ή τριών Αρχιεπισκόπων σε αυτοκέφαλη εκκλησία. Σε ποιο Αρχιεπίσκοπο της Ουκρανίας να δοθεί το αυτοκέφαλο; Ακόμη όλα τα μοναστήρια της Ουκρανίας έχουν απαλλοτριωθεί αυθαίρετα κι έχουν περιέλθει στην ιδιοκτησία του κράτους. Σύμφωνα όμως τους τους Ιερούς Κανόνες τα μοναστήρια έχουν τον αναπαλλοτρίωτο. Προϋποθέση επομένως της αυτοκεφαλίας είναι να επιστρέψει η ουκρανική κυβέρνηση τις ιερές μονές στην εκκλησία. Στην απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου αντέδρασε το Πατριαρχείο Μόσχας (15-10-2018) απορρίπτοντας την απόφαση διακόπτοντας και τη Θεία Κοινωνία μαζί του.
Η συνθήκη του 1686 κατακύρωσε τα εδάφη της Ουκρανίας και Κριμαίας στη Ρωσία. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Διονύσιος το επόμενο έτος 1687, αναγνώρισε το δικαίωμα στον Πατριάρχη Μόσχας να χειροτονεί επισκόπους στις νεοπροσαρτημένες επαρχίες. Η Ουκρανία ζητούσε το αυτοκέφαλο από το 1999 που έγινε ανεξάρτητο κράτος και το Πατριαρχείο Μόσχας αρνήθηκε.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, μητέρα Εκκλησία, προσπαθεί να επιλύσει το θέμα. Στην απόφασή του όμως δημιουργήθηκαν αντιδράσεις. Ο Πατριάρχης Σερβίας κ. Ειρηναίος σε επιστολή “αγωνίας” προς τον Οικουμενιό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο γράφει: “Η αυτοκεφαλία της Ουκρανίας είναι λίαν κινδυνώδης και καταστροφική, ενδεχομένως δε και μοιραία για την ενότητα της Αγίας Ορθοδοξίας (εφημ. “Χριστιανική” 20-9-2018).
Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας κ. Αναστάσιος σε επιστολή του προς τον Πατριάρχη Μόσχας κ. Κύριλλο γράφει: “Είναι αδιανόητο να χρησιμοποιείται το μυστήριο της Θείας Ευχαριστείας ως όπλο εναντίον μιας άλλης εκκλησίας”. Σε αντιπροσωπία δε του Οικουμενικού Πατριαρχείου δήλωσε: “Τελικώς αντί της ενότητας των ορθοδόξων της Ουκρανίας διαφαίνεται κίνδυνος διασπάσεως της ενότητος της Ορθοδοξίας εν τη Οικουμένη” (εφημ. “Χριστιανική” 29-11-2018).
Όλα αυτά έχουν σχέση με τη διάσταση Ευρώπης και Ρωσίας του Πούτιν, με απρόβλεπτες συνέπειες.