S.O.S. …η πλατεία Ελευθερίας καταστρέφεται· ή υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να καταστραφεί. Έτσι, τουλάχιστον πληροφορούμαστε από τον τύπο. Η πλατεία αυτή, η μεγαλύτερη της πόλης μας, βρίσκεται σε κίνδυνο. Φαίνεται να μην αρέσει σε κανένα και φαίνεται ακόμη, ότι η αισθητική του κοινού και το αίσθημα περί του ωραίου, έχει οξυνθεί και αναβαθμιστεί υπέρμετρα, εσχάτως.
Για να μην αερολογούμε: 1) Το μάρμαρο είναι ένα από τα καλύτερα υλικά, εφόσον χρησιμοποιείται μέσα στα όρια της αντοχής του. Είναι η πέτρα που είναι συνώνυμη με την Ελλάδα, ξεκινώντας από το μαρμάρινο Παρθενώνα και φτάνοντας στον Ερμή του Πραξιτέλη ή την Αφροδίτη της Μήλου. Κανένα άλλο υλικό, κυριολεκτικά, δεν είναι πιο αντιπροσωπευτικό της ελληνικής μας ιστορίας και της απαράμιλλης κλασικής τέχνης.
Και για να μη μένουμε εγκλωβισμένοι στον 5ο π.Χ. αιώνα: ακόμη, ειδικότερα στις μέρες μας εντυπωσιάζει τους αλλοδαπούς επισκέπτες μας, που μένουν έκθαμβοι από το εντυπωσιακό υλικό, το οποίο στον τόπο του Μίνωα και του Περικλή χρησιμοποιείται … ως και στην οδοποιία (οδός 1866, Κουμπές, πλ. Ελευθερίας). Ας μη μας διαφεύγει και η σημειολογία της γειτνίασης της πλατείας με το Αρχαιολογικό Μουσείου, με την επίσης μαρμαροστρωμένη ευρύχωρη – σκαπαστή είσοδό του.
Μπορεί το λείο μάρμαρο να είναι ολισθηρό (υπό συνθήκας), αλλά υπάρχει τεχνική με την οποία εξαλείφεται το μειονέκτημα αυτό. Εξάλλου, και γρανίτης να ήταν, το ίδιο πρόβλημα θα υπήρχε. Δεν εννοούμε, βέβαια, αντ’ αυτού τη χρήση κυβολίθων, όπου η βάδιση είναι κυριολεκτικά προβληματική (πρόβες καθημερινά στην Καινούρια Πόρτα, έξω από το Πολιτιστικό κ.ά.).
Ούτε και το καλντερίμι ή άλλου είδους λιθόστρωση θα ήταν ενδεδειγμένη λύση. Οι πτώσεις των πεζών που σκοντάφτουν και τα κατεστραμμένα τακούνια από τις διερχόμενες κυρίες, καθιστούν ανεπιθύμητη τη λύση με αυτά τα υλικά. Αν επιζητούμε υλικό που να ευνοεί τη βάδιση, αυτό είναι η άσφαλτος (δεν σφάλει ποτέ). Όμως, θα είχε επισύρει την οργή όλων μας, ο ειδικός που θα υπέγραφε τη χρήση του υλικού αυτού, στην ιστορική πλατεία της πόλης μας. Επομένως… μάρμαρο και πάλι μάρμαρο!
Και … 2) Τα περίφημα φωτιστικά της πλατείας! Και τι δεν έχει γραφτεί γι’ αυτά… ότι ομοιάζουν με συστοιχία πυραύλων! Και λοιπόν; Το θέμα είναι σύγχρονο και δυστυχώς θα παραμένει επίκαιρο, όσο ο άνθρωπος θα επιβουλεύεται το συνάνθρωπό του … εξ αποστάσεως.
Μη μας διαφεύγει ότι στην Κρήτη είναι που φυλάσσονται και οι πύραυλοι S300 και καλό είναι να υπάρχει σύνδεση με τα φωτιστικά της πλατείας (επί το καλλιτεχνικότερο), ώστε να μην ευνοείται η έξωθεν επιβουλή.
Με λίγα λόγια, τα πολυσυζητημένα φωτιστικά, με την κατάλληλη συντήρηση, είναι μια ξεχωριστή, πρωτότυπη και εμβληματική κατασκευή, ίσως η καλύτερη μετά το γρύπα, για την πόλη μας, που κάπως δεν έχει εκτιμηθεί ανάλογα. Ας το δούμε και λίγο καλλιτεχνικά, να σκεφτούμε και ότι καμία άλλη πόλη δεν έχει κάτι παρόμοιο. Μήπως η λύση του φωτιστικού με το «στύλο – φανάρι του μεθύστακα» θα ικανοποιούσε το καλλιτεχνικό αισθητήριο των συμπολιτών μας;
Η πλατεία Ελευθερίας έχει περάσει από πολλές φάσεις. Στις αρχές της δεκαετίας του ’50, ήταν ο «κήπος» της πόλης. Περίκλειστη, με τσιμεντένια κολωνάκια και … πύλη, η οποία έκλεινε το βράδυ. Ήταν η εποχή της επιχωμάτωσης της τάφρου και της μελλοντικής δημιουργίας του πάρκου Γεωργιάδη. Άλλο πράσινο δεν υπήρχε στην πόλη. Αργότερα, στη δεκαετία του ’60 η πλατεία χωρίστηκε σε νησίδες. Δημιουργήθηκε ένα ύψιλον (Υ), από τη Δικαιοσύνης, όπου το δεξιό σκέλος οδηγούσε προς τη Δημοκρατίας, ενώ το αριστερό, προς την Ικάρου.
Η σημερινή πλατεία (που η κατασκευή της δεν ολοκληρώθηκε ποτέ) έγινε μετά από μελέτη που πήρε το πρώτο βραβείο σε πανελλήνιο διαγωνισμό με κριτική επιτροπή από καθηγητές πανεπιστημίου. Ίσως, αυτό να είναι και ο λόγος του ότι τα επίπεδα αισθητικής, επιτροπής και συμπολιτών μας, είναι διαφορετικά…
Σκοπός της κεντρικής πλατείας της πόλης δεν είναι να γίνει άλλος ένας κήπος. (Αν ήταν έτσι, θα είχε προηγηθεί η πλατεία Συντάγματος). Αυτή την αποστολή την εκπληρώνει το «πάρκο Γεωργιάδη» (άλλο πρόβλημα κι εδώ. Ακόμα και στην αναβάθμιση, τον Ηρακλειώτη, δεν τον ικανοποιείς ποτέ!).
Η κεντρική πλατεία μας, οφείλει να διαθέτει χώρο ελεύθερο για παιχνίδι, πολιτικές και μη συγκεντρώσεις, ομιλίες, υπαίθριες εκθέσεις, εορταστικές εκδηλώσεις, όπως των Χριστουγέννων κ.ά. Από την μελέτη προβλέπονταν κάποια σιντριβάνια, που δεν έγιναν ποτέ. Όμως, η λύση αυτή, αν και καλλιτεχνικά ενδιαφέρουσα, απαιτεί επίβλεψη, συντήρηση και … νερό.
Το τελευταίο, ειδικά, είναι είδος «εν ανεπαρκεία», στον τόπο μας. Ας την αφήσουμε για καλύτερες μέρες! Επίσης, δεν έγινε ποτέ, η σύνδεση της πλατείας με τη Μποφώρ, ώστε οι πεζοί να διασχίζουν με ασφάλεια την Ικάρου, με τη βοήθεια της προβλεπόμενης γέφυρας. Τέλος, πρακτικά λάθος είναι ο σχεδιασμός της εξέδρας – πάλκου, όπου ο διατιθέμενος ωφέλιμος χώρος είναι περιορισμένος, προς χάριν ενός τραβηγμένα εντυπωσιακού σχεδιασμού.
Τέλος … λύση για τους λάτρεις του πρασίνου, για τους παραπονούμενους ότι η μαρμάρινη επιφάνεια είναι ολισθηρή και αντανακλά το φως, λύση για όλους τους πυραυλόπληκτους και επικριτές της σημερινής πλατείας (ελλείψει άλλης πρότασης προς κρίση): να ξηλωθούν τα πάντα τα επί της πλατείας ευρισκόμενα, να γίνει σε δυο μέρες βαθεία άρωση, φρεζάρισμα, φύτευση ταχυαυξών θάμνων και σπορά δημητριακών. Έτσι, θα έχουμε σύντομα άφθονο πράσινο και χώρο βόσκησης για όσους το επιθυμούν…