Είναι ο άνθρωπος που δικαιώνει την ύπαρξη του λάθους σε έναν κόσμο που κυνηγάει ηλιθίως την τελειότητα.
Οκτάβιο Παθ
Με τη γέννησή μας έχομε ορισμένους προκαθορισμούς και αναγκαιότητες στα χρωμοσώματά μας. Άλλοι έχουν μεγάλη μύτη, άλλοι είναι μικρόσωμοι ή δίμετρες καλλονές. Τα γονίδια «εκφράζονται» με τη δική τους λογική. Ευτυχώς, γιατί, αν είχαμε απόλυτη δυνατότητα και απόλυτη ελευθερία, θα τα κάναμε θάλασσα. Η φύση εκατομμύρια χρόνια στην εξελικτική διαδικασία έχει κάνει ελάχιστα λάθη. Γι’ αυτό οι τερατογενέσεις είναι λίγες σχετικά.
Σήμερα διαθέτουμε τεράστιες δυνατότητες ως ανθρωπότητα, αλλά η σωφροσύνη για να τις τιθασεύσουμε δεν φαίνεται να είναι αντίστοιχη. Θα περιοριστώ αναγκαστικά στην πολιτική και στα φαινόμενα που παρατηρούμε στον ευρύτερο χώρο.
Στην Ελλάδα άφρονες κυβερνήτες, ένα μείγμα εθνικολαϊκισμού ριζοσπαστισμού, αγραμματοσύνης και αμοραλισμού εγκαταστάθηκε στην εξουσία με την ψήφο οργισμένων και αγανακτισμένων πολιτών, που αφελώς γοητεύτηκαν από ψευδείς υποσχέσεις και είδαν στο χαριτωμένο πρόσωπο ενός όμορφου νεαρού το νέο σωτήρα που ανέμεναν. Έβαλαν στην επιλογή τους μεγάλη δόση συναισθήματος κι ένα μικρό κόκκο λογικής με πολλή αφέλεια και φρούδες ελπίδες.
Εκείνος και οι συνεργάτες του βαθαίνουν το χάσμα του διχασμού, που ως κατάρα μας συνοδεύει και σταδιακά εγκαθιστούν το καθεστώς τους ακυρώνοντας βασικούς θεσμούς για την καλή λειτουργία της δημοκρατίας, όπως η ελεύθερη πληροφόρηση, το κράτος δικαίου, η παιδεία κλπ.
Ο νέος ηγέτης περίπου διακηρύσσει το γνωστό « l’ Εtat c’est moi » του Λουδοβίκου 14ου. Το κράτος είμαι εγώ. Αναιρείται η δημοκρατία στην ουσία της. ΕΚΕΙΝΟΣ ΚΑΛΩΣ ΠΡΑΤΤΕΙ. ΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ, ΟΜΩΣ, ΚΑΚΩΣ ΠΡΑΤΤΟΥΝ. ΑΚΟΥΝ ΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΚΑΙ ΒΛΕΠΟΥΝ ΜΕ ΤΑ ΑΥΤΙΑ ΤΟΥΣ. Ηγέτη έψαχναν, τον βρήκαν, παρκάρουν το μυαλό τους και ακολουθούν «ως πρόβατα που δεν διεκδικούν καν καλύτερες συνθήκες σφαγής».
Στην Ιταλία, μια χώρα που ανέδειξε με την ψήφο των πολιτών και λάτρεψε ένα Μουσολίνι, επικράτησαν πρόσφατα οι ακραίοι λαϊκιστές δεξιά και αριστερά. Αναζητείται ένας νέος εθνικολαϊκιστής ηγέτης για να σώσει τον τόπο. Στις ΗΠΑ επελέγη ένας δισεκατομμυριούχος για να προστατεύσει τους φτωχούς και να σταματήσει τη ροή των μεταναστών από το Μεξικό που κάνουν τις αναγκαίες δουλειές με φτηνό μεροκάματο.
Επιλέγονται «δήθεν τίμιοι ηλίθιοι» για να κυβερνήσουν και αναθεματίζονται ως ένοχοι όσοι μεταπολεμικά οδήγησαν τις χώρες τους με σταθερότητα στην ανάπτυξη, στη σύγκλιση των ιδεολογιών, στη λειτουργία των θεσμών εκτόνωσης των κρίσεων, στη δημιουργία του κοινωνικού κράτους που λειτουργεί ίσως ατελώς, ωστόσο λειτουργεί.
Ο ανθρωπισμός παραμένει βασική αξία. Φυσικά δεν είναι ακόμα παράδεισος η Γη, όμως υπάρχει αναμφισβήτητα μεγαλύτερη ευημερία σε περισσότερους πολίτες και τα υπερόπλα υπάρχουν μεν, δεν χρησιμοποιούνται δε. Αν ήταν στο χέρι των ηγετών αυτών, θα έριχναν στην πυρά, ως άλλοι ιεροεξεταστές, τους αντιπάλους τους, επειδή διατυπώνουν απόψεις διαφορετικές από τις δικές τους. Ο Ιησούς είπε κάποτε: «ΕΓΩ ΕΙΜΙ ΤΟ ΦΩΣ …. Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ Η ΟΔΟΣ … ΤΟ ΑΛΦΑ ΚΑΙ ΤΟ ΩΜΕΓΑ …» και θεμελίωσε μια θρησκεία ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ.
Οι ολοκληρωτισμοί σήμερα παγκοσμίως υποστηρίζουν κάτι αντίστοιχο, έναν επίγειο παράδεισο, χωρίς να είναι Θεοί. Στη Βόρειο Κορέα, στη Ρωσία ο Πούτιν, πρώην πράκτορας της ΚGB, στην Ουγγαρία, στην Πολωνία και αλλού, ακούγονται ευχάριστα τα κηρύγματα μίσους και με εκλογές εγκαθίστανται σωτήρες που σιγά-σιγά ξηλώνουν τα θεμέλια των θεσμικών κατακτήσεων της Δημοκρατίας.
Φυσικά υπάρχουν πάντα φωνές που αγωνίζονται να ξυπνήσουν από τον λήθαργο τους αφελείς πριν είναι αργά. Εκείνους που «όταν τους βρίσκει το κακό» ζαρώνουν και δείχνουν ως ενόχους τους άλλους. Εκείνους που αλλάζουν σε λίγες μέρες το «ΩΣΑΝΝΑ» σε «ΣΤΑΥΡΩΘΗΤΩ». Αν όμως πραγματικά επιθυμούμε να ανοίξουμε νέους ελπιδοφόρους ορίζοντες και προοπτικές η Δημοκρατία, η Ελευθερία Έκφρασης, η Δικαιοσύνη, ο Διάλογος και μερικές άλλες αξίες δεν είναι πράγματα που τη διαχείρισή τους μπορούμε να την αφήσουμε σε άλλους για να μας σώσουν.
Ο Περικλής, γράφει ο Θουκυδίδης, «κατείχε το πλήθος ελευθέρως». Οι πολίτες οικειοθελώς βλέποντας το υψηλό του ήθος, με τη θέλησή τους του ανέθεσαν την εξουσία της διακυβέρνησης. Η Αθηναϊκή Δημοκρατία ήταν «ΛΟΓΩ ΜΕΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΡΓΩ ΔΕ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΑΝΔΡΟΣ ΑΡΧΗ». Τον διαδέχτηκε, όμως, ο δημαγωγός Κλέων και κατέστρεψε την πόλη, ένας γόης ο Αλκιβιάδης. Αυτή ακριβώς είναι η αδυναμία της δημοκρατίας.
Αν πρέπει «να βάζουμε νερό στο κρασί μας» ας βάλουμε και λίγο μυαλό στο συναίσθημα για να μην εξευτελιζόμαστε μεθυσμένοι και παραπατούμε, όταν μας βρίσκει το κακό. Κλαψουρίζοντας σαν μικρά παιδιά που δεν φταίνε ποτέ για τίποτα ή σαν τους μεθυσμένους που τρακάρουν τα δένδρα και τα θεωρούν υπεύθυνα ή ακόμα για να θυμηθούμε την Παλαιά Διαθήκη σαν τον Αδάμ και την Εύα που τους εξαπάτησε ο Όφις.
Υπευθυνότητα και ελευθερία συνυπάρχουν. Όποιος πετροβολά όσους εξέλεξε είναι σαν να ρίχνει τις πέτρες κατακόρυφα. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΧΩΡΙΣ ΕΥΘΥΝΗ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ. ΧΩΡΙΣ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΛΟΓΙΚΗ. Οι δούλοι, τα παιδιά που δεν έχει πήξει το μυαλό τους και οι διανοητικά ανάπηροι, πράττουν χωρίς ευθύνη.
Αν θέλει κάποιος απόλυτη ελευθερία δράσης, ας πάει σε κάποια σκήτη του Αγίου Όρους να σιτίζεται με το βρισκούμενο μοσχομυρίζοντας αγιοσύνη ή σε κάποιο ακατοίκητο νησί σαν τον Ροβινσώνα Κρούσο. Η οικουμένη είναι πια ένα χωριό και η Φύση αποκαλύπτει συνεχώς νέα μυστικά. Δεν θα τα μάθουμε ευτυχώς όλα και μια αιωνιότητα χωρίς θάνατο θα είναι μια πληκτική ζωή. Όπως ένας ανέραστος βίος.